Beyaz Yakalılar Yönetilmeyi Neden Kabul Ederler? İşyerlerinde Tahakküme Gösterilen Rızanın Sosyolojik Bir Analizi

Bu çalışmanın amacı beyaz yakalıların tahakküme gösterdiği rızanın sosyolojik bir analizini sunmaktır. İşyerindeki tahakkümün çalışanlarda yarattığı öfke, isyan ve direnişler hayli zengin bir eleştirel yazına kaynaklık etmiştir. Ancak çalışan kesimlerin gündelik davranışları konusunda en az bunun kadar çarpıcı olan ve çoğunlukla gözardı edilen konu onların isyanı değil, aksine niçin çoğu zaman isyan etmeyip, yöneticilerle kolayca uzlaşma, hatta itaat yolunu seçtiğidir. Bu çalışmada rıza, ideal beyaz yakalı modeli olarak seçilen bankacılar üzerinden ele alınmaktadır. Çalışmanın verileri 2013 yılında İstanbul ve Ankara’da banka çalışanlarıyla yürütülen derinlemesine mülakatlardan elde edilmiştir.Bankacıların çalışma yaşamının zorluklarına gösterdiği rızanın ardına yatan beş güncel boyut teşhis edilmiştir: Bunların ilki, rızanın yapısal boyutuna işaret etmektedir ve emek piyasalarındaki güvencesizleşmeyle alakalıdır. İkinci boyut, fırsatlar boyutu olarak görülebilir. Banka hiyerarşisinde yükselme olanağı ve teşvik amaçlı ödüller çalışanlara ele geçirilmeyi bekleyen fırsatlar olarak sunulmakta ve rızayı beslemektedir. Üçüncü boyut, etkileşimsel boyut olarak adlandırılabilir. Çalışanlar arasındaki ilişkileri dönüştüren takım çalışması uygulamaları bu kısmın konusudur. Dördüncü boyut, simgesel boyuttur. Bu boyutta bankaların çalışanlarda bir aidiyet hissi yaratmak için gösterdiği çabalar ve bu çabaların çalışanlar üzerindeki etkisi değerlendirilecektir. Son sırada stratejik boyut yer almaktadır. Bu boyutta çalışanların yönetimden gizli bir biçimde hayata geçirdiği, kendilerine daha fazla maddi gelir ve boş zaman kazandıran bireysel stratejiler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Beyaz yakalı, tahakküm, rıza, hiyerarşi.

The aim of this study is displaying a sociological analysis of the white collars’ consent to being dominated in the workplaces. Rage, revolt and resistance, caused by the domination in the work places, formed the rich sources of critical literature. However, despite the workers’ compromise and obedience to the managers, their striking revolt and resistance is widely neglected in these studies. In this study, consent is analyzed through the tellers, who are chosen as the ideal white collar workers’ model. Data of this study is obtained from the in depth interviews conducted with the bank workers from Istanbul and Ankara in 2013. Five dimensions, lying beneath the consent of the tellers to the troubles of the working life, are established: The first dimension signifies the structural dimension, and it is about the precarity in the labor market. The second dimension can be regarded as the dimension of opportunities. The possibility of being promoted in the hierarchy of a bank, and awards given for the purpose of inciting the workers, are displayed as the opportunities that are waiting to be obtained, thus encouraging the consent of the workers. The third dimension can be regarded as an interactive dimension. Team work applications that transformed the relationships between the workers are the subject of this part. The fourth dimension is a symbolic dimension. In this part the efforts of the bank managers to furnish the tellers with loyalty and impressions of these efforts on the tellers will be analyzed. At last, a strategic dimension is placed. This dimension deals with the strategies of the individuals, secretly conducted, that provide monetary profits and leisure time for the workers.

