Havva ÇAHA

18170

Engellilerin Toplumsal Hayata Katılmasına Yönelik Politikalar: Türkiye, ABD ve Japonya Örnekleri

Engelliler, toplumsal hayata katılma konusunda çeşitli problemler ile karşılaşmaktadır. Son yıllarda engellilerin toplumsal hayattan dışlanmalarının önlenmesine yönelik çeşitli politikalar geliştirilmekle birlikte yetersizdir. Engellilerin toplumsal hayata katılımının önündeki en büyük engel, toplumda engellilere yönelik negatif tutum ve davranışlardır. Bu çalışmada, Türkiye, ABD ve Japonyada engellilerin toplumsal hayata katılmalarını engelleyen nedenler ve bu konuda gerçekleştirilen politikalara değinilecektir. Günümüzde Dünya genelinde engellilere yönelik geliştirilen politikalar ABDnde uygulanan politikalardan etkilenerek oluşturulmaktadır. Türkiyede yasal düzeyde engellilere yönelik geliştirilen politikalar ABye uyum kapsamında değişmektedir. Buna karşılık uygulamada Anglosakson anlayıştan ziyade Japon anlayışına daha yakındır. ABD, Türkiye ve Japonyada engellilerin toplumsal hayata katılımını düzenleyen çok sayıda yasal düzenleme gerçekleştirilmesine karşılık özellikle eğitim, istihdam politikalarının istenen başarıyı sağlamada yetersiz kaldığı söylenebilir. Çalışmada bu sorunların çözümüne yönelik çeşitli önerilerde bulunulacaktır.

Social Inclusion of Disabled People: A Comparision of Turkey, the United States, and Japan

People with disabilities face many barriers to participate in social life as normal people. Although there have been some improvements to remove these obstacles, they are inadequate. This study examine the social inclusion with disabilities in Turkey, USA and Japan. It seems that main problems are social attitutes and behaviors towards disabled people that are similar in Turkey and Japan. This essay describes and analyzes education and employment policies for disabled people. All countries have some regulations to promete inclusive policies, but there are still some diffucilties in practice. This article tries to develop some solutions in order to prevent social exclusion.
PDF

