Kur'ân'da Fiilî Dua

Yaratıcı ile insanın ilişkisini şekillendiren, canlı münasebetini ifade eden ve kulluğun en güzel ifadesi olan dua, Allah'ın insana hitabı olan Kur'ân'ın temel kavramlarındandır. Kişinin dua öncesi ve dua sürecinde elinden gelen tüm gayreti sergilemesini ifade eden fiilî dua tabiri ise Kur'ân'da kullanılmaz. Ancak duayla ilgili ayetlerin bağlamında fiilî duanın gereğine dikkat çekilir ve çeşitli peygamberlerin fiilî dualarına yer verilir. ,Kur'ân'da fiilî dua' konusunu ele alacağımız bu çalışmamızda ilk önce duanın anlam ve öneminden, Kur'ân'daki yerinden bahsedilecek, ardından fiilî dua konusu ele alınarak Kur'ân'ın fiilî duaya bakışı incelenecektir. İlgili ayetlerin fiilî dua ile bağlantısı ortaya konmaya çalışılacak ve peygamberlerin hayatından fiilî dua örnekleri verilecektir.

The Actual Prayer in the Holy Qur'an

Prayer is one of the fundamental concepts in the Qur'an that Allah's appeal to people. Prayer is the most beautiful expression of worship, which shapes the relationship of people with Creator and expresses the relationship among living creatures. The concept of actual prayer, which means the effort spent by people before and during prayer, is not used in the Qur'an. However, in the context of verses about prayer, the need of actual prayer is emphasized and actual prayers of various prophets given as examples. In our study titled ,actual prayer in the Qur'an', initially the significance and meaning of prayer and its place in the Qur'an will be presented; and then, the actual prayer will be examined from the Qur'anic point of view. Connection between relevant verses and actual prayer will be presented and some examples of actual prayers from the lives of the prophets will be given.

