Dijital Ortamlarda Benlik Sunumu ve Kimlik İnşası

Bu araştırmada sosyal medyayı yaygın olarak kullanan bir yaş kategorisi olan üniversite gençlerinin sosyal medya araçlarında nasıl bir benlik sunumu sergilediklerinin istatistiksel olarak ölçülmesi amaçlanmıştır. Araştırmada temel problem; üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım durumları ile benlik sunumları arasında bir ilişki olup olmadığının ortaya konulmasıdır. Araştırmanın evreni Samsun Üniversitesi ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi öğrencileridir. Örneklemi ise 2019-2020 eğitim öğretim yılında öğrenim görmekte olan Samsun Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi öğrencileri ile Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Eğitim Fakültesi, Tıp Fakültesi, Diş Hekimliği Fakültesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hukuk Fakültesi, İlahiyat Fakültesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Mimarlık Fakültesi ve Meslek Yüksek Okulu öğrencileri arasından kolayada örneklem yolyla geri dönenler oluşturmaktadır. Araştırmada gençlerin sosyo demografik özellikleri ile sosyal medya kullanım durumlarını ölçen bir adet anket formu ile benlik sunumlarını ölçmeyi amaçlayan ve Türkçe standardizasyonu Atay (2009) tarafından yapılmış olan “Narsisistik Kişilik Envanteri” kullanılmıştır. Anket internet üzerinden çevrimiçi uygulanmıştır. Verilerin Cronbach’s Alpha değeri 0,63; KMO değeri 0,701; Bartletts küresellik testi P=0,00<0,05 bulunmuştur. Öğrencilerin sosyal medyada en fazla Instagram kullandıkları görülürken, bunu Whatsapp ve Twitter takip etmektedir. Katılımcıların büyük çoğunluğu sosyal medyada kendi gerçek isimlerini ve yine büyük çoğunluğu profil resmi olarak kendi resimlerini kullanmaktadırlar. Sosyal medyada profil resmi değiştirme sıklıkları “yılda bir veya birkaç kez” şekildedir. Bunu “ayda bir veya birkaç kez” değiştirenler takip etmektedir. Fotoğraf paylaşma sıklıkları ise düzensiz aralıklar (ayda/yılda birkaç kez) şeklindedir. Cinsiyet değişkenine göre katılımcılıların narsisizm puanları arasında fark bulunmuştur. Kadın öğrencilerde kendine yeterlilik ve hak iddia etme faktör ortalamaları yüksekken, erkek öğrencilerde otorite, teşhircilik ve sömürücülük faktörleri yüksektir. Araştırma problemlerine göre üniversite öğrencilerinin sosyal medyayı yoğun olarak kullanmalarına karşın benlik algılarında narsistik kişilik özelliği taşımadıkları, sosyo-demografik özellikleri ve sosyal medya kullanımları ile narsisizm arasında anlamlı ilişki bulunmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Medya, Kimlik, Benlik Sunumu, Gençlik, İletişim Sosyolojisi

Self Presentation and Identity Construction in Digital Environments

In this study, it was aimed to statistically measure the self-presentation of university students, which is an age category that uses social media widely, in social media tools. The main issue in the study is to reveal whether there is a relationship between university students' social media usage and self-presentations. The universe of the study consisted of the students of Samsun University and Ondokuz Mayıs University. The sample of the study consisted of the students, who studied in the 2019-2020 academic year, of Samsun University, Faculty of Economics, Administrative and Social Sciences, Faculty of Aviation and Space Sciences and Ondokuz Mayıs University, Faculty of Science and Literature, Faculty of Law, Faculty of Theology, Faculty of Fine Arts, Faculty of Architecture and Vocational School. In the study, a questionnaire form that measures the socio-demographic characteristics and social media usage of young people and the "Narcissistic Personality Inventory NPI), which aims to measure self-presentations and whose Turkish standardization was made by Atay (2009), were used. The questionnaire was conducted online on the internet. Cronbach's Alpha value of the data was found to be 0.63, KMO value 0.701, Bartlett's test of sphericity P=0.00<0.05. While it was observed that students mostly use Instagram on social media, it was followed by Whatsapp and Twitter. The vast majority of the participants used their real names on social media and again the vast majority used their own pictures as profile pictures. It was determined that the frequency of changing profile pictures in social media was mostly once or several times a year, followed by those who changed it once or several times a month. It was observed that the frequency of sharing photos was generally in the form of irregular intervals. According to gender, narcissism scores differed between male and female students. Self-sufficiency and claiming rights factor averages were high in female students, whereas authority, exhibitionism and exploitative factors were high in male students.

