İnsan Odaklı Aydınlatma

Özet Geçmiş zamanlarda insanlar vakitlerinin çoğunu dış ortamlarda ve güneş ışığı altında geçirmekteydi. Günümüzde ise insanlar vakitlerinin çoğunu ev, ofis, hastane, okul gibi kapalı ortamlarda ve yapay aydınlatma kaynaklarının oluşturduğu ışıklar altında geçirmektedir. Gün ışığı, güneşin konumundaki değişime göre gün içerisinde renk sıcaklığı, ışık şiddeti, ışık rengi gibi parametrelerde değişim gösterdiğinden dolayı dinamik yapılıdır. Buna karşın yapay ışık kaynakları ile sağlanan aydınlatma gün boyu sabittir. İnsan sirkadiyen ritmi ve buna bağlı biyolojik saati dünyanın aydınlık karanlık döngüsü ile senkronizedir. Dolayısıyla kapalı ortamlarda maruz kalınan aydınlatmaya bağlı olarak insanların sirkadiyen ritimlerinin bozulmasından kaynaklı sorunlar oluşabilir. İnsanların yaşam ve çalışma alanlarına güneş ışığının dinamik atmosferinin taşınması ve biyolojik saat ile sirkadiyen ritimlerinin bozulmasının önlenmesi amacından “insan odaklı aydınlatma” fikri doğmuştur. Yapılan çalışmada insan odaklı aydınlatma ve etkileri ele alınmıştır. Abstract In the past, people have spent most of their time in an outdoors and in the sunlight. Nowadays, people spend most of their time in an indoors such as home, office, hospital, school and under the lights of artificial lighting sources. Daylight is dynamic due to changes in parameters such as color temperature, light intensity, light color during the day according to the change in the position of the sun. In contrast, lighting provided by artificial light sources is constant throughout the day. The human circadian rhythm and its associated biological clock are synchronized with the light dark cycle of the world. Therefore, depending on the lighting that is exposed in indoor environments, problems may arise due to the deterioration of the circadian rhythm of people. The idea of human centric lighting emerged in order to create a dynamic atmosphere of sunlight in people's life and working areas and to prevent the deterioration of the biological clock and circadian rhythms. In this study, human centric lighting and its effects are discussed.

Anahtar Kelimeler:

Aydınlatma, Işık, ipRGC Hücreleri, Sirkadiyen Ritim, Biyolojik Saat, Işığın Görsel Olmayan Etkileri, Işığın İnsana Olan Etkileri

