İlk İslam Toplumunun İnşa Sürecinde Kardeşlik Projesi

Hz. Peygamber ve Müslümanların Mekke’den Medine’ye hicreti/göçü sonrası ilk İslam toplumu ve medeniyetinin inşa süreci başlamıştır. Bu tarihi sürecin ilk ve en önemli adımlarından birisi de muhacir ve ensar arasında yapılan kardeşlik sözleşmesidir. Bu sözleşme ile muhacirlerin göç sonrası yaşayabilecekleri muhtemel iskân, iaşe gibi temel sorunları sosyal krizlere sebebiyet vermeden büyük oranda aşılmış, yeni mekâna adaptasyon süreci sağlıklı bir şekilde yönetilmiştir. Kardeşlik sözleşmesi, Müslümanların ilk toplumsal örgütlenme hareketidir. Bu proje ile birlikte kabile ve asabiyet merkezli sosyal statü ve sınıflara ayrılmış bir halk, ilk defa din kardeşliği çatısında bir araya gelmiştir. Bu birliktelik daha önce kabul edilegelen verili statüleri değiştirmiş yatay ve dikey sosyal hareketliliği sağlamıştır. Ensar ve muhacir bu proje ile ekonomik güç ve tecrübelerini birleştirerek Medine’de yeni bir ekonomik yapı kurmuşlardır.

Anahtar Kelimeler:

Kardeşlik sözleşmesi; Hicret; İlk İslam Toplumu; Medine, ensar ve muhacir

The Project of Brotherhood During the Process Of Stablishing First Islamic Society

The process of stablishing first Islamic society and civilization started soon after the migration of Prophet and other muslims from Makkah to Madina. Brotherhood agreement between migrants and local people was the first and most important step of this process. By this agreement, basic problems of settlement and subsistence which might have occured after the migration, were largely overcome without allowing them to cause some social crisis, the process of adaptation to new place was also managed well. Brotherhood agreement was a movement to organize first Islamic society. By this project people who were divided in tribe and xenophobia based social status and classes were gathered under the roof of religious brotherhood. This peoject totally changed previously accepted status and provided social mobility. with this project the migrants and local people established a new economical structure in Madina by bringing together the economic power and experince.

Keywords:

