Ayşe KILIÇ

İspanyol Engizisyonu ve Müslümanlar

1492 yılı, İber yarımadasının tarihinde bir dönüm noktasıdır. Katolik hükümdarlar olarak da bilinen Fernando ve Isabel, reconquista sürecini başarılı şekilde sona erdirmiş ve böylece güçlü bir devletin ortaya çıkmasına zemin hazırlamışlardı. Fernando ve Isabel'in evlenmesiyle Kastilya ve Aragon krallıkları birleşmişti. İspanya'nınbirliği için gereken askerî ve siyasî mücadele, reconquista sonunda tamamlanmıştı. Şimdi ise dinî birliğe ulaş mak istiyorlardı. Kripto-Yahudilerin (conversos ya da judeoconversos) sürülmesiyle, dinî birliği gerçekleştirme fikrinin önündeki ilk engel aşıldı. Bundan sonra sıra Endülüs Müslümanlarının Hıristiyanlaştırılmasına gelmişti. Isabel ve Fernando, Müslümanların gönüllü olarak Hıristiyan inancını benimseyeceği ve kendi Hıristiyan ortamlarına intibak edeceğini umuyorlardı. Fakat, dönüşüm kampanyaları ve misyonerlik çabaları gayretsizce yürütüldüğü için, büyük ölçüde başarısızlıkla sonuçlandı. Endülüs Müslümanları, İslâm dinini gizlice sürdürüp, görünüşte asimile olmuş gibi davrandılar. İspanyol engizisyonunun görevi ise, kripto-Müslümanların gerçekten Hıristiyanlaşıp Hıristiyanlaşmadıklarını anlamak ve olmayanları yargıya teslim etmekti. İspanyol engizisyonu, kripto-Müslümanlara karşı bölgelere göre farklı şekilde ilerlemiştir. Müslümanların günlük hayatı, mecburî vaftizler ve ayrımcı düzenlemelerle, katlanılması zor bir şekilde devam etmiştir. Bu makalenin amacı, örneklerle Müslümanların karşı karşıya kaldıkları haksız uygulamaları yansıtmak ve bu uygulamalardan kurtulmak içinbaşvurdukları yöntemlerin neler olduğu üzerinde durmaktır.

The Spanish Inquisition and the Muslims

The year 1492 was a turning point in the history of Iberian peninsula. Ferdinand and Isabella, namelythe Catholic Monarchs had led the reconquista to a successful end and thus laid the foundation for the emer gence of a powerful state. The unification of the Kingdoms of Castile and Aragon had been reached with the marriage of Ferdinand and Isabella. The military and political struggle for the unity of Spain was completed by the end of the reconquista. They now wanted to reach out to the religious unity. Expulsion of the Jews, namely the problem of the conversos or judeoconversoshad been solved. Isabella and Ferdinand hoped that, theMuslims voluntarily adopt the Christian faith and would adjust to their Christian environment. But the conver sion campaigns and missionary efforts are run only half-heartedly and therefore remained largely unsuccessful. The Muslims of Andalusia took refuge in the crypto-Islam, that is, they tried in hidden continue to pursue the Islamic religion and outwardly feign assimilation. Task of the Spanish Inquisition was about to verify actual faith of the crypto-Muslims and bring them to justice. The Spanish Inquisition had proceeded very differently on the regional level against the Moriscos. The everyday life of the Moriscos as Christians, with compulsive baptismsand discriminating regulations, was very hard to endure. The purpose of this article is to focus on the unfairpractices that the Muslims are faced with and the methods they used to get rid of them.