Keywords:

Social Media, Self-presentation, İdentity, Youth, Communication Sociology,

PDF

___

Acun, R. (2011). Her dem yeniden doğmak: Online sosyal ağlar ve kimlik. Milli Folklor, 23(89), 66-77.
Akça, G. ve Başer, D. (2011). Karanlığın yok oluşu gelişen teknolojinin gizlilik ve mahremiyet üzerindeki etkileri, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Bahar (26), 19-42.
Algül, A. (2018). Sosyal ağ kullanıcılarının abartılı paylaşım, benlik sunumu ve mahremiyet tüketimleri, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 13(49), 21-44.
Araz, A. (2005). Kişilerarası ilişkilerde benlik sunumu. İstanbul: Varlık Yayınları.
Armağan, A. (2013). Kimlik yapılarında değişim ve sanallaşan kimlik sunumları: öğrenciler üzerinde bir araştırma. Akademik Bakış Dergisi, 37, 1-20.
Atay, S. (2009). Narsisistik kişilik envanteri’nin Türkçe’ye standardizasyonu, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 181-196.
Avcıoğlu, G. Ş. (2011). Küresel bilgi teknolojileri ve toplumsal değerler. Konya: Çizgi Kitabevi.
Avcıoğlu, G. Ş. (2014). Sosyal bilimlerde internet anketi uygulamaları: cevaplama oranı, veri kalitesi, örneklem sorunları ve çözümleri. International Journal of Human Sciences, 11(2), 89-113.
Baban, E. (2012). McLuhan ve Baudrillard’ın penceresinden sosyal medyanın etkisi. İfadenin esareti, gözetlenen toplum ve kayıp kimlik sendromu. İçinde Kara, T. ve Özgen, E. (Ed.), Sosyal medya akademi (ss. 57-82). İstanbul: Beta Yayıncılık.
Baudrillard, J. (2014). Simülakrlar ve Simülasyon. Çev. Oğuz Adanır, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Bayhan, V. (2017). İnternet, sosyal medya ve narsizim. Sosyoloji Divanı, 5(9), 165-174.
Bilici, C. S. (2019). Örnekleme yöntemleri. İçinde Özmen, H. ve Karamustafaoğlu, O. (Ed.), Eğitimde araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Boyd, D. M. & Ellison, N. B. (2007). “Social network sites: Definition, history, and scholarship”. Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), Article 11. 210-230. http://jcmc.indiana.edu/vol13/issue1/boyd.ellison.html.
Boz, N. (2012). Yeni iletişim ortamlarında dijital kimlik ve benlik sunumu. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp sayfasından erişilmiştir.
Çakır, M. (2013). Sosyal medya ve gösteri. İçinde Büyükaslan, A. ve Kırık, A, M. (Ed.), Sosyal medya içinde (ss. 11-68), Konya: Çizgi Kitabevi.
Çalışır, G. (2014). Sosyal Medyada Benlik İnşası, Sunumu ve Tüketimi. Dijital İletişim Etkisi-Uluslararası Akademik Konferansı Bildiri Kitabı, İstanbul Ticaret Üniversitesi, 1. Baskı, İstanbul: İskenderiye Kitap.
Demir, Ü. (2016). Sosyal medya kullanımı ve aile iletişimi: Çanakkale’de lise öğrencileri üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 9(2), 27-50.
Giddens, A. (2019). Modernite ve bireysel kimlik. İstanbul: Say Yayınları.
Gliner, J. A., Morgan, G. A. Ve Leech, N. L. (2015). Uygulamada araştırm yöntemleri, Çev. Selahattin Turan, Ankara: Nobel yayıncılık.
Goffman, E. (2019). Günlük yaşamda benliğin sunumu. İstanbul: Metis yayınları.
Göker, G. (2015). İletişimin McDonaldlaşmsı: Sosyal medya üzerine bir inceleme. Turkish Studies, 10(2), 389-410.
Gündüz, A., Attar, E. G. ve Altun, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin Instagram’daki benlik sunumları. DTCF Dergisi, 58 (2), 1882-1895.
