SANATTA, TOPLUMSAL CİNSİYET BAĞLAMINDA SIRADIŞI PERFORMASLARIYLA “ORLAN”

20.yüzyılın ikinci yarısında disiplinlerarası özelliğiyle dikkat çeken ve ancak 1970’lerde başlı başına bir tür olarak kabul edilmeye başlanan Performans sanatı, “Beden Sanatı”, “Happening”, “Aksiyon” gibi çeşitli başlıklar altında gündeme gelmiş, Fluxus, Feminist Sanat, Arazi Sanatı gibi farklı akımlar dahilinde de uygulanmıştır (Antmen,2008: 219).Kişiyi duygusal aşırılıklardan arındırıp topluma uyumlu bireylere dönüştürmeye çalışan psikanaliz teknikleri, özellikle katharsisi, beden sanatçılarının eylemlerinde görmek mümkündür. Hep ötelediğimiz duyguları, Beden sanatçıları performanslarında “şok” öğesi yaratacak bir şekilde ortaya koyar ve izleyiciyi belli kavramlar üzerinde yeniden düşündürmeyi hedeflerler. Tüketim kültüründe mükemmel olarak kurulmaya çalışılan “beden”, Beden sanatçılarının eylemlerinde yakma, kesme, vurma gibi şiddet içeren eylemlere maruz bırakılır.Beden Sanatında Orlan’ın yeri diğer sanatçılardan farklıdır. Lokal anesteziyle gerçekleştirilen performanslarında Orlan, erkek iktidarının güzellik kavramını, modern toplumlarda  kadın öznenin kuruluşunu eleştirmek için bir dizi estetik ameliyatla vücudunu özellikle de yüzünü yeniden biçimlendirir. Orlan’ın çalışmalarında vücut, değiştirilemezlik ya da kabul gören stile göre değiştirilebilirlik özelliğini kaybederek, tamamen sanatçının himayesinde şekillenerek toplumsal bir tartışmaya açılmıştır. Bedenin bir anlatım aracı olarak kullanıldığı Orlan’ın performansları,  toplumdaki kadın bedenini, güzellik, kimlik ve acı kavramlarını yeniden tanımlarken; kişisel haklar, özdenetim, özgürlük sınırları,  yaşam-sanat, izleyici-sanatçı gibi kavramları da sorgulamaktadır.   Orlan’nın sanatı üzerinden ele alınacak toplumsal cinsiyet ve bedene karşı şiddet eğilimleri çalışmanın ana hatlarını oluşturmaktadır.

‘ORLAN’ WITH HIS EXTRAORDINARY PERFORMANCES WITHIN THE CONTEXT OF SOCIAL SEXUALITY IN ART

The art of Performance, which attracted attention with its interdisciplines characteristics in the second half of the 20th century and was started to be accepted as a style in its own right in 1970s, has come to order under the various headings such as ‘Body Art’, ‘Happening’ and ‘Action’; and it has been applied within the different movements such as ‘Fluxus’, ‘Feminist Art’ and ‘Land Art’. (Antmen, 2008:219).It is possible to see the psychoanalysis tecniques, which tries to transform the indivudals into the harmonical individuals with the society by debugging them from emotional extremities, especially katharsisi in the activities of the body artists. Body artists perform their activities by betraying the shock element and they aim to have the viewers to think again on the certain concepts. ‘The body’, which is tried to be built up perfectly in the consumption culture, is exposed to the activities that include violence such as  burning, cutting and hitting in the performances of the body artists.Orlan has a different place in the ‘Body Art’ than the other artists. In her performances, which are carried out by local anaesthetic, Orlan, shapes out her body and especially her face with a sequence of aesthetic operations in order to criticize the establishment of the female subject in the modern society.The body in the works of Orlan has been opened to a social argument by being formed completely under the care of the artist by losing its characteristic of inalterableness or convertibility in accordance with the accepted style.Orlan’s performances, in which the body is used as a tool of narration, are questioning the concepts such as individual rights, self-control, freedom limits, life-art, audience-artist while they are defining the woman body, beauty, identity and pain concept again. Social sexuality and violence tendency against to the body, which are going to be dealt with the Orlan’s art, compose the main lines of the work. 

___

  • Akay, A.(2002). Postmodern Görüntü. İstanbul: Bağlam
  • Akman, K. (2005). “Orlan’ın Suretleri’’, İzinsiz Gösteri Online Dergi, 37, http://www.izinsizgosteri.net/asalsayi37/Kubilay.Akman_37.html. (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2017).
  • Antmen, A.(2008). 20.Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel.
  • Deleuze,G. & Guattari, F. (2014). Anti Ödipus Kapitalizm ve ġizofreni 1. (Çev. F.Ege, H. Erdoğan, M. Yiğitalp). Ankara: Bilim ve Sosyalizm.
  • Germaner, S. (1997). 1960 Sonrası Sanat, Akımlar, Eğilimler, Gruplar, Sanatçılar. İstanbul: Kabalcı
  • Kahraman, H. B. (2005) Performans, Performativite ve Bedenin Tamamlanma Süreçleri. http://research.sabanciuniv.edu/878/1/3011800000250.pdf (Erişim Tarihi: 03.05.2017)
  • Miglietti, F. A. (2008). Identita Mutanti. Ġtalya, Milano: Bruno Mondadori.
  • O‟Reilly, S. (2009). The Body in Contemporary Art (World of Art). Thames&Hudson UK.
  • Orlan (1999), “Etsel Sanat ”, Art-ist Güncel Sanat Sekisi, Sayı: 1, s. 42
  • Öğüt, H. (2006) Kadın Bedeninin Grotesk Halleri. (Erişim Tarihi: 4 Mayıs 2017) http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=ktp&haberno=7269
  • Savoca, G. (1999). Arte Estrema. Ġtalya, Castalvecchi.
  • Türkdoğan, T.(2014). Sanat Kültür Politika- Modernizm Sonrası Tartışmalar, Ankara:Nobel
  • Vergine, L (2000). Body Art e Stori e Simili. Il Corpo Come Linguaggio. Ġtalya, Milano: Skira Editore.
  • Yılmaz, M. (2013). Modernden Postmoderne Sanat. Ankara: Ütopya.