Türkiye ve OECD Ülkelerinin Vergi Ödeme Sürelerinin Bulanık Kümeleme Analizi ile Modellenmesi

Kamu hizmetlerinin temel kaynağı olan vergiler, vatandaşlardan zorunlu olarak alınan ekonomik değerlerdir. Bu ekonomik değerlerin en kısa sürede ve az maliyetle toplanması, vatandaşların vergilerini gönüllü olarak ödemeleri açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı, OECD ülkeleri ile Türkiye’nin vergi ödeme ve iş yapma kolaylığını belirlemek ve Türkiye’nin OECD ülkeleri içerisindeki göreceli yerini tespit etmektir. Yöntem olarak bulanık kümeleme analizi kullanılmıştır. Böylece vergi ödeme kolaylığı benzer ve benzer olmayan ülkeler belirlenmiştir. Yapılan analiz sonucunda ülkelerin üç kümeye ayrıldığı görülmüştür. Belçika, Fransa, İsrail, Slovenya ve ABD’ nin birden fazla kümede yer aldıkları belirlenmiştir. Bu durum ilgili ülkeler için bulanıklık olarak yorumlanırken, diğer OECD ülkelerinin sadece bir kümede yer aldıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Vergi, Vergi Ödemesi, Vergiye Uyum, Vergi Yönetimi, Bulanık Kümeleme Analizi

Modelling of Tax Payment Periods in Turkey and OECD Countries with Fuzzy Clustering Analysis

Taxes, which are the main source of public services, are the mandatory economic values taken from citizens. Collecting these economic values as soon as possible and at a low cost is important for citizens to pay their taxes voluntarily. The aim of this study is to determine the ease of paying taxes and doing business in OECD countries and Turkey, and to determine the relative position of Turkey among OECD countries. Fuzzy clustering analysis was used as the method. Thus, similar and non-similar countries in terms of ease of payment of taxes were determined. As a result of the analysis, it was observed that the countries were divided into three clusters. Belgium, France, Israel, Slovenia and the United States were identified in more than one clusters. While this situation was interpreted as a blurring for the countries concerned, it was concluded that other OECD countries were a part of only one cluster.

Keywords:

