Duygusal Öz-Yeterlik ve Affetmenin Algılanan Stres Düzeyini Yordayıcı Rolü

Bu çalışmada, duygusal öz-yeterlik ve affetmenin üniversite öğrencilerinin algıladıkları stres düzeyini yordayıcı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemi, 345 üniversite öğrencisinden oluşmuştur. Araştırmada, Algılanan Stres Ölçeği, Duygusal Öz-Yeterlik Ölçeği, Heartland Affetme Ölçeği ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Analizlerde aritmetik ortalama, pearson korelasyonu ve çoklu doğrusal regresyon analizi uygulanmıştır. Bulgulara göre, algılanan stres düzeyi ile duygusal öz-yeterlik ve affetme arasında negatif yönde anlamlı düzeyde ilişki vardır. Duygusal öz-yeterlik ve affetme, algılanan stres düzeyinin anlamlı yordayıcılarıdır. Duygusal öz-yeterlik ölçeğinin alt ölçekleri (duyguları düzenleme, duyguları düşünceyi destekleyici olarak kullanma, duyguları anlama, duyguları algılama) birlikte algılanan stres düzeyindeki değişimin %14.4’ünü açıklamakta; ancak sadece duyguları düşünceyi destekleyici olarak kullanma modele anlamlı katkı sağlamaktadır. Affetme ölçeğinin alt ölçekleri (kendini affetme, başkasını affetme, durumu affetme) birlikte algılanan stres düzeyindeki değişimin % 28.1’ini açıklamaktadır. Kendini ve durumu affetme, modele anlamlı düzeyde katkı sağlarken; başkasını affetmenin modele anlamlı katkısı yoktur.

Anahtar Kelimeler:

Stres, Öz-yeterlik, Duygusal öz-yeterlik, Affetme, Üniversite öğrencileri

The Role of Emotional Self-Efficacy and Forgiveness in Predicting of Perceived Stress Level

In current study investigation of predictive role of emotional self-efficacy and forgiveness on perceived stress level of college students was aimed. The sample of study was consisted of 345 college students. Perceived Stress Scale, Emotional Self-Efficacy Scale, Heartland Forgiveness Scale and personnel information form were used. In analysis; mean, pearson correlation and multiple regression techniques were applied. According to results, perceived stress level was statistically significant and negative correlated with emotional self-efficacy and forgiveness. The subscales of emotional self-efficacy (regulating emotions, using emotions to assist thought, perceiving emotions, understanding emotions) accounted for 14.4% of changing in perceived stress level; however only using emotions to assist thought had a significant impact on model. The subscale of forgiveness scale (forgiveness of self, others, situation) accounted for 28.1% of changing in perceived stress level. While forgiveness of self and situation made a significant contribution to the model, there wasn’t significant contribution of forgiveness of others.

Keywords:

