Kavram Karikatürlerinin Derse Yönelik Tutuma Etkisi: Bir MetaAnaliz Çalışması

Kavram karikatürleri ile öğretim, öğrencilerin kavramları anlamaya olan ilgisini artırmanın yanı sıra yaratıcılıklarının gelişimi açısından etkilidir. Öğrencileri, ortaya çıkan sorunları fark etmeye ve çözüm aramaya teşvik den bir yöntem olarak kabul edilir. Kavram karikatürleri ile öğretimin fen ve teknoloji alanında ağırlıklı olarak tercih edildiği görülmekle birlikte sosyal bilgiler ve diğer alanlar için de tercih edildiği görülmektedir. Türkiye’de kavram karikatürlerinin tutuma etkisini araştıran birçok çalışma mevcuttur. Bu çalışmada Kavram karikatürleri ile öğretimin derse yönelik tutuma etkisi üzerine yapılmış birbirinden bağımsız çalışmaların bir araya getirilmesi ve sonuçlarının analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu araştırmada meta–analize başlamadan önce, hangi çalışmaların meta–analize dâhil edileceğine ilişkin ölçütler belirlenmiştir. Araştırma kapsamında 2007-2019 yılları arasında yayımlanan 23 çalışmadan ölçütlere uygun olan 15 çalışma değerlendirmeye alınmıştır. Çalışmalardaki toplam katılımcı sayıları, deney grubu için toplam 469, kontrol grubu için ise toplam 476’dır. Araştırmalar Türkiye’de yürütülmüştür. Toplanan verilerin analizinde meta analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre, ortalama etki büyüklüğü değeri 0,345 ve pozitif bulunmuştur. Araştırmada heterojenite testi sonuçları dikkate alınarak etki büyüklüğünün hesaplanmasında rasgele etkiler modeli tercih edilmiştir. Rastgele etkiler modeline göre yapılan analiz sonucunda ortalama etki büyüklüğü değeri %95 güven aralığında anlamlı bulunmuştur (Z = 5,262). Elde edilen sonuçlar kavram karikatürleri ile öğretimin, geleneksel öğretim yöntemlerine göre öğrencilerin derse yönelik tutumuna, pozitif ve küçük düzeyde bir etkiye sahip olduğu yönündedir. Etki büyüklüklerinin ders alanlarına, araştırmanın yapıldığı coğrafi bölgeye, öğretim kademelerine ve uygulama sürelerine göre anlamlı farklılık göstermediği anlaşılmıştır. Araştırma bulguları kavram karikatürleri ile öğrenme yaklaşımının kullanıldığı deney grubu öğrencilerinin, geleneksel öğrenme yönteminin kullanıldığı kontrol grubu öğrencilerine göre derse yönelik daha olumlu tutuma sahip olduğunu göstermiştir.

The Effect of Concept Cartoons on Attitude Towards Lessons: A Meta-Analysis Study

It is considered as a method that encourages students to notice the emerging problems and seek solutions. Concept cartoons are generally considered more suitable for Science, Technology, Engineering, and Mathematics. In Turkey, there are many studies on the effects of the concept of attitude cartoons. This study aims to bring together independent studies on the effect of concept cartoons on the attitude towards the lesson and to analyze the results. Before starting meta-analysis, the criteria for which studies will be included in the meta-analysis were determined. Within the scope of the research, 15 studies that comply with the criteria out of 23 studies published between 2007-2019 were evaluated. All of these 15 studies were carried out in Turkey. Collected data were analyzed by the meta-analysis method. In the study, a random-effects model was preferred in calculating the effect size, taking into account the heterogeneity test results. According to the results of the research, as a result of the analysis made according to the random-effects model, the average effect size value was found to be significant at 95% confidence interval (Z = 5,262). The average effect size value was found to be 0.345 and positive. The results obtained are that concept cartoons have a positive and small effect on students' attitudes towards the lesson compared to traditional teaching methods. It was understood that the effect sizes did not differ significantly according to the course areas, geographical region, education levels, and application periods. The research findings showed that the experimental group students in which the learning approach was used with concept cartoons had a more positive attitude towards the lesson than the control group students where the traditional learning method was used.

