İstanbul Şehrinde Ağırlıklı Nüfus Merkezinin Değişimi ve Nedenleri: 1990-2010 Dönemi

İstanbul nüfus dinamikleri açısından Türkiye’nin en hareketli kentidir. Şehir özellikle 1950 yılından itibaren ulaşım bağlantılarının da etkisi ile doğu- batı yönünde genişlemiştir. Yatay yönde meydana gelen bu genişlemenin yanı sıra özellikle 1990’lardan sonra ağırlıklı olarak merkezi alanlarda olmak üzere dikey yönlüde bir büyümeye sahne olmuştur. Başta Büyük Dere Aksı ve Ataşehir olmak üzere kentin değişik bölgelerinde dikey yönlü gelişim gözlenmektedir. İstanbul’da her geçen gün artan nüfus şehrin hangi bölgelerine yönelmektedir? Bu yönelimde neler etkili olmuştur? Üzerinde araştırılma yapılması gereken konular arasındadır. Biz bu amaçla İstanbul’un mahalle bazında nüfus verilerini TUIK’ten elde ettik ve bu verileri şehrin ağırlık merkezindeki değişimi hesaplamakta kullandık. Hesaplamayı Plane and Rogerson’ın (1994) “The Geographical Analysis of Population: With Applications to Planning and Business” adlı çalışmasında kullandığı ağırlık merkezi değişim formülünü ile yaptık. Anadolu ve Avrupa yakarı için ayrı ayrı ve şehrin bütünü için ortak hesaplamalar yaptık. Bu hesapladığımız oranları Arc-Gis Programı yardımı ile haritaladık. Diğer taraftan ağırlık merkezinin değişmesinde etkili olduğunu düşündüğümüz 2000 yılından sonra nüfus yığılması görülen bölgelerden Başakşehir ve Pendik ilçelerinde alan anketleri uyguladık. Bu anketler ile bu bölgelerde nüfus yığılmasına neden olan etkenleri ortaya koymaya çalıştık. Son olarak ta ağırlık merkezindeki değişim ile değişime neden olan faktörleri ilişkilendirerek İstanbul’un nüfus ağırlık merkezinin gelecekte hangi doğrultuda yön bulacağını kestirmeye çalıştık. Bunu yaparken temel amacımız şehri planlayan ve yönetenlere bilimsel öneriler sunmaktır. Anahtar kelimeler: İstanbul, Nüfus, Nüfus Değişimi, Mekânsal İstatistiksel Analiz, Ağırlıklı Nüfus Merkezi

Anahtar Kelimeler:

İstanbul

PDF

___

Hayır, M., İstanbul Başakşehir’de Şehirleşme Süreci, Çantay Kitabevi, ISBN: 978-975-9060-60-2, İstanbul 2009
Hayır, Meryem; Suburban Industrial Centers in Istanbul, Chapter Twenty Two Natural Environment and Culture in the Mediterranean Region II, Cambridge Scholars Publishing, pp. 271-286, Aug 2011, ISBN13: 978-1-4438-2986-1, ISBN: 1-4438-2986-2, U.K
Murat, Sedat; Şahin, Levent, Dünden Bugüne İstanbul’da Ulaşım, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, Yayın No:2010-58 Plane, David and A. Rogerson, Peter A.,The Geographical Analysis of Population: With Applications to Planning and Business , 1994, ISBN-10: 0471510149, ISBN-13: 978-0471510147
Sandal, E. Kaya; Karabulut, Murat ve Gürbüz, Mehmet (2003). “Türkiye’nin Ağırlıklı Nüfus Merkezleri”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 1, 2; Sayfa 13-24., http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/33/823/10454.pdf
Tellier, LN, Vertefeuille, C – Understanding spatial Inertia: Center of Gravity, Population densities, the Weber Problem, and Gravity potential, Journal of Regional Science, vol 35, No.1, 1995, pp. 155-164, 1995 - http://web.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?sid=1fc90630-4f90-475e-a056-4cc091327cc8%40sessionmgr13&vid=1&hid=8 01.10.2012
Terzi, Fatih; Bölen, Fulin, An analysis of spatial development tendency of Istanbul, ITU A|Z, VOL: 8 NO: 2, 35-48 2011-2, http://www.az.itu.edu.tr/azv8no2web/06-%20terzi-bolen-08-02.pdf, 02.02.2014
XU Jian-hua, YUE Wen-ze; Evolvement and Comparative Analysis of the Population Center Gravity and the Economy Gravity Center in Recent Twenty Years in China, SCIENTIA GEOGRAPHICA SINICA 2001, (5) 385-389 DOI: ISSN: 1000-0690 CN: 22-1124/P
Yakar, Mustafa, Nüfus dağılımının mekânsal analizi: Afyonkarahisar ili örneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Güz 2011 Fall 2011, ( Spatial analysis of population distribution: a case of afyonkarahisar province, The Journal of International Social Research, Cilt: 4 Sayı: 19 Volume: 4 Issue: 19), www.sosyalarastirmalar.com