___

  • Adaman, F., ve Keyder, Ç. (2007, Haziran). Türkiye’nin Büyük Kentlerinin Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşayan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma. Tes-İş Dergisi, 83-89.
  • Arıkan, Ç. (2002). Sosyal Model Çerçevesinde Özürlülüğe Yaklaşım. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 2(1), 11-25.
  • Aslan, M., ve Şeker, S. (2011). Engellilere yönelik toplumsal algı ve dışlanmışlık (Siirt Örneği). Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitapçığı, 449-463.
  • www.sosyalhaklar.net/2011/bildiri/aslan-seker.pdf . adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Aysoy, A. M. (2015). Engelli teşviki 2015 yılında nasıl uygulanacak? 5 puanlık teşvikle birlikte veya ayrı uygulama nasıl olacak? http://www.muhasebedr.com/engelli-tesviki-2015-yilinda-nasil-uygulanacak-ahmet-metinaysoy/ adresinden 10 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Bagenstos, S. R. (2002). Comparative Disability Employment Law from an American Perspective. Comp. Lab. L. & Pol’y. J., 24, 649-667.
  • Barnes, C., ve Mercer, G. (Ed.). (2005). The social model of disability: Europe and the majority world (s. 1-16). Leeds: Disability Press.
  • Berman, Y., ve Phillips, D. (2000). Indicators of social quality and social exclusion at national and community level. Social Indicators Research, 50(3), 329-350.
  • BİA Haber Merkezi. (2012). 3500 Engelliye İş, 56500 Açıkta. Bianet: http://www.bianet.org/bianet/bianet/137554- 3500-engelliye-is-56500-acikta adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Buğra, A. (2005). Yoksulluk ve Sosyal Haklar, Sivil Toplum Geliştirme Merkezi Raporu, Aralık. www.spf.boun.edu.tr/ docs/STGP_Bugra.pdf adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Çaha, H. (2014). Elemeci Kürtaj: Öjenizmin Yeni Yüzü. İş Ahlakı Dergisi, 7(2), 53-70.
  • Çakır, Ö. (2002). Sosyal Dışlanma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 83-104.
  • ÇSGB (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı). (2014). Ulusal İstihdam Stratejisi (2014–2023) özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Arttırılması Ekseni Raporu, 2014 Yılı II. Dönem.
  • www.uis.gov.tr/media/1105/ozel-politika-15122014.docx adresinden 25 Ekim 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Cebeci, U. (2010). Uçuşa Engel Yok. http://www.turkairport.com/havacilik/ucusa-engel-yok adresinden 25 Ekim 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Demirhan, A. (2006). İnsan Haklarının “Muharriri” Kim? Köprü Dergisi. http://www.koprudergisi.com/index.asp?B olum=EskiSayilar&Goster=Yazi&YaziNo=806 adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Devlet Denetleme Kurumu. (2009). T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Faaliyetlerinin Denetimi ile Özürlü Bireyler, Yakınları ve Toplumun Bütün Kesimlerinde Özürlülük Konusunda Toplumsal Bilinç ve Duyarlılık Oluşturulması Amacıyla Yapılan Çalışmaların Değerlendirilmesi ve Bu Tür Çalışmaların Düzenli ve Verimli Şekilde Yürütülmesi ve Geliştirilmesi İçin Alınması Gereken Tedbirler. Ankara.
  • DİE. (2004). Türkiye Özürlüler Araştırması 2002. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
  • DOT. (2009). Nondiscrimination on the Basis of Disability in Air Travel. http://www.dot.gov/sites/dot.dev/files/docs/FAQ_5_13_09.pdf adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Dowling, M. (1999). Social exclusion, inequality and social work. Social Policy & Administration, 33(3), 245-261.
  • DPT. (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013. İşgücü Piyasası Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara.
  • EC (European Commision). (2009). On EU-US Seminar, Employment of Persons with Disabilities. ec.europa.eu/ social/BlobServlet?docId...e adresinden 25 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2015). Engelli ve Yaşlı Bireylere İlişkin İstatistikî Bilgiler. http://eyh.aile. gov.tr/data/56179f30369dc5726c063e73/engelli%20ve%20ya%C5%9Fli%20bireylere%20ili%C5%9Fkin%20 istatistiki%20bilgiler_eyl%C3%BCl2015.pdf adresinden 5 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Engelliler Sitesi. (2011). Engelli İdareci Atandı.
  • http://www.engellilersitesi.com/haber/8031-yasam-engelliidareci-atandi.html adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Engellilerbiz Platformu. (2009). Metro ve tramvay da engellilerin kullanımına uygun değil. http://www.engelliler.biz/forum/ulasim/17315-metro-ve-tramvay-da-engellilerin-kullanimina-uygun-degil.html adresinden 15
  • Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Engelliler.biz Platformu. (2015). Engellilerin yeni kanayan yarası: ‘özür ölçütü değişikliği!’ http://www.engelliler.biz/forum/engellilerle-ilgili-haberler/145116-engellilerin-yeni-kanayan-yarasi-ozur-olcutu-degisikligi.html adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Ergün, M. (2005). Ayrımcılık ve Özürlüler. Öz-Veri Dergisi, 2(1), 377-388.
  • Güloğlu Kahraman F. (2015). Türkiye’de Engelli Hakları Alanında Yeni bir Örgütlenme: Engelli Kadın Hareketi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(39), 477-489.
  • Haber7. (2011). İstanbul’a Yepyeni Otobüsler Geliyor. http://www.haber7.com/haber/20110123/Istanbulayepyeni-otobusler-geliyor.php adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Hayashi, R. ve Masako, O. (2001). The Disability Rights Movement in Japan: Past, Present and Future, Disability & Society, 16(6), 855–869.
  • Heyer, K. (2000a). From special needs to equal rights: Japanese disability law. Asian-Pacific Law and Policy Journal, 1(1), 1-20.
  • http://blog.hawaii.edu/aplpj/files/2011/11/APLPJ_01.1_heyer.pdf adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Heyer, K. (2000b). Between Equality and Difference: The Politics of Disability in Japan. Japan Studies, 11, 105-33.
  • http://www.dijtokyo.org/doc/dij-jb_11-heyer.pdf adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Horner-Johnson, W., Keys, C., Henry, D., Yamaki, K., Watanabe, F. K., Shimada, H. ve Fugjimura, I. (2002). Attitudes of Japanese students toward people with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 46(5), 365–378. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12031020 adresinden 3 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Hürriyet. (2012). Engelli Komşu İstenmiyor. http://www.hurriyet.com.tr/engelli-komsu-istenmiyor-20906837 adresinden 25 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • İHA. (2010). Engelli çocuklar okul bekliyor. http://www.iha.com.tr/haber-engelli-cocuklar-okul-bekliyor-140398/ adresinden 25 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • ILNET. (2015). Aktiviteler. http://ilnet.enil.eu/tr/about-ilnet/activities/ adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • İHA. (2014). Okulda engelli öğrenci tartışması. http://www.iha.com.tr/haber-okulda-engelli-ogrenci-tartismasi-402666/ adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Iwakuma, M. (2005). Culture, Disability, and Disability Community: Notes on Differences and Similarities Between Japan and United States (s. 131-142).
  • http://ece.uprm.edu/artssciences/atenea/Atenea-XXV-1.pdf adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • İŞKUR. (2010). İstatistik Yıllığı 2009. http://www.iskur.gov.tr/LoadExternalPage.aspx?uicode=statikistatistikind ex adresinden 5 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • JAL. (2013). A Guide for Passangers with Disabilitities, http://www.jal.co.jp/en/jalpri/consultation/walk.html adresinden 10 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Japan Times. (2006). Is Disability Still a Dirty Word in Japan? http://www.japantimes.co.jp/life/2006/08/27/ to-be-sorted/is-disability-still-a-dirty-word-in-japan/ adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Kanter, A. S. (2003). The Globalization Of Disability Rights Law. Syracuse Journal of International Law and Commerce, 30, 241. http://ssrn.com/abstract=2109768 adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Kargın, T. (2003). Cumhuriyetin 80.Yılında Özel Eğitim. Milli Eğitim Dergisi, 160, http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/160/kargin.htm adresinden 25 Ekim 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Kenji, I. ve Yaeda, J. (2010). Job Development Activities for Individuals with Intellectual Disabilities in Japan. Journal of Rehabilitation, 76(2), 11-16.
  • http://connection.ebscohost.com/c/articles/53165745/job-developmentactivities-individuals-intellectual-disabilities-japan adresinden 10 Ağustos 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • LeRoy, B. W. ve Deluca, M. (2000). United States and European school-aged disability prevalence: An investigative study to elaborate differences. Paris: OECD.