Tax, Tax Payment, Tax Compliance, Tax Management, Fuzzy Clustering Analysis,

PDF

___

Akdoğan, A., (2007), Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi, 12. Baskı, Ankara, s: 184.Balasko, B., Abonyi, J., Feil, B., (2005), Fuzzy Clustering and Data Analysis Toolbox, Department of Process Engineering University of Veszprem.Bayraklı, H.H., Demir, İ.C., (2004), Vergi Karşısında Mükellef Davranışları: Afyon İli Örneği, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: VI, Sayı: 1, 215-230.Bellman, R., Kalaba, R., Zadeh, L. A., (1964), Abstraction and Pattern Classification, The Rand Corporation, Santa Monica, California, ABD.Bezdek, J. C., (1981), Pattern Recognition with Fuzzy Objective Function Algoritms, Plenum Press, New York.Biberoğlu, E., (2006), Türkiye’ de Gönüllü Vergi Uyumu. DEÜ. SBE. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 28Çakmak Z., (1999), “Kümeleme Analizinde Geçerlilik Problemi ve Kümeleme Sonuçlarının Değerlendirilmesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 3, Kasım, s:187-205.Çakmak, Z., Uzgören, Nevin.,Keçek, Gülnur (2005). Kümeleme Analizi Teknikleri İle İllerin Kültürel Yapılarına Göre Sınıflandırılması ve Değişimlerinin İncelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 12, s: 1-21.Çelikkaya, A., (2002): “Mükelleflerin Vergiye Gönüllü Uyumunu Etkileyen Faktörler”, E-Akademi Dergisi, (5), .Dunn, J. C., (1973), A Fuzzy Relative of The Isodata Process and Its Use in Detecting Compact Well-Separated Clusters, Journal of Cybernetics, 3, ss. 32-57Döring, C., Lesot, M.J., Kruse, R., (2006), Data Analysis with Fuzzy Clustering Methods, Computational Statistics & Data Analysis, 51,ss. 192 – 214Gerçek, A., (2006), ‘Vergilemede Mükellef Hakları ve Türkiye’deki Durumun İncelenmesi’ Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 209, Şubat, s: 121-149Gerçek, A., Sarılı, M. A., & Tezcan, K. (2006), ‘5345 Sayılı Kanun Çerçevesinde Gelir İdaresi İle Vergi Denetiminin Yeniden Yapılandırılmasının Değerlendirilmesi ve Öneriler’, Ankara: Gelirler Kontrolörleri Derneği Yayını.Grubesic, TH., (2006), On The Apliction of Fuzzy Clustering for Crime Hot Spot Detection, J Quant Criminal, 22(1), 89Herschel, F.J., (1978), “Tax Evasion and Measurement in Developing Countries”, Public Finance, Volume: 33, s. 232İrteş Gülşen, M., Köleoğlu, N., (2018) ‘Türkiye ve Orta Doğu Ülkelerinde Vergilemede Gönüllü Uyuma İlişkin Göstergelerin Bulanık Kümeleme Analizi İle Değerlendirilmesi’ Geçmiş ve Gelecek Bağlamında Ortadoğu /The Middle East in the Context of Past and Future, Podgorice/ Montenegro, Institut za Geografıju, 283 – 299 (web: http://www.ucg.ac.me/objava/podorg/19/1/poz/info)Jacobs, A. (2013). Organizational Structure and Management. Detailed Guidelines for Improved Tax Administration in Latin America and the Caribbean, USAID Leadership in Public Financial Management (LPFM), August 31: https://www.usaid.gov/sites/default/files/LAC_TaxBook_Ch%204%20-%20ENGLISH.Kahriman, H., (2016), Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 12, Yıl 12, Sayı 1.Karyağdı, N., (2012), Vergi Yönetiminde ve Vergi Sisteminde Toplam Kalite: Çalışan ve Mükellef Odaklılık, Yeni Maliye Değişim Çağında Kamu Maliyesi: Yeni Trendler, Yeni Paradigmalar, Yeni Öğretiler, Yeni Perspektifler, Editörler: C. Can Aktan, Ahmet Kesik, Dilek Dileyici, TC Maliye Bakanlığı SGB Yayın No: 2012/420, Ankara.Kaufman L, Rousseuw PJ., (1990), Finding Groups Data: An Introduction to Cluster Analysis, New York, John Wiley and Sons Inc.Kaynar Bilgin, H., (2011), “Vergi Ahlakının Teorik Çerçevesi”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 20, Sayı 2, s: 261Kılıç, İ., Lenger, Ö. F., Bozkurt, Z. (2012), Bulanık Kümeleme Analizi İle Türkiye’deki İllerin Hayvancılık İstatistikleri Bakımından Sınıflandırılması, Kocatepe Veteriner Dergisi, 5(1), 21-28.Mutlu, A., Taşçı, K., (2013), Vergi Dairelerinin Mükellefe Davranış Biçimlerinin Vergilemede Gönüllü Uyuma Etkisi: Malatya Örneği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Bahar, Cilt:12 Sayı:45, Spring-2013 Volume:12 Issue:45 (www.esosder.org Electronic Journal of Social Sciences ISSN:1304-0278)Naes, T., Mevik, B. H., (1999), The Flexibility of Fuzzy Clusterıng Illustrated By Examples, Journal Of Chemometrics, Volume: 13.OECD, “Genel İdari İlkeler-GAP004 Uyum Ölçümü”, Vergi Politikası ve İdaresi Merkezi, http://www.maliye.gov.tr/ab/turkce/tax/5.pdf, Erişim: 07.11.2005. OECD, Tax Administration Series, 2017, https://qdd.oecd.org/data/TAS, PWC and World Bank Group, (2017), Paying Taxes, http://www.doingbusiness.org/~/media/WBG/DoingBusiness/Documents/Special-Reports/Paying-Taxes-2017.pdfRoth, J. A./Schou, John T./Wtte, A.D. (1989), Taxpayer Compliance, VoU: An Agenda for Research (Phııadelphla:University of Pennsylvania Press)., s.21Şentürk, S. H., (2014), Vergiye Gönüllü Uyum Sağlanmasında Fayda İlkesinin Rolü, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Aralık, 9 (3).Tatlıdil. H., (1992). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz. Ankara, 252Tuncer, M., (2002), “Vergi Uyumunun Arttırılması ve Türkiye” (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, SBE), s.1Yeniçeri, H., (2004) “Beyan Esasına Dayanan Vergilerde Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Psikolojik Nedenlerinin Tespitine Yönelik Bir Araştırma”, Haziran, Sayı:11, www.yaklasim.com.tr,