Güngör, N. D. ve Selçuk, F. Ü. (2015). Narsisistik kişilik envanteri (NKE-16): Türkçe uyarlaması. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırma ve Eğitim Laboratuvarı (SAEL), Yayınlanmamış Tartışma Metni, www.sael.atilim.edu.tr. adresinden ulaşılmıştır.
Hazar, M. (2011). Sosyal medya bağımlılığı: Bir alan çalışması. İletişim, Kuram ve Araştırma Dergisi, 32, 151-175.
Hepekiz, İ. ve Gökaliler. E. (2019). Sosyal medya aracılığıyla yaratılan kişisel markalar ve benlik sunumu, Erciyes iletişim dergisi, 6(1), 761-782.
Hood, B. (2014). Benlik yanılsaması. Çev. Eyüphan Özdemir. İstanbul: Ayrıntı yayınları.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2019). Benlik, aile ve insan gelişimi. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Karaboğa, M. T. (2018). Üniversite öğrencilerinin bir sosyalleşme alanı olarak sosyal medya hakkındaki görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 14(3), 912-936.
Kızıltan, H. (2011). Narsizm ya da Ruhsallığın Ontolojisi. Doğu Batı, 14(56), 55-84.
Köroğlu, İ. Ş. (2015). Üstün yetenekli dijital yerlilerin sosyal medya kullanımları üzerine nicel bir çalışma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 40. 266-290.
Leary, M. (1996). Self presentation: Impression management and interpersonal behavior. Westview Press.
Mead, G. H. (2017). Zihin, benlik toplum. Ankara: Heretik Yayınları.
Mert, E. (2014). Anket, çevrimiçi anket tekniği ve çevrimiçi’nde anket uygulaması. Der. Mutlu Binark, İstanbul: Schola Ayrıntı yayınları.
Neuman, W. L. (2012). Toplumsal araştırma yöntemleri. Ankara: Yayınodası.
Özdemir, Z. (2015). Sosyal medyada kimlik inşasında yeni akım: özçekim kullanımı. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2(1), 112-131.
Papacharissi, Z. (2009). The virtual geographies of social networks: a comparative analysis of Facebook, LinkedIn and ASmallWorld. New Media and Society, Vol, 11 (1&2), 199-220.
Peltekoğlu, F. B. (2012). Sosyal medya, sosyal değişim. İçinde Kara, T. ve Özgen, E. (Ed.), Sosyal medya akademi (ss. 3-8). İstanbul: Beta Yayıncılık.
Şimşek, T. (2019). Sosyal medya kullanıcılarının mahremiyete dönük tutum ve davranışları ile narsisistik kişilik eğilimleri arasındaki ilişkinin analizi özçekim örneği. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 7-28.
Tosun, Ü. ve Akıncı, F. N. (2016). Sosyal ağ kullanan bireylerin benlik sunumu stratejilerinin incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 32, 27-60.
Uyar, M. (2017). Sûfi benliğin inşasında nefs. İstanbul: Litera Yayıncılık.
Ünlü, D. G, Kuş, O, ve Göksu, O. (2020). Videolarda gerçek hayattaki gibi değilim, rol yapmaktayım: Tiktok kullanıcılarının benlik performansları üzerine bir inceleme. Intermedia International e-Journal, 7 (12), 115-128.
Vural, Z. B. A. ve Bat, M. (2010). Yeni bir iletişim ortamı olarak sosyal medya: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesine yönelik bir araştırma. Journal of Yaşar University, 20(5), 3348-3382.
Yorgancılar, S. (2018). Kültürün yeniden üretim aracı olarak sosyal medya’nın gençliğe etkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 9(16), 2511-2532.
Yörükoğlu, A. (2007). Gençlik çağı. İstanbul: Özgür Yayınları
Yüksel, Y. M., Çini, A. ve Yasak, B. (2020). Genç yetişkinlerde sosyal medya bağımlılığı, yalnızlık ve yaşam doyumunun incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 66-85.