  • MEB. (2009). MEB 2010 Yılı Bütçe Raporu.
  • Mogi, T. (1994). Current issues on the human rights of persons with disabilities in Japan. Japanese Journal of Studies on Disability and Handicap, 22(2). http://www.nginet.or.jp/ken/ken22-2.html adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Morioka, M. (2002, Mayıs). Disability Movement and Inner Eugenic Thought: A Philosophical Aspect of Independent Living and Bioethics. Eubios Journal of Asian and International Bioethics, 12, 94-97. http://www. lifestudies.org/disability01.html adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Okur, N., Başkanlığı, Ö. İ. ve Erdugan, F. E. (2010). Sosyal Haklar Ve Özürlüler: Özürlülük Modelleri Bağlamında Tarihsel Bir Değerlendirme , Sosyal Haklar Bildiri Kitapçığı. (s. 245-263).
  • Oliver, M. (1990). The politics of disablement. Basingstoke: Macmillan.
  • Oliver, M. (1990b). The individual and social models of disability. Joint workshop of the living options Group and the Research Unit of the Royal College of Physicians, 23 içinde.
  • Oliver, M. (1996). Understanding disability: from theory to practice. Basingstoke: Macmillan
  • Onoue, K. (2006). Policies for Persons with Disabilities in Japan from the Viewpoint of a Person with a Disability. http://www.jicafriends.jp/leaders/gi2006/material/lecture/img/1003policiesforpersonswithdisabilitiesinjapan. pdf adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Osborn, G. (2010, 2 Ekim). Kaynaştırma Eğitimi Alana Engelli Öğrenciler Açısından Okulda Zorbalık ve Şiddet. İstanbul / 3. Uluslararası Katılımlı Okul Ruh Sağlığı Sempozyumu. http://www.downturkiye.com/okulruhsagligisunum.html adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Otake, T. (2006, 27 Ağustos). Is ‘Disability’ Still a Dirty Word in Japan? Japan Times. http://search.japantimes. co.jp/cgi-bin/fl20060827x1.html adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Özdamar, M. (2014). Sigorta Prim Teşvikleri/İndirimleri. http://archive.ismmmo.org.tr/docs/ SeminerNotlar/05042014/Tesvikler.pdf adresinden 25 Ekim 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Pala, H. (2014). Engelliler açısından ayrımcılık suçunda son durum. http://engelsizerisim.com/eeeh/yazi/12/ engelliler_acisindan_ayrimcilik_sucunda_son_durum adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Pennell, R. L. (2001). Self-determination and self-advocacy: Shifting the power. Journal of Disability Policy Studies, 11(4), 223-228.
  • Perju, V. (2011). Impairment, Discrimination, and the Legal Construction of Disability in the European Union and the United States. Cornell International Law Journal ( 44), 279-348.
  • Quinn, G., Degener, T. ve Bruce, A. (2002). Human rights and disability: The current use and future potential of United Nations human rights instruments in the context of disability. New York: United Nations Publications.
  • Resmi Gazete. (2006). Özürlü İstihdamı ile İlgili Başbakanlık Genelgesi, Genelge 2006/15. http://www.ozida.gov. tr/yenimevzuat/5-3.htm adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Resmi Gazete. (2008). Anayasa Mahkemesi kararı (E.2006/101) 4857 Sayılı Kanun Hakkında. www.alomaliye. com/2008/anayasa_e2006_101.htm adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Seyyar, A. (2007). Türkiye’de Özürlülere Tanınan Sosyal Haklar. Ribat Dergisi, 26(299), 13-15.
  • Seyyar, A. (2010). Uluslararası Boyutuyla Kota Sistemi.
  • http://www.sosyalsiyaset.com/documents/ ozurlu_kota_ sistemi.htm adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Silver, H. (1994). Social Exclusion and Social Solidarity: Three Paradigms. International Labour Review, 33(5-6), 531-578.
  • Stevens, C. S. (2007, Aralık). Living with Disability in Urban Japan. Japanese
  • Studies. 27(3). http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/10371390701685047 adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Stevens, C. S. (2013). Disability in Japan. New York: Routledge.
  • Stibbe, A. (2004). Disability, gender and power in Japanese television drama. Japan Forum, 16(1), 21–36. http://
  • www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/0955580032000189311 adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiş- tir.
  • Switzer, J. V. ve Vaughn, J. (2003). Disabled rights: American disability policy and the fight for equality. Washington, DC: Georgetown University Press.