PDF

___

[1] Giray, E., (2009), “Dinamik Aydınlatma ve Uygulaması”, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Syf. (1-66)
[2] Tuncel, A., (2009), “ Lokanta, Yeme İçme ve Eğlence Mekanlarında Aydınlatma Tasarımı Işık ve Rengin Atmosfer Oluşumuna Etkisi”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sanatta Yeterlilik Tezi, İstanbul, Syf. (9-137)
[3] Aktaş, İ., (2012), “ Dinamik Aydınlatmanın İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri”, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Syf. (3-86)
[4] Smolders, K. C. H. J., (2013), “Daytime light exposure : effects and preferences”, Technische Universiteit Eindhoven, DOI: 10.6100/IR762825, pp. (1-163)
[5] Vick, A., “Lighting for health and well-being in education, work places, nursing homes, domestic applications and smart cities”, (2014), (http://lightingforpeople.eu/2016/wp-content/uploads/2016/03/SSLerate-3.2-3.4-v4.pdf)
[6] Apaydın, S., (2012), “ Ofislerde Aydınlatma Tasarımının Sürdürülebilirlik Açısından Mekan Tasarımına Etkileri”, Haliç Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Syf. (1-109)
[7] Yenidoğan, C., (2017), “ Gelişmiş Doğal Aydınlatma Sistemlerinin İç Mekanda Kullanımı Açısından incelenmesi”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Syf. (1-173)
[8] Doğan Yusuf, F., (2017), “ Hasta Odalarında Aydınlatma Koşullarının Araştırılması: İzmir’de Örnek İnceleme”, Yaşar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, Syf. (3-136)
[9] Circadian Rhythms, National Institute of General Medical Sciences Publications, (2017), pp. (1-2), (https://www.nigms.nih.gov/education/Documents/CircadianRhythms.pdf )
[10] Demirci, H., (2008), “ Bina Tasarımında Aydınlatma ve Renk Olgusunun Biyoharmoloji ve Biyosüreç Açısından İncelenmesi”, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, Syf. (1- 149)
[11] C. Cajochen, (2016), “Beyond our eyes: the non-visual impact of light”, Centre for Chronobiology Psychiatric Hospital of the University of Basel, Switzerland, pp.(1-29)
[12] Dinçarslan, H., (2018), “ Sirkadiyen Ritim (CRH) Vücut Saati”, (https://saglikliolalim.com/sirkadyenritim/ )
[13] Rea, M.S., Figueiro, M.G., Bierman, A., Hamner, R., (2012), “ Modeling The Spectral Sensitivity Of The Human Circadian System”, Lighting Research Technology, DOI: 10.1177/1477153511430474, pp. (386-396)
[14] Şahin, D., (2012), “Aydınlatma Tasarımının Kullanıcı Üzerindeki Fizyolojik ve Psikolojik Etkileri Açısından İncelenmesi”, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Syf. (1- 87)
[15] PLD Türkiye Dergisi, “Sirkadiyen ışık metriği”, (17 Ekim 2018), (https://pldturkiye.com/sirkadiyen-isik-metrigi-circadian-light-metric-3000k-ila-3500k-renk-sicakliginda-cct-olusan-dogrusalsizlik-sorununu-gidermeye-ve-modeli-daha-isler-hale-getirmeye-yonelik-bir-oneri/ )
[16] https://www.solemma.com/Alfa.html , (Erişim Tarihi: Ocak 2019)
[17] Kavaklı, H., “2017 Nobel Tıp Ödülü: İçimizdeki biyolojik saatin işleyişi”, Koç Üniversitesi, Kimya ve Biyoloji Mühendisliği Bölümü, (3 Ekim 2017), (https://sarkac.org/2017/10/2017-nobel-tip-odulu-icimizdeki-biyolojik-saatin-isleyisi/)
[18] PLD Türkiye Dergisi, “Tünelin ucundaki sirkadiyen ışık”, (6 Ekim 2016), ( https://pldturkiye.com/tunelin-ucundaki-sirkadiyen-isik/ )
[19] https://www.zumtobel.com/it-it/active-light.html, (Erişim Tarihi: Ocak 2019)
[20]Walerczyk, S., “Human Centric Lighting”, (2012), Architectural SSL Magazine, pp.(20-26) (https://humancentriclighting.org)
[21] http://www.aydinlatma.org/insan-odakli-aydinlatma-nedir.html , (Erişim Tarihi: Haziran 2018)
[22] https://litpa.com/Uploads/GenelDosya/biodynamic-lighting-9978-d.pdf , (Erişim Tarihi: Haziran 2018)
[23] Onur, B., (2012), “ İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Açısından Aydınlatma”, Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, Syf. (1-43)
[24] PLD Türkiye Dergisi, “Aydınlatma tasarımcıları ve insan odaklı aydınlatmanın önemi”, (09 Şubat 2016), (https://pldturkiye.com/aydinlatma-tasarimcilari-ve-insan-odakli-aydinlatmanin-onemi/)
[25]https://chromaviso.com/en/circadian-lighting/research-in-circadian-lighting/circadian-lighting-reduces-depression-symptoms/ , (Erişim Tarihi: Aralık 2018)
[26] Güneş, E., “İnsan Odaklı Aydınlatma”, PLD Türkiye Dergisi, (30 Ocak 2017), ( https://pldturkiye.com/insan-odakli-aydinlatma-hcl/ )