YAPMA BORCUNUN İFA EDİLMEMESİNE İLİŞKİN TBK m.113/I HÜKMÜNÜN HUKUKİ NİTELİĞİ VE UYGULANMA ŞARTLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Türk Borçlar Kanununun genel kısmında yer alan TBK m.113/I hükmü, yapma borcunun alacaklısına mahkemece yetkili kılınmak suretiyle borçlunun ifa etmediği edimi, masrafı (ve hasarı) borçluya ait olmak üzere borçlunun yerine kendisi veya üçüncü kişi aracılığıyla gerçekleştirme imkânını verir. İkame yoluyla ifa olarak da ifade edilebilecek bu süreçte yapma borcunun bir çeşit zorla yerine getirilmesi sağlanır. Bu itibarla alacaklının ikame yoluyla ifaya yetkili kılınması, bir çeşit icra tedbiri olarak ortaya çıkar ve ikame yolu, bir icra aracı oluşturur. Bu yönde TBK m.113/I hükmü, usul hukukuna ilişkin bir icra kuralı niteliğindedir. TBK m.113/I hükmünde yer almamakla birlikte, bir icra aracı olarak görülmesi sebebiyle ve aynı zamanda borçlu yönünden ortaya çıkardığı önemli sonuçlar dolayısıyla ikame yoluyla ifaya izin verilebilmesi için borçlunun edim yükümünün mahkemece açıklığa kavuşturulması gerekir. Diğer bir deyişle alacaklının ikame yoluyla ifaya yetkili kılınmasından önce borçluyu ifaya mahkûm eden bir edim hükmünün alınmış olması gerekir. Türk hukukunda bir işin yapılmasına ilişkin ilâmların icrasında ikame yolu, ayrıca İİK m.30 hükmünde de düzenlenmiştir. Anılan hüküm karşısında TBK m.113/I hükmünün içeriğine uygun bir uygulama imkânı yaratılmalıdır. Bunun için yasal düzenlemeye ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler:

İkame Yoluyla İfa, Yapma Borcu, İcra Kuralı, Edim Hükmü, Alacaklının Yetkilendirilmesi

AN EVALUATION ON THE LEGAL NATURE AND IMPLEMENTATION CONDITIONS OF ART. 113/I OF THE TURKISH CODE OF OBLIGATIONS REGARDING NON-PERFORMANCE OF AN OBLIGATION TO TAKE AN ACTION

Article 113/I provision of the Turkish Code of Obligations (TCO) found in the General Provisions thereof, provides the opportunity to the obligee of an obligation to take certain action, through authorization by the court, of performing the obligation which the obligor did not perform, herself/himself or through a third person, on the basis that the costs (and damages) are on the obligor. In this process, which can also be expressed as performance by substitution, a kind of forced fulfillment of the obligation to take a certain action is ensured. In this respect, the authorization of the obligee to perform by substitution emerges as a kind of enforcement measure and the substitution constitutes an enforcement tool. Art.113/I provision of TCO, in this regard, qualifies as an enforcement rule regarding procedural law. Although it is not included in art. 113/I provision of TCO, the obligor’s performance obligation must be clarified by the court in order to allow performance by substitution since it is seen as an enforcement instrument and at the same time due to the important consequences it has for the obligee. In other words, before the obligee is authorized to perform by substitution, a decree that adjudges the obligor to perform must have been obtained. In Turkish law, substitution in the execution of the judgments related to the performance of an act, has also been regulated in art. 30 provision of the Enforcement and Bankruptcy Law. Against the aforementioned provision, an enforcement opportunity appropriate for the content of art. 113/I provision of TCO should be created. Legal regulation is required for this.

Keywords:

Performance by Substitution, Obligation to Perform an Act, Enforcement Rule, Performance Decree, Authorization of the Obligee,

