SİGORTA KOOPERATİFÇİLİĞİ: TÜRKİYE UYGULAMASI

Sigorta, bir sosyal dayanışma mekanizmasıdır. Kooperatifler ise ortaklarının ekonomik menfaatlerini koruyup, kollamak ve güçlendirmek amacıyla kurulan, bu amaç çerçevesinde de ortakları arasında yardımlaşma, dayanışma ve kefalet fonksiyonlarını" “karşılıklılık” prensibi bağlamında hayata geçiren ortaklıklardır. Gerek sigortacılık gerekse kooperatifçilik, münferit güçlerin birleştirilerek sosyal ve ekonomik olarak dayanışma halinde sorunların ortaklaşa ve karşılıklı olarak çözümlenmesinin hedeflendiği benzer modellerdir. Sigortacılık ve kooperatifçiliğin, bu çerçevede kesiştiği ortak nokta karşılıklı (mütüel) sigortadır. Karşılıklı sigorta, aynı sahada ticari faaliyette bulunan grup üyelerinin, birbirlerinin sigortacısı olmasını ve herhangi bir hasar durumunda, grup üyelerinin katkılarıyla oluşturulmuş fonun, hasarın karşılanmasında kullanılması esasına dayanan özel bir sigorta sözleşmesidir. Karşılıklı sigortanın temel karakteristiğini ortaya koyan "karşılıklılık" (mutuality); ortak menfaatleri için, sigorta fonuna prim ödemek suretiyle katkı sağlayanların, gerek sigortacılık faaliyeti sonucunda oluşan ihtiyaç fazlasından pay alabilme gerekse hasar bedelini temin edebilme hakkına sahip olmalarını ifade etmektedir. Ülkemizde karşılıklı sigortanın "kooperatif" çatısı altında yürütülmesi tercih edilmiştir. Bu çalışmada da özetle, karşılıklı sigorta faaliyetinin icra edildiği sigorta kooperatiflerine ve ülkemizdeki mevcut durumuna değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kooperatif, sigorta, sigorta kooperatifi, mütüel sigortacılık, karşılıklı sigorta şirketi.

INSURANCE COOPERATION: TURKEY PRACTICE

Insurance is a social solidarity mechanism. The Cooperatives are partnerships which are established in order to protect and strengthen the economical benefits of their partners, and which accordingly put the cooperation, solidarity and security functions among the partners in practice within the principle of “reciprocity”. Both insurance and the cooperative systems are similar models in which the problems are aimed to be solved mutually and reciprocally in social and economical solidarity by having individual powers coming together. The common point where insurance and cooperative system intersect within this frame is the mutual insurance. The mutual insurance is an insurance agreement which relies on the principle of getting group members, which carry on commercial activities on the same field, to be each other’s insurers, and "in the event of a damage, to afford the damage from the fund which is established by the contributions of the group members. "Mutuality" which reveals the basic characteristic feature of mutual insurance means that contributors contributing premiums to the insurance fund for their joint interests, have the right both to obtain a surplus arising as a result of the insurance activity and to claim damages. In our country, it is preferred to carry on the mutual insurance under the "cooperative" institutional structuring. This study touched in brief upon the current situation of the insurance cooperative system in which mutual insurance activity is carried out in our country.

Keywords:

Cooperative, insurance, cooperative insurance, mutual insurance, mutual insurance company.,

