Soğuk savaş sonrası dönemde İran’ın silahlanmasının Ortadoğu bölgesi üzerindeki etkileri

Avrasya’da jeostratejik bakımdan önemli bir aktör olan İran, bölgede nüfuz alanını genişletmek ve liderlik konumunu elde etmek için 1970’li yılların ortalarından itibaren bölge ülkeleri ile yoğun bir mücadele sergilemektedir. İran bölgedeki arzularını gerçekleştirmek için konvansiyonel silah ve savunma anlamında kendisi geliştirmek istemiştir ve devrim sonrasında da eylemlerine bu yönde devam etmiştir. Soğuk Savaş sonrası dönemde silahlanma konusunda Rusya Federasyonu ve Çin ile de ilişkiler gerçekleştiren İran çok sayıda konvansiyonel silah anlaşması imzalamış ve bölgede askeri gücünü teknolojik şartlara uygun olarak yeniden tasarlamıştır. İran silahlanma gücünü 2000’li yıllarda giderek arttırmış ve bölgedeki potansiyel rakiplerine gözdağı vermiştir. İran, özellikle Rusya ve Çin’in desteğiyle savunma kapasitesinde önemli değişiklikler yapmış, ABD ve İsrail tehditlerine karşı da nükleer anlamdaki eylemlerine hız vermiştir. Başta Suudi Arabistan olmak üzere Körfez ülkeleri, İran’ın nükleer eylemlerinden ve ideolojisini diğer devletlere yaymasından endişe etmekte ve silahlanma eylemlerinin bu bölgede istikrara ve güvenliğe darbe vuracağını sık sık yinelemiştir. Bu bağlamda Ortadoğu’da güvenlik ve istikrarı sağlamak adına İran’ın eylemleri önem kazanmıştır. Çalışmada İran’ın silahlanma eylemlerinin, bölge ülkelerinin güvenliği ve küresel güvenliği nasıl etkilediğine değinilmiş, başlıca silah tedarikçileri, ne tür silahlar ürettiği veya temin ettiği, başlıca silahlanma ilişkileri dönemsel olarak analiz edilmiş, İran’ın özellikle konvansiyonel anlamda silahlanması ve bunun yanında nükleer eylemleri üzerinde küresel aktörlerin de çıkarları irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İran, Konvansiyonel Silahlanma, Nükleer Silahlanma, Balistik Füzeler

The effects of Iran’s armament on the Middle East Region after the Cold War

Iran has been considered among the major players in the region due to its geopolitical position in Eurasia. Since the mid-1970s, it has been striving for expanding its sphere of influence and gaining an upper hand within other countries in the Persian Gulf and the Middle East. Iran wanted to improve in terms of conventional weapons and defense sense and perform the its desires in the region and Iran countinued its actions in this direction after Islamic Revolution in 1979, too. In the Post-Cold War era, Iran signed several agreements on conventional arms especially Russia China and redesigned in accordance with technological conditions its military power in the region. Iran's actions in the region provide field of interest to global players and this region was the sphere of influence between Russia, China and USA. Iran increased steadily arming power in the mids-2000s and intimidated to potential competitors in the region. Iran made significant changes, especially in the defense capacity with the support of Russia and China and accelerated its actions against the threat US and Israel in the nuclear sense. Especially Saudi Arabia and Gulf countries who are afraid of Iran’s efforts to export its revolutionary ideology to other countries are in the belief that nuclear proliferation activities of Iran would damage regional stability and security. In this context, Iran's actions gained importance for ensuring security and stability in the Middle East. This paper has tried to analyze effects of Iran’s proliferation activities on regional and global security, and revolves around the issues such as who are the major arms suppliers of Iran, what kind of weapons have been produced by Iran. It also addressed periodical armament relations of Iran along with its conventional armament and nuclear activities within the context of interests of big powers in the region.Keywords: Iran, Conventional Armaments, Nuclear Armament, Ballistic Missile, Gulf Region Security

Keywords:

Iran Conventional Armaments, Nuclear Armament, Ballistic Missile, Gulf Region Security,

PDF

___

Aljazeera, (2015). Nükleer Müzakerelerde Anlaşma Sağlandı. Erişim: 20. 06. 2015, http://www.aljazeera.com.tr/haber/nukleer-muzakerelerde-anlasma- saglandi.
Bernier, J. (2003). China’s Strategic Proxies. Foreign Policy Research Institute, 47 (4), 629–643.
Calabresi, M. (2015). Caught in the Cross Fire. Time, 25-27.
Cordesman, A. H.-Al-Rodhan, K. R.(2006). The Gulf Military Forces in an Era of Asymmetric War: Iran. CSIS.
Cordesman, A. H.-Burke, A. A. (2002). Western Military Balance and Defense Ef- forts. CSIS..
Cordesman, A. H. (2001). Military Expenditures and Arms Transfers in the Middle East. CSIS.
Cordesman, A. H.-Peacock, M. (2015). Military Spending and Arms Sales in the Gulf. CSIS.
Freedman, R. O. (2001). Russian Policy toward the Middle East: The Yeltsin Legacy and the Putin Challenge. Middle East Journal, 55(1), 58-90.
Gharehbaghian, M. (1987). Oil Revenue and the Militarisation of Iran: 1960-1978. Social Scientist, 15(4/5), 87-100.
Guzansky, Y.-Shapir, Y. S. (2015). Iran Goes Ballistic. Middle East Quarterly, 22(1), 1-12.
Katz, M. N. (2012). Russia and Iran, Mıddle East Policy, 19(2), 54-64.
Klare, M. T. (1996). Arms Trade in the 1990s: Changing Patterns, Rising Dangers. Third World Quarterly, 17(5), 857-874.
Pirinççi, F. (2010). Silahlanma ve Savaş. Bursa: Dora Yayınları.
Rich, B. (2012). Gulf War Iran, Saudi Arabia and the complexification of the Per- sian Gulf equation. Islam and Christian–Muslim Relations, 23(4), 471-486. Missile Threat (2013). Shabab-3, Erişim: 25. 06. 2015, http://missilethreat.com/missiles/shahab-3/#fnref-462-7. Missile Threat. (2012). Shabab-4. Erişim: 30. 06. 2015, http://missilethreat.com/missiles/shahab-4/.
SIPRI (2015). ------, http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/values.php. Erişim: 12. 05. 2015,
Sinkaya, B. (2010). İran’ın Nükleer Programına Arap Ülkelerinin Yaklaşımı. Orta- doğu Analiz, 2(15), 88-97.
Tarock, A. (2006). Iran’s Nuclear Programme and the West. Third World Quarterly, 27(4), 645-664.
Debka. (2014). US Accepts Shahab-3s in Iran’s Missile Arsenal, but not Long-range ICBMs. Deep Resentment in Jerusalem, (Special Raport,) Erişim: 15. 06. 2015, https://warsclerotic.wordpress.com/2014/05/18/us-accepts-shahab-3s-in- irans-missile-arsenal-but-not-long-range-icbms-deep-resentment-in- jerusalem/.
Ünal, B. (2014). İran-Kuzey Kore Savunma Sanayii ve Nükleer Teknoloji İşbirliği. Bilge Strateji, 6(10), 115-136.
Ward, S. R. (2005). The Continuing Evolution of Iran's Military Doctrine. Middle East Journal, 59(4), 559-576.

International Journal of Social Sciences and Education Research-Cover

Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2015
Yayıncı: Mahmut DEMİR

Arşiv