Stress, Self-efficacy, Emotional self-efficacy, Forgiveness, College students,

PDF

___

Acar, F. (2002). Duygusal Zekâ ve Liderlik. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 12, 53-68.
Aştı, N., Acar, G., Bağcı, H. ve Bağcı, İ. (2005). Sağlık bakımı profesyoneli olarak yetişecek öğrencilerin ruhsal durumları ve yaklaşımlar. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), 15, 25-35.
Baltaş, Z., Atakuman, Y., Duman, Y. (1998). Standardization of the Perceived Stress Scale: Perceived stress in middle managers. Stress and Anxiety Research Society The International Conference. Boğaziçi University, İstanbul, July 10-12.
Baltaş, A. ve Baltaş, Z. (2008). Stres ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman.
Bandura, A. (1982). The Assessment and Predictive Generality of Self-Percepts of Efficacy. Journal of Behaviour Therapy and Experimental Psychiatry, 13, 195-199.
Bandura, A. (2006). Guide for Constructing Self-Efficacy Scales. In F. Pajares & T. Urdan (Eds.). Self-Efficacy Beliefs of Adolescents. Greenwich, CT: Information Age Publishing.
Bandura, A., Caprara, G.V., Barbaranelli, C., Gerbino, M. ve Pastorelli, C. (2003). Role of Affective Self-Regulatory Efficacy in Diverse Spsheres of Psychosocial Functioning. Child Development. 2, 769-782.
Berry, J. W., Worthington Jr., E. L., Parrott III, L., O’Connor, L. E. ve Wade, N. G. (2001). Dispositional Forgivingness: Development and Construct Validity of the Transgression Narrative Test of Forgivingness (TNTF). Society for Personality and Social Psychology, 27, 1277-1290.
Bugay, A. ve Demir, A. (2010). A Turkish Version of Heartland Forgiveness Scale. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 1927-1931.
Büyüköztürk, S., Kılıç Çakmak, E., Akgün, O.E., Karadeniz, S. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi, Ankara.
Ceyhan, A.A., Ceyhan, E. ve Kurtyılmaz, Y. (2009). Problemli ve Problemli Olmayan İnternet Kullanımına Sahip Üniversite Öğrencilerinin Özellikleri, Uluslararası 5. Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi içinde (s. 470- 474). Trakya Üniversitesi, Edirne.
Charoensukmongkol, P. (2014). Benefits of Mindfulness Meditation on Emotional Intelligence, General Self-Efficacy and Perceived Stress: Evidence from Thailand. Journal of Spirituality in Mental Health, 16, 171–192. doi: 10.1080/19349637.2014.925364
Choi, S., Kluemper, D. H. Ve Sauley, K. S. (2013). Assessing Emotional Self-Efficacy: Evaluating validity and dimensionality with cross-cultural samples. Applied Psychology: An International Review, 62(1), 97-123.
Cohen, S., Kamarck, T., Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 24, 385-396.
Deniz, M.E. ve Sümer, A.S. (2010). Farklı Özanlayış Düzeylerine Sahip Üniversite Öğrencilerinde Depresyon, Anksiyete ve Stresin Değerlendirilmesi. Education and Science, 35(158), 115-127.
Doğan, B. Ve Eser, M. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Stresle Baka Çıkma Yöntemleri: Nazilli MYO Örneği. Electronic Journal of Vocational Colleges. Aralık Özel Sayı, 29-39
Durak Batıgün, A., Atay Kayış, A. (2014). Üniversite öğrencilerinde stres faktörleri: Kişilerarası İlişki Tarzları ve Problem Çözme Becerileri Açısından Bir Değerlendirme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 69-80.
Erkan, S., Özbay, Y., Terzi, Ş. ve Cihangir-ÇAnkaya, Z. (2009). Üniversite gençliğinin problem alanları ve yardım arama davranışları: Üniversite düzeyinde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik örgüt ve hizmet modelinin geliştitirilmesi. Tubitak projesi no: 106K340. Ankara.
Eksin, M., Harlak, H., Demirkıran, F. ve Dereboy, Ç. (2013). Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Güvenirlik ve Geçerlik Analizi. New Symposium Journal, 51 (3), 132-140.
Enright, R., Gassin, E., & Wu, C. (1992). Forgiveness: A Developmental View. Journal of Moral Education, 21(2), 99-114.
Enright, R.D., & Coyle, C.T. (1998). Researching The Process Model of Forgiveness Within Psychological Interventions. In E.L. Worthington, Jr. (Ed.), Dimensions of Forgiveness (pp. 139-161). Philadelphia: Templeton Foundation Press.
