TEKNİK BULUŞLAR İLE TASARIM KORUMASI ARASINDA SINIR ÇİZGİSİ: TEKNİK İŞLEVİN TASARIMI ŞEKİLLENDİRMESİ

Her biri Sınai Mülkiyet Kanunu’nda düzenlenen patent/faydalı model ve tasarım, hak sahibine sağlanan korumanın konusu bakımından birbirinden ayrılır. Patent ile faydalı model teknik buluşlara, tasarım ise ürünlerin görünüm özelliklerine yönelik koruma sağlar. Her ne kadar “teknik işlev” esasen patent ve faydalı model hukuku konusuna girse de ürünlerin teknik bir işleve dayalı olarak ortaya çıkan görünüm özellikleri hem tasarım hem de patent (ve faydalı model) korumasından yararlanabilir. Buna karşın ürünün teknik işlevinin zorunlu kıldığı görünüm özellikleri tasarım korumasından faydalanamaz. Zira patent ve faydalı model mevzuatı ile getirilen koruma şartlarını sağlayamayan teknik özelliklerin, tasarım mevzuatına dayanarak benzer bir tekelci hak elde etmesi kanun koyucunun tercih etmediği bir durumdur. “Teknik işlevin tasarımı şekillendirmesi” olarak da adlandırılan, tasarım hakkına getirilen bu istisnadan ne anlaşılması gerektiği ise Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın 2018 yılında verdiği “Doceram” Kararından sonra yeniden üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur. Söz konusu kararında Divan, şimdiye kadar benimsediğimiz “seçenek özgürlüğü/form çeşitliliği” kriteri yerine “nedensellik” kriterini değerlendirmenin odak noktası yaparak tasarım hukukunun kapsamını daraltmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tasarım, Teknik İşlevsellik, Kümülatif Koruma, Form Çeşitliliği, Doceram Kararı

THE DEMARCATION LINE BETWEEN TECHNICAL INVENTIONS AND DESIGN PROTECTION: SHAPING OF DESIGN BY THE TECHNICAL FUNCTION

Patents/utility models and designs, each of which is regulated by the Industrial Property Law are separated from each other in terms of the subject of the protection provided to the right holder. Patents and utility models provide protection for technical inventions, while designs provide protection for the products' appearance features. Although the “technical function” is mainly the subject of patent and utility model law, the appearance features of products determined by a technical function may benefit from both design and patent (and utility models) protection. However, the appearance features that are necessary for the technical functioning of the product cannot benefit from design protection. This is because the law makers do not prefer a case, where technical features that do not fulfill the requirements of the protection conditions stated in the patent and utility model legislation obtaining a similar monopolistic right based on the design legislation. What is to be understood from this exception to design rights, also named as “shaping of design by the technical function” is an issue to be reconsidered in accordance with the “Doceram” decision of the Court of Justice of the European Union taken in 2018. Accordingly, the Court has made “causality” criterion the focal point of the assessment instead of the “freedom of choice/multiplicity of form” criterion hitherto adopted and, consequently, narrowed the scope of design law.

Keywords:

Design, Technical Functionality, Cumulative Protection, Multiplicity of Form, “Doceram” Decision,

