CENGİZ AYTMATOV’UN “İLK ÖĞRETMEN” ADLI HİKÂYESİ ÜZERİNE EĞİTİM BAĞLAMINDA BİR OKUMA DENEMESİ

Gelenekle bağlarını koruyan bir gelecek anlayışı ile insanlığın temel meselelerini kaleme alan Cengiz Aytmatov, eserlerinde vücuda getirdiği üslup ve muhteva ile 20. yüzyılın büyük romancılarından olmayı başarmış bir yazardır. Kendi deyişi ile eserlerinde “tipik insan”ı portreleme çabasında olan yazar, eserlerinin olay örgüsünü geçmiş ve tarihi miras kaynaklarıyla besler. Kırgızca ve Rusça kaleme aldığı eserlerini destan, masal, türkü gibi halk kültürü motifleri ile zenginleştirirken; halkın içine düştüğü zorluk ve acıların yol açtığı sorunlara çözüm odaklı yaklaşmayı da ihmal etmez. Yani Aytmatov’un eserleri destanlardan, masallardan beslendiğinde dahi yaşamın gerçekleri ile bağlarını sımsıkı korur. Eserleri vasıtası ile insanlara zorluklarla mücadele etme gücü, umudu ve inancı aşılamaya çalışan Aytmatov, 1961’de yayımlanan İlk Öğretmen adlı hikâyesinde de bu izleği ön plana çıkarır. Ebeveynler ve öğretmenler çocuklara karşı önemli sorumlulukları olan kişilerdir. Çocukların hayal ve yeteneklerine saygı duyularak onlara sunulan eğitim olanakları iyi yetişmelerindeki en önemli etmenlerdendir. İçerdiği tarihi, politik, sosyolojik, ekonomik ve eğitsel olgular bakımından çok yönlü ele alınıp irdelenebilecek bir muhtevaya sahip olan İlk Öğretmen adlı hikâye bu çalışmada, eğitim ve öğretmenin birey ve toplum yaşamındaki önemine yaptığı tematik vurgular bağlamında ele alınarak; öğretmenlik mesleğinin insan yaşamındaki rolü ve önemi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kırgız Edebiyatı, Cengiz Aytmatov, Eğitim, İlk Öğretmen

PDF

___

Aytmatov, Cengiz (1992). Deve Gözü, (çev. Refik Özdek), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Aytmatov, Cengiz (2013). İlk Öğretmen, Elips Kitap, Ankara.
Aytmatov, Cengiz (2017). Kassandra Damgası, (çev. Ahmet Pirverdioğlu), Nora Kitap, İstanbul.
Aytmatov, Cengiz (2020). İlk Öğretmen, Nora Kitap, İstanbul.
Buscaglia, L. (t.y.). Sevgi, (çev. Nejat Ebcioğlu), İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
Cüceloğlu, Doğan; Erdoğan, İrfan (2021). Öğretmen Olmak, Final Yayınları, İstanbul.
Elips Kitap, “Yazar Hakkında - Cengiz Aytmatov”, https:// www.elipskitap.com.tr/ urunler/265/ilk-ogretmen.html. Erişim tarihi: 24.06.2021.
Güçlü, Mustafa (2020). Eğitim Felsefesi, Pegem Akademi, Ankara.
Günaydın, Pervin (2018). “Bir Dehanın Yaşamından Notlar”, https:// www.neokuyorum.org/bir-dehanin-yasamindan-notlar/ (Erişim tarihi: 27.08.2021).
İşeri, Emel Tüzel (2018). 22. Yüzyılda Eğitim, Pegem Akademi, Ankara.
Keleş, Elif Ezgi (2020). Bir Diplomat Olarak Cengiz Aytmatov, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
Korkmaz, Ramazan (2019). “Cengiz Aytmatov”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cengiz-aytmatov (Erişim tarihi: 28.08.2021).
Kürkçü, Fatih Mehmet (2017). “Kız kardeşi ünlü yazar Cengiz Aytmatov'u anlattı”, https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/kiz-kardesi-unlu-yazar-cengiz-aytmatovu-anlatti/1005647 (Erişim tarihi: 29.08.2021).
Payot, Jules (2021). İrade Terbiyesi II: İrade Gücü ve Çalışma, (çev. Derya Öztürk), Flipper Yayıncılık, İstanbul.
Pehlivanoğlu, Selçuk (2021). Eğitim, Akılçelen Kitaplar, Ankara.
Sarı, Eren (2016). Albert Einstain, Net Medya Yayıncılık, Antalya.
Sezgin, Osman (2019). Eğitim, Kalem Vakfı Yayınları, İstanbul.
Şimşek, Ayşe (2021). “Türk dünyasının ‘Cengiz’i Aytmatov”, TRT HABER, https://www.trthaber.com/haber/kultur-sanat/turk-dunyasinin-cengizi-aytmatov-587495.html (Erişim tarihi: 28.08.2021).
Türk Dil Kurumu Sözlükleri, “eğitim”, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 08.09.2021).