Enright, R. D. ve Fitzgibbons, R. P. (2000). Helping Clients Forgive: An Empirical Guide for Resolving Anger and Restoring Hope. Washington, DC: APA Books.
Erol, R.Y. (2008). Social Support (perceived vs. received) as The Moderator Between The Relationship of Stress and Health Outcomes: Importance of Locus of Control. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Middle East Technical University, Istanbul.
Everett, L., Worthington, J.R. ve Michael, S. (2004). Forgiveness is An Emotion-focused Coping Strategy That Can Reduce Health Risks and Promote Health Resilience: Theory, Review, and Hypotheses. Psychology and Health 19(3), 385–405. doi: 10.1080/0887044042000196674.
Giese-Davis J, Koopman C, Butler L. (2002). Change in emotion- regulation strategy for women with metastatic breast cancer following supportive-expressive group therapy. Journal of Consult Clinical Psychology, 70, 916 – 25.
Gümüştekin, G. ve Öztemiz, B., (2005). Örgütlerde Stresin Verimlilik ve Performansla Etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 271-288.
Hamarta, E., Arslan, C., Saygın, Y. Özyeşil, Z. (2009). Benlik Saygısı ve Akılcı Olmayan İnançlar Bakımından Üniversite Öğrencilerinin Stresle Başa çıkma Yaklaşımlarının Analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 25-42.
Harris, A.H.S. (2006). Effects of a Group Forgiveness Intervention on Forgiveness, Perceived Stress, and Trait-Anger. Journal of Clinical Psychology, 62(6), 715–733. doi: 10.1002/jclp.20264
Hessler, H.M. ve Fainsilber-Katz, L.F. (2010). Brief Report: Associations Between Emotional Competence and Adolescent Risky Behaviour. Journal of Adolescence, 33(1), 241-246.
Karahan, T.F. ve Eplikoç, H. (2007). Üniversite Öğrencilerinin Stresle Başa Çıkma Tarzlarının Uzun Süreki Yaşadıkları Yerleşim Birimine ve Algıladıkları Anne-Baba Tutumlarına Göre İncelenmesi, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(33), 119-130.
Kennedy, C. (2016). Mindfulness. International Journal of Dematology. 55, 1417-1418.
Kirk, B. A., Schutte, N. S. ve Hine, D. W. (2008). Development and preliminary validation of an emotional self-efficacy scale. Personality and Individual Differences, 45(5), 432-436. Doi:10.1016/j.paid.2008.06.010
Koopman C, Butler LD ve Classen C. (2002). Traumatic stress symp- toms among women with recently diagnosed primary breast cancer. Journal of Trauma Stress, 15, 277– 87.
Köknel, Ö. (1987). Zorlanan İnsan. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Lazarus, R.S. (1966). Psychological Stress and The Coping Process, New York: Mc GrawHill.
Lazarus, R.S. ve Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. Springer Publishing Company, New York.
Lawler-Row, K.A. ve Piferi, R.L. (2006). The Forgiving Personality: Describing A Life Well Lived. Personality and Individual Differences. 41(6), 1009–1020. doi: 10.1016/j.paid.2006.04.007.
Luszczynska, A., Gutierrez-Dona, B. ve Schwarzer, R. (2005). General selfefficacy in various domains of human functioning: Evidence from five countries. International Journal of Psychology, 40(2), 80–89.
McKay, M.T., Dempster, M. ve Byrne, D.G. (2014). An Examination of The Relationship Between Self-Efficacy and Stress in Adolescents: The Role of Gender and Self-Esteem. Journal of Youth Studies. 17(9), 1131-1151. doi: http://dx.doi.org/10.1080/13676261.2014.901494.
Muris, P. (2001). A Brief Questionnaire for Measuring Self-Efficacy in Youths. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment. 23(3): 145–149. doi:10.1023/A:1010961119608.
Nouri, F.L., Zahrakar, K., Omara, S., Fatideh, Z.A., Pourshojae, A. ve Fatideh, N.A. (2015). Effect of Psychoeducational Forgiveness Program on Symptoms of Depression, Anxiety, and Stress in Adolescents. Mazandaran University Medical Science. 25(123), 191-16.
Orcutt, H.K. (2006). The Prospective Relationship of Interpersonal Forgiveness and Psychological Distress Symptoms Among College Women. Journal of Counseling Psychology, 53(3), 350-361. doi: http://dx.doi.org/10.1037/0022-0167.53.3.350