PDF

___

Abu, M. (2017). Sosyal bilgiler dersinde kavram karikatürleri kullanımının öğrencilerin derse yönelik tutum ve yaratıcı düşünme becerilerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Baba, M. (2012). İlköğretim öğrencilerine vatandaşlık bilinci kazandırmada kavram karikatürü kullanımının etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Bakioğlu, A. & Özcan, Ş. (2016). Meta Analiz. Nobel
Baysarı, E. (2007). İlköğretim düzeyinde 5. sınıf fen ve teknoloji dersi canlılar ve hayat ünitesi öğretiminde kavram karikatürü kullanımının öğrenci başarısına, fen tutumuna ve kavram yanılgılarının giderilmesine olan etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Begg, C. B., & Mazumdar, M. (1994). Operating characteristics of a rank correlation test for publication bias. Biometrics, 50, 1088–1101.
Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. T., & Rothstein, H. R. (2009). Introduction to Meta–Analysis. UK: John Wiley & Sons Ltd.
Chambers, E. A. (2004). An Introduction to Meta–Analysis with Articles from the Journal of Educational Research (1992–2002). The Journal of Educational Research, 98(1), 35–44. Doi: 10.3200/JOER.98.1.35-45
Cohen, J. (1992). Statistical power analysis. Current Directions in Psychological Science, 1(3), 98-101.
Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Hillsdale, NJ: Lawrance Earlbaum Associates.
Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6. Edition). London: Routledge
Cooper, H., Hedges, L. V., & Valentine, J. C. (2009). The Handbook of Research Synthesis and Meta-Analysis (2. Edition). New York: Sage Publication.
Coşkun, S. A. (2009). Fen bilgisi öğretiminde karikatür kullanımının başarı, motivasyon ve tutumlar üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Çelik, B. (2014). Dokuzuncu sınıf bilgi ve iletişim teknolojisi dersinde mizah ve kavram karikatürü kullanımının öğrenci başarısı, tutumu, kaygısı ve kalıcılığa etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Çetin, E. (2012). Karikatürler ile zenginleştirilmiş fen ve teknoloji dersinin öğrenci başarısı ve tutumları üzerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Çiçek, T. (2011). İlköğretim 6. sınıf fen ve teknoloji dersinde kavram karikatürlerinin öğrenci başarısına, tutumuna ve kalıcılığa etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Manisa.
Dereli, M. (2008). Tam sayılar konusunun karikatürle öğretiminin öğrencilerin matematik başarılarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Dinçer, S. (2014). Eğitim Bilimlerinde Uygulamalı Meta–Analiz. Ankara: Pegem Akademi
Evrekli, E. (2016). Animasyon destekli kavram karikatürlerinin kavramsal anlama, derse yönelik tutum ve sorgulayıcı öğrenme becerileri algılarına etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Gölgeli, D. (2012). Düşün-eşle-paylaş tekniği ile birlikte kullanılan kavram karikatürlerinin öğrencilerin akademik başarıları ile fen ve teknoloji dersine olan tutumlarına etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
Güler, H. K. (2010). Karikatür kullanılarak yapılan öğretimin ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin matematik dersi doğal sayılar alt öğrenme alanındaki akademik başarılarına ve matematik dersine karşı tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü: Ankara.
Hedges, L. V., & Olkin, I. (1985). Statistical Methods for Meta–Analysis. USA: Academic
Işıkhan, U. & Moralı, S. (2006). Karikatürler ve matematik öğretiminde kullanımı. MEB Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi No170. https://dergipark.org.tr/en/pub/milliegitim/issue/36942/422504
Kabapınar, F. (2005). Yapılandırıcı öğrenme sürecine katkıları açısından fen derslerinde kullanılabilecek bir öğretim yöntemi olarak kavram karikatürleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Cilt:5, Sayı:1. https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TkRZME16ZzQ
Keogh, B. & Naylor, S. (1993). Learning in science: another way in. Primary Science Review, 26, 22-23.