PDF

___

Atçeken, İ. H. (2011). Târık bin Ziyâd. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. XXXX, s. 24-25). İstanbul:Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
Atçeken, İ. H. (2002). Endülüs'ün Fethi ve Mûsâ bin Nusayr. Ankara: Araştırma Yayınları.
Basting, H. (2013a). Mittelalter-Geschichte der inquisition. http://www.planetwissen.de/geschichte/mittelalter/ geschichte_der_inquisition/pwwbgeschichtederinquisition100.html adresinden 10 Aralık 2015 tarihinde edinilmiştir.
Basting, H. (2013b). Bernard Gui-Inquisitor. http://www.planetwissen.de/geschichte/mittelalter/geschichte_ der_inquisition/pwiebernardguiinquisitor100.html adresinden 10 Aralık 2015 tarihinde edinilmiştir.
Basting, H. (2014). Die spanische Inquisition. http://www.planetwissen.de/geschichte/mittelalter/geschichte_ der_inquisition/pwiediespanischeinquisition100.html adresinden 10 Aralık 2015 tarihinde edinilmiştir.
Baysun, C. (1979). Moriskolar. İslam Ansiklopedisi içinde (3. Baskı, C. VIII, s. 428-429). İstanbul: M. E. B. Devlet Kitapları.
Benafri, C. (1989). Endülüs'te son Müslüman kalıntısı Morisko'ların Cezayir'e göçü ve Osmanlı yardımı (1492-1614). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Blötzer, J. (1910). Inquisition. The Catholic Encyclopedia içinde. http://www.newadvent.org/cathen/08026a.htm adresinden 28 Kasım 2015 tarihinde edinilmiştir. New York: Robert Appleton Company.
Boswell, J. (1978). Royal treasure: Muslim communities under the crown of Aragon in the fourteenth century. New Haven: Yale University Press.
Brall, H. ve Reichert, F. (Hzl.). (2007). Rom, Jerusalem, Santiago: Das pilgertagebuch des Ritters Arnold von Harff (1496-1498). http://books.google.com/065184h.htm adresinden 17 Nisan 2012 tarihinde edinilmiştir.
Braudel, F. (1990). Akdeniz ve Akdeniz Dünyası (C. II) (M. A. Kılıçbay, Terc.). İstanbul: Eren Yayınevi.
Carvajal, L. S. M. (1946). Historia del rebelión y castigo de los moriscos del Reino de Granada. Madrid: Biblioteca de Autores Españoles (BAE), XXI. http://www.adurcal.com/moriscos/Historia_rebelion_moriscos.htm adresinden 7 Mart 2012 tarihinde edinilmiştir.
Castro, A. (1983). España en su historia: cristianos, moros, y judiós (2. Baskı). Barcelona: Editorial Cri?tica.
Chejne, A. G. (1983). Islam and the west the moriscos: A cultural and social history. Albany: State University of New York.
Coleman, D. (2003). Creating christian Granada: Society and religious culture in an old-world frontier city, 1492- 1600. Ithaca: Cornell University Press.
Colládo, M. D. y. (1889). La expulsión de los moriscos Españoles. Madrid: La Real Academia de la Historia. de Epalza, M. (1992). Los moriscos antes y después de la expulsión. Madrid: Mapfre.
Demirci, K. (1995). Engizisyon, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. XI, s. 238-241). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
Domínguez Ortiz ve A., Vincent, B. (1978). Historia de los moriscos: Vida y tragedia de una minoría. Madrid: Biblioteca de la Revista de Occidente.
Dressendörfer, P. (1971). Islam unter der inquisition: Die morisco- prozesse in Toledo: 1575-1610. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
García Sanjuán, A. (2013). La conquista islámica de la península ibérica y la tergiversación del pasado: Del catastrofismo al negacionismo. Madrid: Marcial Pons.
García Sanjuán, A. (2015). Hoşgörü ve Birlikte Yaşama Efsane mi Gerçek mi?. Derin Tarih Dergisi 4 [Ah Endülüs Özel Sayısı], 110-115.
Geddes, M. (1709). The history of the expulsion of the moriscoes, or Mahometans of the moorish race, out of Spain, in the reign of Philip III. Londra. http://www.hailandfire.com/library_books_Geddes_MiscellaneousTracts1709. html adresinden 7 Mart 2012 tarihinde edinilmiştir.
Gil Sanjuan, J. (1979). Moriscos, Turcos y Monfies en Andalucia Mediterranea. Baetica. Estudias de Arte, Geografía e Historia, 2-(II), 133 -167. Málaga: Universidad de Málaga.
Goldschmidt, E. P. (1938, Ağustos). Hieronymus Muenzer and Other Fifteenth Century Bibliophiles. Bull N Y Acad Med, 14(8), 491-508. Londra. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1911294 adresinden 1 Mayıs 2012 tarihinde edinilmiştir.
Goodrich, S. G. (Hzl.) (1828). Records of the Spanish inquisition: translated from the original manuscripts. Boston: Goodrich. http://www.gutenberg.org/files/41733/41733-h/41733-h.htm adresinden 7 Aralık 2015 tarihinde edinilmiştir.