Keywords:

White collar, domination, consent, hierarchy.,

PDF

___

Aron, R. (1994). Sosyolojik Düşüncenin Evreleri (K. Alemdar, Çev.). Ankara: Bilgi Yayınevi.
Baethge, M., Kitay, J. ve Regalia, I. (1999). Managerial Strategies, Human Resource Practices, and Labor Relations in Banks: A Comparative View. M. Regini, J. Kitay ve M. Baethge (Ed.), From Tellers to Sellers: Changing Employment Relations in Banks (s. 3-30), Cambridge: The MIT Press.
Baldry, C., Bain, P. ve Taylor, P. (1998). ‘Bright satanic offices’: intensification, control and team taylorism. P. Thompson ve C. Warhurst (Ed.) Workplaces of the Future (s. 163-183), London: Macmillan.
Bain, P., Watson, A., Mulvey, G., Taylor, P. ve Gall, G. (2002). Taylorism, Targets and the Pursuit of Quantity and Quality by Call Centre Management. New Technology, Work and Employment, 17(3), 170–185.
Beck, U. (2011). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru (K. Özdoğan ve B. Doğan, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
Berman, M. (2009) Katı Olan Her şey Buharlaşıyor (Ü. Altuğ ve B. Peker, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Blayton, P. ve Jenkins, J. (2007) Key Concepts in Work. London: Sage.
Bourdieu, P. (1990). In Other Words: Essays Towards a Reflexive Sociology. Cambridge: Polity Press.
Braverman, H. (2008). Emek ve Tekelci Sermaye (Ç. Çidamlı, Çev.). İstanbul: Kalkedon Yayınları. (1974).
Brophy, E. (2006). System Error: Labour Precarity and Collective Organizing at Microsoft. Canadian Journal of Communication, 31, 619-638.
Burawoy, M. (1979) Manufacturing Consent: Changes in the Labor Process Under Monopoly Capitalism. Chicago: University of Chicago Press.
Burawoy, M. (1985). The Politics of Production: Factory Regimes Under Capitalism and Socialism. London: Verso.
Callaghan, G. ve Thompson, P. (2001). Edwards Revisited: Technical Control and Call Centres. Economic and Industrial Democracy, 22, 13-37.
Crompton, R. ve Birkelund, G. E. (2000). “Employment and Caring in British and Norwegian Banking: An Exploration through Individual Careers”. Work Employment & Society. 14(2), 331-352. de Gaulejac, V. (2013). İşletme Hastalığına Tutulmuş Toplum: İşletme İdeolojisi, Yönetsel İktidar ve Toplumsal Taciz (Ö. Erberk, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Durkheim, É. (1994). The Division of Labour in Society (W. D. Halls, Çev.). London: The Macmillan Press.
Durkheim, É. (2012).Sosyolojik Yöntemin Kuralları (C. Bali Akal, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Eagleton, T. (1996) İdeoloji (Çev. Muttalip Özcan) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Edwards, P. K. (1986) Conflict at Work: A Materialist Analysis of Workplace Relations. Oxford: Basic Blackwell.
Edwards, R. (1979). Contested terrain: The transformation of the workplace in the twentieth century. New York: Basic Books.
Ellis, V. ve Taylor, M. (2010). Banks, bailouts and bonuses: a personal account of working in Halifax Bank of Scotland during the financial crisis. Work Employment Society, 24(4), 803–812.
Fişek, K. (2012). Yönetim. Ankara: Kilit Yayınları.
Fox, A. (1971). A Sociology of Work in Industry. Toronto: Collier-Macmillan.
Friedman, A. (1977a). Industry and Labour: Class Struggles at Work under Monopoly Capitalism. London, MacMillan.
Friedman, A. (1977b). Responsible autonomy versus direct control over the labour process. Capital and Class, 1, 43-57.
Friedman, A. (1987). “Specialist Labour in Japan: Computer Skilled Staff and the Subcontracting System”, British Journal of International Relations, Vol. 25, No. 3, pp. 353-369.
Fudge, J. ve Owens, R. (2006). Precarious Work, Women, and the New Economy: The Challenge to Legal Norms. Oxford: Hart Publishing.
Gorz, A. (Der.) (1978). The Division of Labour: The Labour Process and Class-Struggle in Modern Capitalism. Brighton: The Harvester Press.
Gorz, A. (2001). Yaşadığımız Sefalet: Kurtuluş Çareleri (N. Tutal, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Goz, Y. (2009). Açık Pozisyon: Türkiye’de Piyasa Neslinin Doğuşu (1992-2000). İstanbul: