İplik Fabrikalarinda Uygulanan İstihdam Politikalarinin İşçilerin Çalişma Koşullarina Ve Yaşam Tarzlarina Etkileri:Niğde Örneği

Bu çalışmada, Niğde ilinde bulunan beş iplik fabrikasında uygulanan istihdam politikalarının işçilerin çalışma koşulları ve yaşam tarzları üzerinde yaptığı etkilerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Fabrikalar erkek işçilerde askerliğini yapmamış olanları çalıştırmayı tercih etmektedirler. Çünkü işçiler iki ya da üç yıl çalıştıktan sonra askere gitmek için işten ayrılmakta ve bu sayede kıdem tazminatı fazla birikmemektedir. İşletmeler kadın işçilerde ise bekar olanları çalıştırmayı tercih etmektedirler. Kadınların evlendiklerinde verimli olamayacakları ve geleneksel kültür kalıpları doğrultusunda kendiliklerinden işi bırakacakları düşüncesiyle bu yola başvurulmaktadır. Bunlara ek olarak bazı fabrikalar kendilerinin kurdurdukları taşeron firmalardan işçi temin etme yoluna gitmektedirler. Bu sayede istedikleri zaman işçinin işine son verebilmektedirler. Böylece elli işçinin üzerinde işçi çalıştıran işletmelerin yerine getirmek zorunda oldukları, özürlü işçi çalıştırmak gibi, bazı zorunluluklardan kurtulmakta ve sendikal örgütlenmenin de önüne geçmiş olmaktadırlar. Araştırma kapsamında iplik fabrikalarında çalışan 254 işçiye anket formu uygulanmıştır. Verilerin analizi sonucunda, izlenen istihdam politikalarının işçilerin çalışma koşullarını ve yaşam tarzlarını olumsuz yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İstihdam, işçi, tekstil, çalışma koşulları, işçi ailesi, yaşam tarzı

In this study, we aimed at analyzing the effects of employment strategies on working conditions and lifestyles of the workers in five yarn factories in Nigde. Factories prefer to employ young men those have not finished their military services since these man have to go to the military services soon after short period of work without being paid any money for their length of services. Similarly, the employers prefer to employ single females just prior to their marriage age. The employer use this method of employment with the strong belief that these females will quit working due to very effective patriarchal expectations in the society and that after marriage the married women will loose the performance and will not be able to adopt themselves into the work due to the many social responsibilities on their shoulder. In addition to these, some of the factories employ the labour through other subcontractors that were established by the same factories. In that case, the employer can fire any of the worker at any time at the expense of the workers. Furthermore, this employment through subcontractors that employ not more than 50 workers are able to escape some of the laws regulating the labour market, e.i., labour union, and employing the disabled people. In this research, the questionnaire have been applied to 254 workers in five factories, the interviews have been taken place and the conditions were observed. Based on our finding, it is concluded that the employment strategies have affected the workers’ working conditions and lifestyles negatively.

Keywords:

Employment, labour, textiles, working conditions, working class family, lifestyles,

PDF

___

Aksoy, Asu (1996), Küreselleşme ve İstanbul'da İstihdam (Globalization and Employment in İstanbul). Istanbul: Friedrich Ebert Vakfi.
Altıok, Metin (2005), Uluslar arası Sermayenin Krizi, Hegemonya Savaşları ve Türkiye, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 12, s. 151-173, www.e-sosder.com.
Appadurai, Arjun (1996), Modernity at large: cultural dimensions of globalization, Minneapolis, Minn.: University of Minnesota Press.
Aydoğan, Feramuz( 2001), “Endüstrileşme Sürecinde İşçi Ailesinin Sosyolojik Çözümlemesi”, Dünyada ve Türkiye’de Farklılaşma Çatışma Bütünleşme, Ankara: Sosyoloji Derneği Yayını, s.61.
Balibar, Etienne ve Immanuel Wallerstein (1991), Race, Nation, Class, London
Newyork, Verso, s.163.
Castells, Manuel (2000), End of millennium. Oxford; Malden, MA: Blackwell.
Chaney, David (1996), Yaşam Tarzları, (Çev.İrem Kutluk),Ankara: Dost
Kitabevi Yayınları, s.15.
Çalışlar, Aziz. (1983), Kültür Sözlüğü, Ankara: Altın Kitaplar Yayınevi, s.445.
Çekmecelioğlu, Hülya (2006), İş Tatmini Ve Örgütsel Bağlılık Tutumlarının İşten Ayrılma Niyeti Ve Verimlilik Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi: Bir Araştırma, İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt 8, Sayı 2, s.2.
Demir, Erol (1991), The İmpact of the Economic Policies on the Survival Strategies of the Urban Poor Families in the Post-1980 Turkey, Ankara: ODTÜ, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Demir, Erol (1995), “Türkiye’de İşçileşme Süreçleri”, Toplum ve Bilim, LXVI, Bahar:69-84, s.71.
Doğan, İsmail (2000), Sosyoloji Kavramlar ve Sorunlar, İstanbul: Sistem Yayıncılık. Eke, Beylü (1980), “Yaşam Tarzı ve Gelir Seviyesi Arasındaki İlişki“, İ.Ü. İktisat
Fakültesi Sosyoloji Konferansları, İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayını, s. 93- 114, s.97.
Ergil, Doğu (1980), Yabancılaşma ve Siyasal Katılma, Ankara: Olgaç Matbaası, s.73.
Featherstone, Mike (1996), Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, (Çev.Mehmet Küçük), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, s.141.
Hawkins, Del I., Best, Roger J. Ve Kenneth, A. (1980), Consumer Behavior, Boston: Richard D. Irwin Inc., S.392.
Keser, Aşkın (2005), The Relationship Between Job and Life Satisfaction in Automobile Sector Employees in Bursa-Turkey, İş Güç İnsan Kaynakları ve Endüstri İlişkileri Dergisi, Cilt 7, Sayı2, http://www.isgucdergi.org/index.
Keyder, Caglar ve Ayşe Öncü (1994), "Globalization of a Third World Metropolis. Istanbul in the 1980s." Review 17:383-421.
Kudat, Ayşe (1977), Aile ve Yeniden Üretim, Toplum ve Bilim, Sayı:2, s.94-110.
Marshall, Gordon (1999), Sosyoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınevi, s.799.
Mütevellioğlu, Nergis (2007), Yönetim Dışı Örgütlerde Üyelerin Karar Süreçlerine Katılımı, İş Güç İnsan Kaynakları ve Endüstri İlişkileri Dergisi, Cilt 9, Sayı 1, http://www.isgucdergi.org/index.
Özen, Serap (2007), İşyerinde Psikolojik Şiddet ve Nedenleri, İş Güç İnsan Kaynakları ve Endüstri İlişkileri Dergisi, Cilt 9, Sayı 3, http://www.isgucdergi.org/index.
Sassen, Saskia (1996), Losing control? sovereignty in an age of globalization. New York: Columbia University Press.
Schneider, Eugene (1969), Industrial Sociology. London: Mc. Graw-Hill Company.
Sobel, E. Michael (1981), Lifestyle and Social Structure, New York: Academic Pres Inc., s.58.
Suğur, Nadir ve Theo Nichols (2005), Global İşletme Yerel Emek: Türkiye'de İşçiler ve Modern Fabrika. İstanbul: İletişim Yayınları.
Tolan, Barlas (1981), Çağdaş Toplumun Bunalımı Anomi ve Yabancılaşma, Ankara, Ankara İktisadi ve Ticari Bilimler Akademisi Yayınları, s.142.
Touraine, Alain (2002), Birlikte Yaşayabilecek miyiz? (1997) (Çev. Olcay Kunal), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, s. 99.
Ünal, Bayram; Yücel Can ve Bülent Kara (2007), New Employment Models: The Case of Orteks, Colleque Les nouveaux enjeux du travail et de l’emploi, 28 au 30 aout, Montreal.
Wallerstein, Immanuel (1993), Irk, Ulus, Sınıf (Çev.N. Ökten), İstanbul: Metis Yayınları.
Weber, Max (1987), Sosyoloji Yazıları (Çev. Taha Parla), İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
Zhu, Liping (1997), A Chinaman's chance: the Chinese on the Rocky Mountain mining frontier. Niwot, Colo.: University Press of Colorado.
Zorlu, Abdülkadir (2006), Tüketim Sosyolojisi, Ankara: Glocal yayınları, s.136.