PDF

___

BOZGEYİK, Hayri/ER, Sefa: “Tasarımlar İçin Kümülatif Koruma”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, 5(1), 2019, s. 19-38.
CAVİT, Ebru Ceren: “6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na Göre Tasarımların Korunması”, Fasikül Hukuk Dergisi, 10(100), 2018, s. 253-266.
EICHMANN, Helmut: “Kommentierung des Designgesetz”, in EICHMANN, Helmut /v. FALC-KENSTEİN, Roland Vogel /KÜHNE, Marcus (ed.), 5. Bası, Münih 2015.
ENDRICH, Tobias: “Pinning Down Functionality In European Design Law – A Comment On The CJEU’s DOCERAM Judgement (C-395/16)”, Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht, Internationaler Teil (GRUR Int.), Heft 7-8, 2018, s. 776-775.
GESMANN-NUISSL, Dagmar: “Rechtsprechungsreport Innovations- und Technikrecht”, Zeitschrift zum Innovations- und Technikrecht (InTeR), 2018, s. 86-101.
GEZER, Hale: “554 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname Hükümleri Çerçevesinde Tasarımda Seçenek Özgürlüğü Kavramının Değerlendirilmesi”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakülte-si Dergisi, 15(2), 2016, s. 699-712.
GÜNEŞ, İlhami: “Sınai Mülkiyet Kanunu Işığında Uygulamaları Patent ve Faydalı Model Huku-ku”, Seçkin Yayıncılık, 2. Bası, Ankara 2018.
GÜNEŞ, İlhami: “Sınai Mülkiyet Kanunu’nda Tasarım Tescili Konusundaki Yenilikler”, Terazi Hukuk Dergisi, 12(128), 2017, s. 116-119.
HACKBARTH, Ralf: “Anmerkung zu EuGH, Urteil vom 08.03.2018 – C-395/16 – DOCE-RAM”, Gewerblicher Rechstsschutz und Urheberrecht (GRUR), Heft 3, 2018, s. 614-615.
KLAWITTER, Christian: “Technische Bedingtheit an Gestaltungsmerkmalen im Designrecht”, Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht, Praxis im Immaterialgüter- und Wettbewerbsrecht (GRUR-Prax), Heft 7, 2018, s. 174.
KOÇ ÇELİK, Nefise: “Tasarımların Ulusal ve Uluslararası Hukukta Tescili ve Korunması”, Adalet Yayınevi, Ankara 2009.
MEMİŞOĞLU, Özgür Sami: “Avrupa Birliği Hukukunda Tescilli Tasarımın Korunması Açısından Teknik İşlevsellik Sınırlaması”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 18(1), 2019, s. 111-133.
MÜLLER-BROICH, Jan D.: “Technische Bedingtheit im Recht des Gemeinschaftsgeschmacks-musters”, Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht, Praxis im Immaterialgüter- und Wettbewerbsrecht (GRUR-Prax), Heft 1, 2018, s. 5-7.
OHLY, Ansgar: “Designschutz im Spannungsfeld von Geschmacksmuster-, Kennzeichen- und Lauterkeitsrecht”, Gewerblicher Rechstsschutz und Urheberrecht (GRUR), Heft 9, 2007, s. 731-740.
ÖZTÜRK, Ezgi: “Tasarımların Patent Mevzuatı ile Korunması”, Terazi Hukuk Dergisi, 5(49), 2010, s. 81-94.
POLATER, Salih: “Designschutz nach dem neuen türkischen Gesetz zum gewerblichen Rechtsschutz”, Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht, Internationaler Teil (GRUR Int.), Heft 12, 2017, s. 1030-1040.
SAMBUC, Thomas: “Designschutz mit Markenrecht”, Gewerblicher Rechstsschutz und Urheberrecht (GRUR), Heft 3/4, 2009, s. 333-337.
SARI, Onur: “Sınai Mülkiyet Kanunu Bağlamında Tasarımın Korunması”, Terazi Hukuk Dergisi, 14(152), 2019, s. 775-778.
SCHICKER, Stefan/ HAUG, Thomas: “Grundzüge des Designgesetzes”, Neue Juristische Woc-henschrift (NJW), Heft 11, 2014, s.726-730.
SCHULZE, Gernot: “Urheberrechtsgesetz”, in DREIER, Thomas/SCHULZE, Gernot: 6. Bası, Münih 2018.
SCHUTTE, Patrick R., “Der Gerichtshof der Europäischen Union definiert Voraussetzungen für die technische Bedingtheit im Recht des Gemeinschaftsgeschmacksmusters”, Zeitschrift für Im-materialgüter-, Informations- und Wettbewerbsrecht (sic!), Ausgabe 12, 2018, s. 734-737.
SEMİZ, Özgür/KILIÇ, Muazzez, “Tasarımlara Yeni Bir Çerçeve: 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Ka-nunu Üçüncü Kitap”, Terazi Hukuk Dergisi, 12(128), 2017, s. 63-74.
STARCKE, Andreas: “Das Recht zur Abbildung geschützter Designs”, Gewerblicher Rechstsschutz und Urheberrecht (GRUR), Heft 11, 2018, s. 1102-1107.
SULUK, Cahit/ KARASU, Rauf/ NAL: “Fikri Mülkiyet Hukuku”, Seçkin Yayıncılık, 2. Bası, Ankara 2018.
SULUK, Cahit: “Avrupa Birliği ve Türk Hukukunda Tasarımların Kümülatif Olarak Korunması (Kümülatif Koruma)”, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi (FMR), 1(3), 2001, s. 43-72.
SULUK, Cahit: “Karşılaştırmalı Hukuk Işığında Türk Hukukunda Tescilsiz Sınaî Ürünlerin Hak-sız Rekabet Hükümleri ile Korunması”, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Der-gisi (FMR), 2004/1, s. 165-189.
SULUK, Cahit: “Tasarımcıya Seçenek Bırakmayan Tasarımların Hukuki Durumu (Seçenek)”, Prof. Dr. Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü Armağanı, Cilt 1, Beta Yayınevi, İstanbul 2002.
SULUK, Cahit “Tasarım Hukuku (Tasarım), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2003.
ŞEHİRALİ, Feyzan Hayal: “Türk Hukukunda Tasarımlara Yönelik Uygulamalar”, Türkiye’de Fikri ve Sınai Hakların Etkin Uygulanması Sempozyumu, http://cv.ankara.edu.tr/duzenleme/kisisel/dosyalar/13052014133235.pdf (Erişim: 13.8.2019).
TEKİNALP, Ünal: “Fikri Mülkiyet Hukuku”, Beta Yayınevi, 3. Bası, İstanbul 2004.
YAVUZ, Levent/ALICA, Türkay, MERDİVAN, Fethi: “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Yoru-mu”, Cilt 1 (1-47. Maddeler), Seçkin Yayıncılık, 1. Bası, Ankara 2013.
https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/8E240270-86F4-4B95-A28F-55A65A8D10A6.pdf (Erişim: 14.8.2019).
http://sozluk.gov.tr/.