Gordon, J. (2008). The Spanish inquisition: It's heroes and martyrs. Londra: Hail & Fire Reprints. http://www.hailandfire.com/library_books_Gordon_TheSpanish-Inquistion.html adresinden 8 Şubat 2012 tarihinde edinilmiştir.
Haliczer, S. (1990). Inquisition and society in the kingdom of Valencia, 1478-1834. Berkeley: University of California Press.
Harvey, L. P. (1990). Islamic Spain, 1250 to 1500. Chicago: University of Chicago Press.
Harvey, L. P. (2005). Muslims in Spain, 1500 to 1614. Chicago: University of Chicago Press.
Herbers, K. (2002). So ziehen wir durch die welschen lant - reisen und grenzüberschreitungen im europäischen mittelalter. R. Sturm (Hzl.). Grenzen und grenzüberschreitungen -brücken von region zu region içinde (s. 37-38). Erlangen: Universität Erlangen Verlag. http://www.regionenforschung.uni-erlangen.de adresinden 1 Mayıs 2012 tarihinde edinilmiştir.
Hess, A. C. (1968). The Moriscos: An Ottoman Fifth Column in Sixteenth-Century Spain. The American Historical Review, 74 (1), 1-25.
Hess, A. C. (1978). The forgotten frontier: A history of the sixteenth-century Ibero-African frontier. Chicago: University of Chicago Press.
Hitti, P. K. (1980). İslam tarihi: Siyasi ve kültürel (C. III) (S. Tuğsuz, Terc.). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Huici Miranda, A. (1956). Las grandes batallas de la reconquista durante las invasiones Africanas: Almoravides, Almohades y Benimerines. Madrid: Instituto de Estudios Africanos Consejo Sperior de Investigaciones Cientificas.
Ingram, K. (Hzl.) (2009). Conversos and moriscos in late medieval Spain and beyond I: Departures and change. Leiden: Brill.
Janer, F. (1857). Condición social de los moriscos de España: Causas de su expulsión y consecuencias que esta produjo en el orden económico y político. Madrid: La Real Academia de la Historia.
Kamen, H. (1998). The Spanish Inquisition: A historical revision (3. Baskı). New Haven: Yale University Press.
Kennedy, H. (1996). Muslim Spain and Portugal: A political history of al-Andalus. Londra: Longman.
Khan, S. M. (t. y.). History of muslim Spain. Lahor: Publishers Emporium.
Kılıç, A. (2015). Endülüs Müslümanlarının Sürgünü. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
Lea, H. C. (1907). A history of the inquisition of Spain (1. Baskı). Philadelphia: Macmillan. http://libro.uca.edu adresinden 4 Haziran 2011 tarihinde edinilmiştir.
Lea, H. C. (2006). İspanya Müslümanları: Hıristiyanlaştırılmaları ve sürülmeleri. (A. Davudoğlu, Terc. ). İstanbul: İnkılâb Yayınları.
Lee, S. J. (2004). Avrupa tarihinden kesitler 1494-1789. (E. Demirel, Terc. ). Ankara: Dost Kitabevi.
Lewis, B. (1996). Çatışan kültürler, keşifler çağında hıristiyanlar, müslümanlar, Yahudiler. (N. Hüseyni, Terc.).İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Lomax, D. W. (1978). The reconquest of Spain. Londra: Longman Group.
Longhurst, J. E. (1964). The age of Torquemada (2. Baskı). Kansas, Lawrence: Coronado Press.
Makki, M. (1992). The Political History of Al-Andalus (92/711-897/1492). S. Khadra Jayyusi ve M. Marin (Hzl.) The Legacy of Muslim Spain içinde (s. 3-87). Leiden: E. J. Brill.
Mendoza, D. H. d. (1601). Historia de la rebelión de los moriscos del reyno de Granada. Madrid: La Real Academia de la Historia. http://www.bibliotecavirtualdeandalucia.es adresinden 23 Haziran 2011 tarihinde edinilmiştir.
Meyerson, M. D. (1990). The muslims of Valencia in the age of Fernando and Isabel: Between coexistence and crusade. California: University of California Press.
Meyerson, M. D. ve Edward, D. (1999). Christians, muslims, and jews in medieval and early modern Spain: Interaction and cultural change. Indiana, Notre Dame: University of Notre Dame Press.
Montaner, A. (2000). La Inqusición. Zaragoza: Publicaciones de la Sociedad de Estudios Medievales y Renacentistas.
Muchnik, N. (2014). Judeoconversos and moriscos in the diaspora. M. Garcia-Arenal ve G. Wiegers (Hzl.) The expulsion of the moriscos from Spain. A mediterranean diaspora içinde (s. 413-439). Leiden: Brill.
Münzer, H. (1987). Viaje por España y Portugal: Reino de Granada (1494-1495). (F. C. Evangelista, Ed.). Madrid: Ediciones TAT.
Nirenberg, D. (1996). Communities of violence: Persecution of minorities in the middle ages. Princeton: Princeton University Press.
