Osmanlı Modernleşmesi Sürecinde Bir Kimlik Tasavvuru: İslâmcılık

Batı modernleşmesi karşısında 18.yy’dan sonra zayıflayan Osmanlı Devleti, eski gücünü yeniden tesis etmek için bir takım siyasal reflekslere başvurmuştur. Osmanlı Devleti’nin tercih ettiği siyasal reflekslerden biri de İslâmcılık olmuştur. Tam da bu noktada Batı’ya karşı Osmanlı’nın tebciline ve terakkisine imkân sağlamak amacıyla başvurulan İslâmcılık ile nasıl bir kimlik tasavvurunda bulunulduğu, tasavvur edilmesi düşünülen bu kimliğin ne tür kimliklerin tahayyül edilmesine neden olduğu, tasavvur edilmesi düşünülen kimliğin inşasının nasıl gerçekleştirilmeye çalışıldığı ve İnşa edilmek istenen kimliğin kuramsal tartışmasının nasıl yapılacağı önem arz etmektedir. Bu öneme binaen çalışmada, İslâmcılık kimliğinin nasıl inşa edilmeye çalışıldığı, inşa edilmek istenen kimliğin mahalli ve dini kimliklerin tahayyülüne nasıl neden olduğu ve bu kimliğin milli kimlik teorilerinden etno-sembolcü yaklaşım açısından nasıl okunabileceği incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Mahalli Kimlik, Dini Kimlik, Siyasal Kimlik, Kültür-Medeniyet, İslâmcılık, Etno-Sembolizm, Osmanlı Modernleşmesi

The Imagination of an Identity in the Process of Ottoman Modernization: Islamism

The Ottoman Empire weakened after the 18th century against Western modernization applied a number of political reflexes to re-establish its former power. One of the political reflexes preferred by the Ottoman Empire was Islamism. At this point it is important to address these issues: With the aim of enabling Ottoman Empire’s prosper and progress against West, what kind of identity conceived with Islamism, what kind of identities imagined with the result of the identity conceived, how the identity conceived was built, finally how theoretical debate would be conducted on the identity wanted to build. Therefore, the issue of how the identity of Islamism was built and how that identity caused imagining of local and religious identities and furthermore how that identity could be related to ethno-symbolism approach which is one of the national identity theories will be examined in this study.

Keywords:

Islamism, Local Identity, Religious Identity, Political Identity, Culture-Civilization, Ethno-Symbolism, Ottoman Modernization,