Brotherhood Agreement, Migration, First Islamic Society Medina, Ansar and,

PDF

___

Akyüz, Vecdi; “Devlet Başkanı, Hukuk Adamı ve Bir Medeniyet Kurucusu Olarak Hz. Muhammed”; Ahmet Yaman (ed.), Cahiliye Toplumundan Günümüze Hz. Muhammed, (Sempozyum Tebliğ ve Müzakereleri, 13-15 Nisan 2007, Konya), Ankara: Fecr yayınları, 2007, ss. 187-238.
Algül, Hüseyin; “Muâhât”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), c. XXX, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005.
Apak, Adem; “Hz. Peygamber’in (Sav) Hicret Sonrası Medine’de Örnek Toplum Oluşturma Adımları Üzerine”, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu, Mahfuz Söylemez (hzl.), Çorum: İslâmi İlimler Dergisi Yayınları, 2007, s. 315-324.
Atay, Hüseyin; İslâm’ın Siyasi Oluşumu, Ankara: Atay ve Atay, 1999.
Aydın, Mustafa; İlk Dönem İslâm Toplumunun Şekillenişi, İstanbul: Pınar Yayınları, 1992.
Azimli, Mehmet; Siyeri Farklı Okumak, 3.Baskı, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2010
Balcıoğlu, İbrahim; Sosyal ve Psikolojik Açıdan Göç, İstanbul: Elit Kültür Yayınları, 2007.
Bilgiseven, Amiran Kurtkan; Din Sosyolojisi, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1985.
Birekul, Mehmet - Yılmaz, Fatih; Peygamber Günlerinde Sosyal Hayat ve Aile Sosyolojik Bir İnceleme, Konya: Yediveren Kitabevi, 2001.
Bozkurt, Nebi ve Küçükaşçı, Mustafa Sabri; “Medine”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), c. XXVIII, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
Castlest, Stephen- Miller, Mark J.; Göçler Çağı Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri, Bülent Uğur Bal, İbrahim Akbulut(Çev.), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.
Çağatay, Neşet; Başlangıçtan Abbâsîlere Kadar (Dini-İctimâi-Siyasi Açıdan) İslâm Tarihi, Ankara: Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları VII. Dizi- Sa. 150, 1993.
Dedeoğlu, Saniye- Gökmen Çisel Ekiz; Göç ve Sosyal Dışlanma, Ankara: Efil Yayınevi, 2011.
Eş-Şerif, Ahmed İbrahim; Hukuki ve Sosyolojik Tahlillerle İlk İslâm Devleti, Niyazi Beki (Çev.), İstanbul: Alternatif Düşünce Yayınları, 2006.
Freedman, Jonathan, Sears, L. David O., vd; “Özgecilik ve Olumlu Sosyal Davranış”, Ali Dönmez (Çev.),http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/518/6478.pdf, ss. 118-138, 14.1.2014,
Güçlü, Sevinç; “Ekonomi Kurumu”, Sevinç Güçlü (ed.), Kurumlara Sosyolojik Bir Bakış, İstanbul: Kitabevi, 2011.
Hizmetli, Sabri; İslâm Tarihi İlk Dönem, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2006.
Hamidullah, Muhammed; İslâm Peygamberi Hayatı ve Eserleri, Mehmet Yazgan (Çev.), İstanbul: Beyan Yayınları, 2011.
İbnü’l Esir, İslâm Tarihi El-Kâmil Fi’t-Târîh Tercümesi, Ahmet Ağırakça vd. (Çev.), İstanbul: Hikmet Neşriyat, 2008.
İşçi, Metin; Sosyal Yapı ve Sosyal Değişme, İstanbul: Der Yayınları, 2000.
Kara, Seyfullah; “Hz. Muhammed’in Oluşturmayı Hedeflediği Toplumun Bazı Sosyal Temel İlkeleri”, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu, Mahfuz Söylemez (hzl.), Çorum: İslâmi İlimler Dergisi Yayınları, 2007, ss. 443-468.
Karadağ, Engin, Mutafçılar, Işın; “Prososyal Davranış Ekseninde Özgecilik Üzerine Teorik Bir Çözümleme”, http://www.flsfdergisi.com/sayi8/41-70.pdf, ss. 42-64, 14.1.2014.
Kirman, Mehmet Ali; Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü, 2. Baskı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
Köksal, M. Asım; İslâm Tarihi, Hz. Muhammed ve İslâmiyet, Ömer Çetinkaya vd. (ed.), İzmir: Işık Yayınları, 2007.
Kurt, Abdurrahman; “Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yönden İslâm Öncesi Mekke Toplumu”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi, c. X, sy. 2, Bursa: 2001, ss. 97-122.
Lipson, Leslie; Uygarlığın Ahlâkî Bunalımları, Jale Çam Yeşiltaş (Çev.), İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2000.
Sallabi, Ali Muhammed; İslâm Tarihi Asrı Saadet Dönemi, Siyer-i Nebi I, Mustafa Kasadar vd. (Çev.), y.y.
Sancaklı, Saffet; “Hz. Peygamber’in Medine Döneminde Tesis Ettiği Kardeşleştirme Projesinin Günümüz Bireysel ve Toplumsal Hayat Açısından Önemi ve Analizi”, Sünnetin Bireysel ve Toplumsal Değişimdeki Rolü Sempozyumu, 11-12 Mayıs 2007, Konya: İlâhiyat Derneği Yayınları, Yayın no:3, 2008, ss. 52-72.
Sarıçam, İbrahim; Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, 7. Baskı, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları 2002.
──; “Vahyin 1400. Yılında İslâm Medeniyetinin İnsanlığa Kazandırdığı Değerler (Evrensel Değerler)”, Vahyin Nüzulünün 1400. Yılında Hz. Muhammed (Sav), Milletlerarası İlmi Toplantı, İSAV Yayınları, 15-17 Ekim 2010, ss. 571-582.
Vatandaş, Celaleddin; Hz. Muhammed’in Hayatı (Sav) ve İslâm Daveti, Medine Dönemi, 5. Baskı, İstanbul: Pınar Yayınları, 2013.
Yavuz, Sefer; “Göç, Entegrasyon ve Din: Avrupa’da Yasayan Türkler Bağlamında Bir Değerlendirme”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 6, sy. 26, Bahar 2013, ss. 610-623.