  • Şenkal, A. ve Doğan, M. (2012). Sosyal Politika ve Sosyal Haklar; Vatandaşlık Haklarının Yeniden Kavramsallaştırılması Arayışı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 63-80. Sbed.Mku. Edu.Tr/Article/Download/1038000217/1038000082 adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Tartanoğlu, Ş. (2014). Sosyal Dışlanma. A, Tokol ve Y. Alper (Ed.), Sosyal Politika içinde (5. Baskı, s. 270-282). Bursa: Dora Basım.
  • TBMM. (2005). İnsan Hakları Komisyonu, Malatya Çocuk Yuvası Raporu. http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/ insanhaklari/belge/kr_22MalatyaCocukYuvasi.pdf adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • TBMM. (2013). Engelli Hakları İnceleme Raporu.
  • https://www.tbmm.gov.tr/.../insanhaklari/.../2013/raporlar/ engelli_haklari... adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Tezel, A. (2013). Özürlüye Vergi İndirimi Belgesi Müjdesi.
  • http://www.bloomberght.com/ht-yazarlar/alitezel/1331864-ozurluye-vergi-indirim-belgesi-mujdesi adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Trafik Haber. (2010). Otobüsler 2012’ye Kadar Engellilere Uygun Hale Getirilecek http://www.trafikhaber.com/ engelliler-icin-trafik/otobusler-2012ye-kadar-engellilere-uygun-hale-getirilecek.htm adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Tsuda, E. (2006). Japanese culture and the philosophy of self-advocacy: the importance of interdependence in community living. Journal compilation, 34, 151–156. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468- 3156.2006.00413.x adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • TÜİK. (2011). Özürlülerin Sorun Ve Beklentileri Araştırması. http://www.tuik.gov.tr/prehaberbultenleri. do?id=6370 adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü. (2010). İstatistik Yıllığı 2009. http://www.iskur.gov.tr/LoadExternalPage. aspx?uicode=statikistatistikindex adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Türkiye İnsan Hakları Kurumu. (2006). İnsan Hakları. Ankara: Matus Basımevi. United Nations. (2000). The International Year of Disabled Persons 1981. http://www.un.org/esa/socdev/enable/disiydp.htm adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • US Census Bureau. (2012). Nearly 1 in 5 People Have a Disability in the U.S. Census Bureau Reports. https://www. census.gov/newsroom/releases/archives/miscellaneous/cb12-134.html adresinden 25 Ekim 2015 tarihinde edinilmiştir.
  • Waddington, L. ve Diller, M. (2002). European and international employment law. Disability rights law and policy. Ardsley: Transnational Publishers.
  • Winter, J. (2004). Toplumsal Bir Sorun Çözümleyici Olarak Özürlü Hakları Hareketinin Gelişimi. Öz-Veri Dergisi, 1(2), 341-356.
  • Yamada, M. (2000, Haziran). The Growing Crop of Spoiled Singles. Japan Echo, 49-53. https://webspace.yale. edu/anth254/restricted/Japan-Echo_2000_27-6_Yamada.pdf adresinden 15 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Yamaguchi, K. (2005). Development of Special Needs Education in Japan and Some Current Problems. http:// www.jldd.jp/gtid/global_trend/1-Development-of-SpecialNeeds_Educa_J_Som.pdf adresinden 22 Eylül 2013 tarihinde edinilmiştir.
  • Yılmaz, Z. (2004). Çalışan özürlülerin iş yaşamında karşılaştıkları sorunlar ve bunları etkileyen etmenler. Özveri Dergisi, 1(2), 153-375.
  • Yücesan Özdemir, G. (2007, Haziran). Sosyal Dışlanma Kavramı Masum Değildir: İnsandışılaşmanın Reddi ve İnsanlaşmaya Dair. TES-İŞ Dergisi, 100-103. 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun. (2015).
  • http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5378.pdf adresinden 15 Eylül 2015 tarihinde edinilmiştir.
İnsan & Toplum-Cover
  • ISSN: 2146-7099
  • Yayın Aralığı: 4
  • Yayıncı: İlmi Etüdler Derneği
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

A Conflict on Baha ism and Islam in 1922: Abdullah Cevdet and State Religious Agencies

Ayşe POLAT

Dinler Tarihçisinin Anlamayı Hedefleyen Bir İmanlı Olarak Portresi: Joachim Wach

Betül AVCI

Engellilerin Toplumsal Hayata Katılmasına Yönelik Politikalar: Türkiye, ABD ve Japonya Örnekleri

Havva ÇAHA

Türk Çayına Süt Katmak: Londra'da Yaşayan Türkiyeli Göçmenlerin Gündelik Hayatları*

Ayşegül KALEM SİLİ

Akl-ı Selimden Zevk-i Selime: Edebiyat Kelimesinin İlk Kullanımı ve Anlamı

Berat AÇIL

Polanyi'nin Modern İktisatın İnsan Anlayışına Eleştirileri

Seriyye AKAN