PDF

___

Akçura, Yusuf (2015). Üç Tarz-ı Siyaset, Birinci Baskı, Ankara: Andaç Yayınları.Alver, Ahmet (2013). Ahmet Mithat’ın Mesâil-i Muğlaka Romanındaki Gayri Müslim Karakterlerin Analizi, Turkish Studies, Vol. 8/1, Winter, s. 222-233.Anderson, Benedict (2014). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, Çev. İskender Savaşır, İstanbul: Metis Yayınları.Berkes, Niyazi (2014). Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yirminci Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Castells, Manuel (2008). Kimliğin Gücü: Enformasyon Çağı; Ekonomi, Toplum ve Kültür, İkinci Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.Ercan, Yavuz (2006). Türkiye’de Azınlık Sorununun Kökeni (Osmanlıdan Cumhuriyet’e Gayrimüslimler), Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarih Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.20, s.1-15.Eryılmaz, Bilal (1999). Osmanlı Devletinde Farklılıklara ve Hoşgörüye Kavramsal Bir Yaklaşım, Osmanlı, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, Cilt.4, s.25-50.Gökalp, Ziya (2013). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak, Üçüncü Baskı, Konya: Gençlik Kitapevi Yayınları.Güner, Abdünnasır (1997). Meşrutiyetten Cumhuriyete İslamcılık Düşüncesi, Köprü Dergisi, S. 59-60, s. 17-30.Hobsbawm, E.J. (2014). Milletler ve Milliyetçilik, Çev. Osman Akınhay, Beşinci Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Hroch, Miroslav (2011). Avrupa’da Milli Uyanış: Toplumsal Koşulların ve Toplulukların Karşılaştırmalı Analizi, Çev. Ayşe Özdemir, İstanbul: İletişim Yayınları. Huntchinson, John (1994). Modern Nationalism, London: Fontana Press. Huntchinson, John (2000). Ethnicity and Modern Nations, Ethnic and Racial Studies, 23, 4, pp.651-669.İnalcık, Halil (2014). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), Çev. Ruşen Sezer, On Dokuzuncu Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Lewis, Bernard (1991). Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev. Metin Kıratlı, Dördüncü Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.Mardin, Şerif (1985). İslâmcılık. Murat Belge (Ed.), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi C.5, (s.1400-1404) içinde. İstanbul: İletişim Yayınları.Mardin, Şerif (2015). Türk Modernleşmesi, Yirmi Dördüncü Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.Nişancı, Şükrü (2014). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Önemli Siyasal Akımla Ya Da Türkiye’de Siyasetin Üç/İç Yüzü. Adem Çaylak, Mehmet Dikkaya vd. (Der.), Türkiye’nin Politik Tarihi: Osmanlı’dan İkibinli Yıllara, Beşinci Baskı, Ankara: Savaş Yayınları.Nursi, Said (1992). Hakikat. M. Ertuğrul Düzdağ (Çev.), Volkan Gazetesi 1908-1909, (s.337-338), S.70, İstanbul: İz Yayıncılık.Özdemir, Hikmet (1999). Azınlıklar İçin Bir Osmanlı Klasiği: 1453 İstanbul Sözleşmesi, Osmanlı, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, C.IV, s. 220-230.Özkırımlı, Umut (2015). Milliyetçilik Kuramları: Eleştirel Bir Bakış, Beşinci Baskı, Ankara: Doğu Batı Yayınları.Palabıyık, A.; Koç, Y.( 2015). Milleti Hâkime Kavramı Üzerine Sosyo-Politik Bir Değerlendirme”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Nisan, C.8, S.37, s.419-430.Renan, Ernest (1946). İslam ve Bilim. Ziya İshan (Çev.), Nutuklar ve Konferanslar, (s.183-206) içinde. Ankara: Milli Bakanlığı Yayını.Resulan, Osman (1994). Bediüzzaman’ın Volkan Yazıları, Birinci Baskı, İstanbul: Nûbihar Yayınları.Safa, Peyami (2013). Türk İnkılâbına Bakışlar, Dokuzuncu Baskı, İstanbul: Ötüken Yayınevi. Smith, Anthony D. (2013). Milliyetçilik: Kuram, İdeoloji, Tarih, Çev. Ümit Hüsrev Yolsal, Birinci Baskı, Ankara: Atıf Yayınları. Smith, Anthony D. (2014). Milli Kimlik, Çev. Bahadır Sina Şener, Yedinci Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları. Smith, Anthony D. (2002). When is a Nation, Geopolitics, 7(2), s.5–32.Şentop, Mustafa (2003). Osmanlı Millet Sistemi: Mit ve Gerçek, Divan İlmi Araştırmalar Dergisi, S.2, s.233-238.Tunaya, T. Zafer (1960). Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri, Birinci Baskı, İstanbul: Yedigün Matbaası.Tunaya, T. Zafer (1991). İslamcılık Akımı, Birinci Baskı, İstanbul: Simavi Yayınları.Ülken, Hilmi Ziya (2006). Ziya Gökalp, Birinci Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Yılmaz, Yalçın (2015). Türk Yurdu Dergisi‟nde Milli Kimlik Unsurları Üzerine Tartışmalar (1911-1918) (Doktora Tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi SBE, Sosyoloji Anabilim Dalı.