Özdemir, M. (1994). Endülüs müslümanları: Siyasi tarih. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Özdemir, M. (1995). Endülüs. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. XI, s. 211-225). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
Özdemir, M. (1996). İspanya Krallığı'nın XVI. yüzyılda Endülüs müslümanlarını Hristiyanlaştırma politikası I.AÜIFD, XXXV, 243-284. Ankara.
Özdemir, M. (1997). Endülüs müslümanları: İlim ve kültür tarihi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Özdemir, M. (2005). Moriskolar. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. XXX, s. 288-291). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
Özdemir, M. (2006). Müdeccenler. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. XXXI, s. 465-467). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
Özdemir, M. (2015). Convivencia Efsane Mi, Gerçek mi? Sabah Ülkesi Dergisi Kültür-Sanat Bölümü, (42), 54-57.
Payne, S. G. (1973). A History of Spain and Portugal (C. I). Wisconsin: University of Wisconsin Press.
Peters, E. M. (1989). Inquisition. Berkeley: University of California Press.
Phillips, W. D. ve Rahn Phillips, C. (2015). A concise history of Spain (2. Baskı). Cambridge: Cambridge University Press.
Rawlings, H. (2006). The Spanish inquisition. Malden: Blackwell Publishing.
Read, J. (1974). The moors in Spain and Portugal. Londra: Faber and Faber.
Robinson, P. (1912). Alphonso de Spina. The Catholic Encyclopedia içinde (C.14). New York:
Robert Appleton Company. http://www.newadvent.org/cathen/14216a.htm adresinden 1 Nisan 2012 tarihinde edinilmiştir.
Roth C. (1991). Inquisition, Encycloapaedia Judaica içinde (C. VIII, 1380-1408). New York: Macmillan Company.
Roth, C. (1999). The Spanish inquisition. New York: W. W. Norton & Company.
Roza, P. (2014). Recetarios, Mágicos Moriscos: Brebajes, talismanes y conjuros aljamiados. A. Montaner ve E. Lara (Hzl.), Señales, Portentos y Demonios: La magia en la literatura y la cultura españolas del Renacimiento içinde (s. 555-578). Salamanca: Publicaciones de la Sociedad de Estudios Medievales y Renacentistas.
Schäfer, J. (2014). Artikel Inquisition. Ökumenisches Heiligenlexikon içinde 10 Aralık 2015 tarihinde https:// www.heiligenlexikon.de/Glossar/Inquisition.htm adresinden edinilmiştir.
Sullivan, K. (2009). The inner lives of medieval inquisitors. Chicago-Londra: The University of Chicago Press.
Şahin, M. S. (1988). Aforoz. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. I, s. 412-413). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
Şeyban, L. (2003). Reconquista: Endülüs'te müslüman-hıristiyan ilişkileri. İstanbul: İz Yayıncılık.
Şeyban, L. (2007). Mudejares, sefarades: Endülüslü müslüman ve yahudilerin Osmanlı'ya göçleri. İstanbul: İz Yayıncılık.
The Tortures (2015). The Horrors of the Church and its Holy Inquisition. http://www.bibliotecapleyades.net/vatican/esp_vatican29.htm#contents adresinden 18 Kasım 2015 tarihinde edinilmiştir.
Thomson, A. (1989). Blood on the cross: Islam in Spain in the light of christian persecution through the ages. Londra: Taha Publishers Ltd.
Tolan, J. (2002). Saracens: Islam in the medieval european imagination. New York: Columbia University Press.
Tolan, J. (2015a). Exile and Identity. J. Tolan (Hzl.), Expulsion and diaspora formation: Religious and ethnic identities in flux from antiquity to the seventeenth century içinde (s. 9-29). Belçika, Turnhout: Brepols Publishers.
Tolan, J. (2015b). Jews and Muslims in Christian Law and History. A. Silverstein ve G. Stroumsa (Haz.), The Oxford Handbook of Abrahamic Religions içinde (s. 166-188). Oxford: Oxford University Press.
von Groote, E. ve Lempertz, H. (Hzl.). (1860). Die pilgerfahrt des ritters Arnold von Harff von Cöln durch Italien, Syrien, Aegypten, Arabien, Aethiopien, Nubien, Palästina, die Türkei, Frankreich und Spanien: Wie er sie in den jahren 1496 bis 1499 vollendet, beschrieben und durch zeichnungen erläutert hat. http://books.google.com/076285a. htm adresinden 17 Nisan 2012 tarihinde edinilmiştir.
Watt, W. M. ve Cachia, P. (2011). Endülüs Tarihi (C. E. Adıgüzel ve Q. Şükürov, Terc.). İstanbul: Küre Yayınları.
Yiğit, İ. (1995). Endülüs Benî Ahmer Devleti ve Kuzey Afrika İslam Devletleri. Siyasi-Dinî-Kültürel-SosyalİslamTarihi Serisi içinde (C. IX). İstanbul: Kayıhan Yayınevi.