PDF

___

Abdülbâkî, Muhammed Fuâd, el-Mu'cemü'l-Mü'fehres li Elfâzi'l-Kur'ân'il- Kerim, Kahire: Dâru'l-Hadîs, 1428/2007.
Ahmed b. Hanbel, Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî, (ö.241/855), Müsned, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
Bilgin, Beyza, ,Dua', Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam İlimleri Enstitüsü Yayınları, İslam İlimleri Enstitüsü Dergisi 2, (1975): 67-70.
Canbulat, Mehmet, ,Dua', Dinî Kavramlar Sözlüğü, 5. bs., Ankara: DİB Yayınları, 2010.
Carrel, Alexis, İnsan Denen Meçhul, İstanbul: Hayat Yayınları, 1997.
Cilacı, Osman, ,Dua', Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1994, c. IX, s. 529-530.
Çağrıcı, Mustafa, ,Dua', Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1994, c. IX, s. 536-539.
--------, ,Tevekkül', Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2012, c. XLI, s. 1-2.
Çitçi, Sinan, ,Mehmet Âkif'in Şiirinde Kavlî Dua', Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Vol. 1/4 (2008): 114-128.
Demirci, Muhsin, Kur'ân'ın Ana Konuları, 5. bs., İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2010.
Dihlevi, Şah Veliyyullâh (ö.1176/1762), Hüccetullâhi'l-Bâliğa (İslam Düşünce Rehberi), çev. Mehmet Erdoğan, İstanbul: İmaj Yayıncılık, 2003.
Ebu Zeyd, Bekr b. Abdullâh, Tashîhu'd-Du'â', Riyâd: Dâru'l-'Âsıme, 1419/1999.
Erdal, Mesut, ,Kur'ân'daki Bazı Duâlar Üzerine Mülâhazalar', Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi I, (1999): 231-245.
Esed, Muhammed, Kur'ân Mesajı Meal-Tefsir, çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İstanbul: İşaret Yayınları, 1996.
Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed (ö.505/1111), İhyâu 'Ulûmi'd-Dîn ve bi Hâmişihî: Tahrîcu Ehâdîsi'l-İhyâ', Kâhire: Dâru'ş-Şa'b, ts.
Güler, İlhami, İtikattan İmana, 2. bs., Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2011.
Gülle, Sıtkı, ,Kur'ân-ı Kerim'de Dua Kavramı', EKEV Akademi Dergisi 18 (2004): 115-130.
Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, Ankara: TDV Yayınları, 1996.
İbn Manzûr, Ebu'l-Fadl Muhammed b. Mükerrem (ö.711/1311), Lisânu'l- 'Arab, thk. Abdullah Alî el-Kebîr v.dğr., Kâhire: Dâru'l-Ma'ârif, ts.
el-İsfahânî, Râgıb (ö.502/1108), Müfredâtu Elfâzi'l-Kur'ân, tahk.: Safvân Adnân Dâvûdî, 2. bs., Beyrut: Daru'l-Kalem, 1997.
İslamoğlu, Mustafa, Hayat Kitabı Kur'ân -Gerekçeli Meal Tefsir-, İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2008.
----------, Kur'ân Sûrelerinin Kimliği, İstanbul: Akabe Vakfı Yayınları, 2011.
----------, 99 Esma 99 Dua, İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2013.
İzutsu, Toshihiko, Kur'ân'da Allah ve İnsan, çev. Süleyman Ateş, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, ts.
Karagöz, İsmail, ,Duanın Anlamı ve Önemi, Çeşitleri, Usûlü, Âdâbı ve İnsan Hayatına Etkisi', Dualar, (ed.) İsmail Karagöz, 4. bs., Ankara: DİB Yayınları, 2013.
Karahan, Fatma Bayraktar, ,Bir Kelam Problemi olarak Dua-Kader İlişkisi', İslami İlimler Dergisi 1-2, Bahar-Güz (2009): 275-294.
Karaman, Hayreddin, v.dğr., Kur'ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, Ankara: DİB Yayınları, 2012. Kayıklık, Hasan, ,Kur'ân'daki Dualar Değerlendirme', Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (2001): 135-160. Üzerine Psikolojik Bir
Kırbaşoğlu, M. Hayri, Ahir Zaman İlmihali, Ankara: Otto Yayınları, 2015.
Köse, Saffet, ,Cihad Şiddete Referans Olabilir mi?', İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 9, (2007): 37-70.
el-Kuşeyrî, Müslim b. El-Haccâc (ö. 261/875), Sahîh-i Müslim, 2. bs., İstanbul: Çağrı Yayınları 1413/1992.
Mevdûdî, Ebu'l-'Alâ, Tefhîmü'l-Kur'ân, çev. Kurul, 2.bs., İstanbul: İnsan Yayınları, 1991.
Nursî, Said, Risâle-i Nur Külliyatından Sözler, İstanbul: Acar Matbaacılık, 2005.
Özsoy, Ömer ve İlhami Güler, Konularına Göre Kur'ân, Ankara: Fecr Yayınları, 1996.
Öztürk, Yaşar Nuri, Kur'ân'ın Temel Kavramları, 26. bs., İstanbul: Yeni Boyut Yayınları, 2014.
Parladır, Selâhattin, ,İslam'da Dua', Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1994, c. IX, s. 530-535.
er-Râzî, Fahruddîn Muhammed (ö.606/1209), et-Tefsîru'l-Kebîr, Beyrut: Dâru'l-Fikr, 1401/1981.
Reşîd Rızâ, Muhammed, Tefsîrul'l-Kur'âni'l-Hakîm -Tefsîru'l Menâr-, Kahire: Daru'l-Menâr, 1366/1947.
Soysaldı, H. Mehmet, Kur'ân-ı Kerim'e Göre Dua, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1996.
eş-Şîrâzî, Mahmûd b. Mes'ûd b. Muslih el-Fârisî Kutbuddîn (ö.710/1311), Fethu'l-Mennân Hekimoğlu Ali Paşa, nr. 109-126.
Tefsîri'l-Kur'ân, Süleymaniye Kütüphanesi,
et- Taberî, Muhammed b. Cerîr (ö.310/923), Tefsîru't-Taberî -Câmi'u'l-Beyân 'an Te'vîli Âyi'l-Kur'ân-, Thk. 'Abdullâh b. 'Abdulmuhsin et-Türkî, Kâhire: Hicr, 1422/2001.
Tekineş, Ayhan, Dua Nedir?, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007.
et-Tirmizî, Muhammed b. îsâ (ö. 279/892), Sünen, 2. bs., İstanbul: Çağrı Yayınları 1413/1992.
Topaloğlu, Bekir, ,Tövbe', Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2012, c. XLI, s. 279-283.
Ünal, Ali, Kur'ân'da Temel kavramlar, İstanbul: Beyan Yayınları, 1986.
------, Allah Kelamı Kur'ân-ı Kerim ve Açıklamalı Meali, İstanbul: Define Yayınları, 2011.
Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dîni Kur'ân Dili, İstanbul: Çelik-Şura Yayınları, 1993.
Yıldız, Abdullah, Duâ Söylemden Eyleme, 3. bs., İstanbul: Pınar Yayınları, 2014.
Zemahşerî, Mahmud b. Ömer (ö.538/1144), el-Keşşâf 'an Hakâiki Ğevâmidi't- Tenzil ve 'Uyûni'l-Ekâvîl fî Vucûhi't-Te'vîl, Tahkik ve Ta'lîk: eş-Şeyh Âdil Ahmed Abdulmevcûd - eş-Şeyh Alî Muhammed Mu'avvid, Riyâd: Mektebetü'l-'Abîkân, 1418/1998.