Kılıç Özün, S. (2010). Hayat bilgisi öğretiminde kavram karikatürü yaklaşımının öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Kirişçioğlu, S., & Başdaş, E. (2007). Yapılandırmacı öğrenme ortamlarında fen ve teknoloji derslerinde kullanılabilecek kavram karikatürleri ve etkinlik örnekleri. Ankara, Özel Tevfik Fikret Okulları: Eğitimde Yeni Yönelimler IV: Yapılandırmacılık ve Öğretmen.
Lipsey, M. W. & Wilson, D. B. (2001). Practical Meta–Analysis. USA: Sage Publications.
Littell, J. H., Corcoran, J. & Pillai, V. (2008). Systematic Reviews and Meta– Analysis. USA: Oxford University Press
Long, S., & Marson, K. (2003). Concept Cartoons. Hands on Science, 19(3), 22- 23.
Meriç, G. (2014). Fen ve teknoloji dersinde kavram karikatürlerinin öğrencilerin kavramsal anlama, motivasyon ve tutum düzeyleri üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Manisa.
Naylor, S., & Keogh, B. (2010). Concept Cartoons in Science Education. Millgate House Publishers.
Nuraydın, H. (2019). Kavram karikatürleriyle desteklenmiş proje tabanlı öğrenme yönteminin maddenin tanecikli yapısı ve özellikleri konusunda, öğrencilerin başarılarına ve fen’e karşı tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Olkin, I. (1999). Diagnostic statistical procedures in medical meta analysis: formulating, evaluating, combining and reporting. Stat – Med, 18, 321 – 359. Doi:10.1002/(SICI)10970258(19990915/30)18:17/18<2331::AIDSIM259>3.0.CO;2 -L
Petitti, D. B. (2000). Meta-Analysis, Decision Analysis, and Cost–Effectiveness Analysis, Methods for Quantitative Synthesis in Medicine (2. Edition). USA: Oxford University Press
Roesky, H. W., & Kennepohl, D. (2008). Drawing attention with chemistry cartoons. Journal of Chemical Education. 85(10), 1355-1360. Doi: 10.1021/ed085p1355
Sancar, M. (2019). Ortaokul öğrencilerinin üçgenler ve dörtgenler konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesinde ve matematiğe yönelik tutumlarında kavram karikatürlerinin etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
Schulze, R. (2007). The State and the Art of Meta–Analysis. Zeitschrift für Psychologie/Journal of Psychology, 215(2), 87–89. Doi: 10.1027/0044- 3409.215.2.87
Şahin, E. (2019). Kavram karikatürleriyle desteklenen fen öğretiminin ortaokul öğrencilerinin kavramsal başarı, motivasyon ve fen bilimlerine yönelik tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Taşkın, Ö. (2014). Fen ve teknoloji öğretiminde kavram karikatürü kullanımının öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Manisa.
Thalheimer, W., & Cook, S. (2003). How to calculate effect sizes from published research: A simplified methodology. https://doi.org/10.1113/jphysiol.2004.078915
Üstün, U. & Eryılmaz, A. (2014). Etkili Araştırma Sentezleri Yapabilmek İçin Bir Araştırma Yöntemi: Meta–Analiz. Eğitim ve Bilim, 39(174), 1–32. Doi: 10.15390/EB.2014.3379
Yıldırım, B. (2017). Kavram karikatürleri ile zenginleştirilmiş kavramsal değişim metinlerinin sınıf öğretmeni adaylarının basit elektrik devreleri konusundaki kavramsal anlama ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
Yıldız, N. (2002). Verilerin değerlendirilmesinde meta-analizi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yılmaz, T. (2013). Kavram karikatürleriyle desteklenmiş bilimsel hikâyelerin öğrencilerin akademik başarıları, tutumları ve motivasyonları üzerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Manisa.
Yokuş, G., & Ayçiçek, B. (2020). Kavram karikatürlerinin Fen Eğitimi Dersi akademik başarısı üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir meta-analiz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 223-246. Doi: 10.9779/pauefd.592287.
Yolcu, H. (2013). Fen öğretiminde kavram karikatürleri tekniğinin yapılandırmacı öğrenme ortamında kullanılmasının ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin başarı, tutum ve mantıksal düşünme yeteneklerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.