PDF

___

ANGSTMANN, Luca/VON DER CRONE, Hans Caspar: “Ersatzvornahme nach Art. 98 OR”, Schweizerische Zeitschrift für Wirtschafts- und Finanzmarktrecht, 2016, s.418-430.
AYDINCIK, Şirin: Yapma Borçlarının İfa Edilmemesi ve Hukuki Sonuçları, Özellikle TBK m.113/I Kapsamında Nama İfa, Vedat Yayınları, İstanbul 2013.
BAŞOĞLU, Başak: Türk Hukukunda ve Mukayeseli Hukukta Aynen İfa Talebi, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2012.
BECKER, H.: Berner Kommentar, Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Art. 1- 183, Stämpfli Verlag, Bern 1941.
ERDOĞAN, Ersin: “Yapma Borçlarının İcrası ve Bazı Temel Sorunlar”, Ankara Barosu Dergisi, (2), 2017, s.147-175.
EREN, Fikret: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 24. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
FELLMANN, Walter: “Die Ersatzvornahme nach Art. 98 Abs. 1 OR- “Vollstreckungstheorie” oder “Erfüllungstheorie”, recht, (4), 1993, s.109-118.
GAUCH, Peter: “Die Ersatzvornahme nach OR 98 I und viele Fragen zur Nichterfüllung – Ein Entscheid des Luzerner Obergerichts, recht, (1), 1987, s.24-28.
GAUCH, Peter/SCHLUEP, Walter R./EMMENEGGER, Susan: OR AT, Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Band II, 11. Auflage, Schulthess Verlag, Zürich 2020.
KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 23. Bası, Turhan Yayınları, Ankara 2019.
KOLLER, Alfred: Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 4. Auflage, Stämpfli Verlag, Bern 2017.
KOLLER, Alfred: Schweizerisches Obligationenrecht, Algemeiner Teil, 3. Auflage, Stämpfli Verlag, Bern 2009.
KOLLER, Alfred: Berner Kommentar, Obligationenrecht, Die einzelnen Vertragsverhältnisse, Der Werkvertrag, Art. 363- 366 OR, Stämpfli Verlag, Bern 1998.
KURU, Baki: İcra ve İflâs Hukuku, 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
NIKLAUS, Jürg: Das Recht auf Ersatzvornahme gemäss Art. 366 Abs. 2 OR, Paul Haupt Verlag, Bern 1999.
OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, M. Turgut: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, Cilt 1, 15. Bası, Vedat Yayınları, İstanbul 2017.
OSER, Hugo/SCHÖNENBERGER, Wilhelm: Zürcher Kommentar, Das Obligationenrecht, Art. 1- 183, 2. Auflage, Schulthess Verlag, Zürich 1929.
SEROZAN, Rona: Borçlar Hukuku Genel Bölüm (KOCAYUSUFPAŞAOĞLU/HATEMİ/SEROZAN/ARPACI), C. 3, İfa -İfa Engelleri- Haksız Zenginleşme, 7. Bası, Filiz Yayınları, İstanbul 2016.
SCHMID, Jörg: “Ersatzvornahme: Voraussetzungen, Vorschuss, Durchführung (2017), Schweizerische Baurechtstagung (BRT) 2017, Freiburg 2017, s.117-130.
SCHMID, Jörg: “Die Ersatzvornahme im allgemeinen Schuldrecht”, Festschrift für Wolfgang Wiegand, Bern 2005, s.605-632.
SCHWENZER, Ingeborg: Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 7. Auflage, Stämpfli Verlag, Bern 2016.
ŞENOCAK, Zarife: Eser Sözleşmesinde Ayıbın Giderilmesini İsteme Hakkı, Turhan Yayınları, Ankara 2002.
TANDOĞAN, Halûk: Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, 4. Tıpkıbası, Evrim Yayınları, İstanbul 1989.
TEKİNAY, Selâhattin Sulhi/AKMAN, Sermet/BURCUOĞLU, Halûk/ALTOP, Atillâ: Tekinay Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 7. Bası, Filiz Yayınları, İstanbul 1993.
TUNÇOMAĞ, Kenan: Türk Borçlar Hukuku, Cilt 1, Genel Hükümler, 6. Bası, İstanbul 1976.
ÜSTÜNDAĞ, Saim: İcra Hukukunun Esasları, 7. Bası, İstanbul 2000.
VON TUHR, Andreas/ESCHER, Arnold: Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Band II, Schulthess Verlag, Zürich 1974.
WEBER, Rolf H./EMMENEGGER, Susan: Berner Kommentar, Das Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Die Folgen der Nichterfüllung, Art. 97- 109 OR, 2. Auflage, Stämpfli Verlag, Bern 2020.
WIEGAND, Wolfgang: Basler Kommentar, Obligationenrecht I, Art. 1- 529 OR, 7. Auflage, Helbing Lichtenhahn, Basel 2020.