Petrides, K. V. ve Furnham, A. (2003). Trait emotional intelligence: Behavioral validation in two studies of emotion recognition and reactivity to mood induction. European Journal of Personality, 17(1), 39–57. doi: 10.1002/per.46
Petrides, K. V., Sangareasu, Y., Furnham, A. ve Fredrickson, N. (2006). Trait emotional intelligence and children’s peer relations at school. Social Development, 15(3), 537–547.
Poo, L. D. ve Qualter, P. (2012). The dimensional structure of emotional self-efficacy scale (ESES). Australian Journal of Psychology, 64, 147-154. Doi: 10.1111/j.1742-9536.2011.00039.x
Qualter, P., Barlow, A., & Stylianou, M. S. (2011). Investigating the relationships between ability and trait emotional intelligence and theory of mind. British Journal of Developmental Psychology, 29, 437–454. doi:10.1348/026151010X502999
Roberts, R. (1995). Forgivingness. American Philosophical Quarterly. 32 (4) 289-306.
Sandler, I., Kim Bae, L.S. ve MacKinnon, D. (2000). Coping and Negative Appraisal as Mediators Between Control Beliefs and Psychological Semptoms in Children of Divorce. Journal of Children Psychology. 29(3), 336-347. Doi: 10.1207/S15374424JCCP2903_5
Serlachius, A., Hamer, M. ve Wardle, J. (2007). Stress and Weight Change in University Students in The United Kingdom. Physiology & Behavior. 92(4), 548-553. Doi: https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2007.04.032
Southam-Gerow, M. A. (2014). Çocuklarda ve ergenlerde duygusal düzenleme. (M. Şahin ve M. Artıran, Çev.). Ankara: Nobel.
Strelan, P. ve Covic, T. (2006). A Rewiew of Forgiveness Process Models and A Coping Framework to Guide Research. Journal of Social Clinic Psychology. 25(10), 1059-1085.
Taysi (2007). İkili İlişkilerde Bağışlama: İlişki Kalitesi ve Yüklemelerin Rolü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Temel, E., Bahar, A. ve Çuhadar, D. (2007). Öğrenci hemşirelerin stresle başetme tarzları ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5), 107-118.
Thompson, L.Y., Snyder, C.R., Hoffman, L., Michael, S.T., Rasmussen, H.N. ve Billings, L. S. (2005). Dispositional forgiveness of self, others, and situations. Journal of Personality, 73, 313-359.
Totan, T., İkiz, E. F. ve Karaca, R. (2010). Duygusal Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanarak Tek ve Dört Faktörlü Yapısının Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 71-95.
Toussaint, L.L., Shields, G.S. ve Slavich, G.M. (2016). Forgiveness, Stress and Health: A 5-Week Dynamic Parallel Process Study. Annals of Behavioral Medicine. 50(5), 727-735. doi: 10.1007/s12160-016-9796-6.
Üstün, A. Ve Bayar, A. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Depresyon, Anksiyete ve Stres Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 384-390.
Wallace, S.T. ve Alden, L.E. (1997). Social Phabia and Positive Social Events the Price of Success. Journal of Abnormal Psychology. 3(106), 416-424.
Webb, M., Colburn, T. A., Heisler, D., Call, S. ve Chickering, S. A. (2008). Clinical correlates of dispositional forgiveness. Journal of Applied Social Psychology, 38 (10), 2495-2517.
Willemse, M. (2008). Exporing the Relationship Betwen Self-Efficacy and Aggression in a Group of Adolescents in The Peri-Urban Town of Worcester. (Unpublish Master of Art Thesis). University of Stellenbosch.
Wohl, M. J. A., DeShea, L., & Wahkinney, R. L. (2008). Looking within: The state forgiveness scale. Canadian Journal of Behavioural Science, 40, 1–10.
Wohl, M. J. A., Pychyl, T. A. Ve Bennett, S. H. (2010). I forgive myself, now I can study: How self-forgiveness for procrastinating can reduce future procrastination. Personality and Individual Differences, 48, 803-808. doi:10.1016/j.paid.2010.01.029
Yahyagil, M.Y. ve İkier, S. (2009). Job Satisfaction, Emotion Regulation, Stress Relations and Aging. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 31, 43-51.
Karakaş, A. C. (2014). Gerçeklik Terapisi Yönelimli Dini Başa Çıkma Psikoeğitim Programının Affetme Esnekliği, Empati Ve Stresle Başa Çıkma Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.