PDF

___

ABRAHAM, Kenneth S.: Insurance Law And Regulation Cases And Materials, Foundation Press, USA 2015.
AKAY, Hüseyin:Hayat Sigorta Şirketlerinde Hesap İşleri Düzeni, İstanbul 2001.
AKDAĞ, Güney: Anonim Şirket Yönetim Kurulu, İstanbul 2012. ARSEVEN, Haydar: Sigorta Hukuku, Ana Prensipler Genel Hükümler, B.2, İstanbul 1991.
Association Internationale des Sociétés d’Assurance Mutuelle (AISAM): Governance Of Mutual Insurance Companıes, The Current State Of Legıslatıon: Report by the Governance & Company Law Taskforce, led by Jeanne-Marie Camboly, of the European Legislation Working Group, chaired by Edoardo Greppı,
AYDIN, Alihan: “Anonim Ortaklık Ana Sözleşmesinde Yönetim Kurulu Üye Sayısının Belirlenmesi”, Prof. Dr. Ersin Çamoğlu’na Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl:2013, C: LXXI, S:2.
BAKER, Tom: Insurance Law and Policy, Cases Materials and Problems, Second Edition, USA 2008.
BASTETTER, Robert /CARMICHAEL, David /DUNHAM, Wolcott /SMALLENBERGER, James: The Mutual Holding Company: A New Structural Option, West Virginia 1997.
BİLGİLİ, Fatih/DEMİRKAPI, Ertan: Şirketler Hukuku Dersleri, Adana 2013.BİLGİN, Necdet/TANIYICI, Şaban : “Türkiye’de Kooperatif ve Devlet İlişkilerinin Tarihi Gelişimi”, KMU İİBF Dergisi, Yıl:10, Sayı:15, Aralık/2008, (s.138-156).
BLACK, Kenneth / SKIPPER, Harold D.: Life Insurance, 12. Edition, USA 1994.
BOZKURT, Tamer: Themis, Ticaret Hukuku-Cilt IV Sigorta Hukuku, Güncellenmiş 8. Baskı.
CAN, Ozan: “Ahilik İlkeleri İçerisinde Rekabet Hukukunun Yeri” , 2. Uluslararası Ahilik Sempozyumu, Cilt 1, (s. 405-423)
ÇEKER, Mustafa: Sigorta Hukuku, Ankara, 2012.
DEMİRCİ, Serdar: “Sigorta Sözleşmelerinde Sözleşme Öncesi Bilgilendirme Problemi”, TSEV Sigorta Araştırmaları Dergisi, Aralık 2010, Sayı 7, (s.71-87).
DOMANİÇ, Hayri: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C.1, Adi Kollektif ve Komandit Şirketler, İstanbul 1998.
ERÇİN, Ferhat: Türk Hukuku’nda Kooperatif Tüzel Kişiliğinin Ayırıcı Özellikleri, DER Yayınları, İstanbul 2005.
GERAY, Cevat: “Kooperatifçiliğin Dünyada ve Türkiye’deki Nicel Gelişimi”, SBF Dergisi C. 47-1992, (s.427-441) (http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/454/5176.pdf).
HAZAR, Nureddin: Türkiye’de Kooperatifçilik, Türk Kooperatifçilik Kurumu Yayınları, Yayın No:88, Ankara 1997.
KENDER, Rayegan: Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku, Güncelleştirilmiş 14. Baskı, İstanbul 2015.
KIRCA, İsmail: “Anonim Şirketlerde Tüzel Kişilerin Yönetim Kurulu Üyeliği”, Batider, Haziran 2012, C:XXVIII, S: 2, (s. 51-59).
KUBİLAY, Huriye: Uygulamalı Özel Sigorta Hukuku, Sigorta Sözleşmeleri-Sigorta Kurumları-Örnek Olaylar-Yargıtay Kararları-Sigorta Genel Koşulları, 2003.
KURTULAN, Ahmet: Kooperatifler Kanunu ve Açıklaması, Ankara 2007.
LALE, Muktedir: Koopertaifler Hukuku, Ankara 2010.
LORD MACMİLLİAN: Municipal Mutual Insurance Ltd. v Hills (1932) 16 TC 430, (https://books.google.com.tr/books?isbn=9881754518.
LORD WİLBERFORCE: Privy Council case Fletcher v Income Tax Commissioners (1972) AC414, (http://taxguru.in/income-tax/interest-bank-housing-society-taxable-principle-mutuality-apply.html).
LOWRY, John / RAWLINGSPhilip: Insurance Law Cases And Materials, USA 2004.
MARTİNEZ, Leo P.: Cases And Materials on Insurance Law, Sizth Edition, USA 2010.
Milli Reasürans T.A.Ş.: Açıklamalı Sigorta ve Reasürans Terimleri Sözlüğü, Haziran 2004.
ORTAÇ ORBAY, Nurdan/CAN, Ozan: “Yapı Kooperatiflerinin Tacir Sıfatı Olup Olmadığı Sorusu Bağlamında Yargıtay 15. Hukuk Dairesinin 15.09.2014 Tarih, 2014/2787 Esas ve 2014/5195 Karar Sayılı Kararının Eleştirisi”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Eylül 2016, Cilt XXXII-Sayı, 3,
ÖZBOLAT, Murat: Temel Sigortacılık, Ankara 2006 (s.79-104)
ÖZCAN, Orhon: “Türkiye’de Kooperatifçiliğin Tarihi Gelişimi ve Cumhuriyet Dönemi Kooperatifçiliği”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Kooperatifçilik Bilim Dalı, İstanbul 2007.
ÖZER, F. Dilek: Sigortacılık Kanunu Şerhi, İstanbul 2012.
ÖZKAN, Mehmet: Sigorta İşlemleri ve Muhasebesi, Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul 1998.
ÖZMEN, Kemal: Kooperatifler, 3. Bası, İstanbul 2014.
POROY / TEKİNALP / ÇAMOĞLU: Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, Güncelleştirilmiş 8. Bası, İstanbul 2000.
POROY / TEKİNALP / ÇAMOĞLU: Ortaklıklar Hukuku I, Güncelleştirilmiş 13. Bası, İstanbul 2014.
PULAŞLI, Hasan: Şirketler Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2016 (Şirketler).
PULAŞLI, Hasan: Şirketler Hukuku Şerhi, Ankara 2011 (Şerh).
PULAŞLI, Hasan: “Anonim Şirketlerde CEO’ların Hukuki Durumu”, Batider, Haziran 2007, C:XXIV, S: 1, s. 19 vd. (CEO).
RAMBECK, Richard: “Mutual Holding Company: A Shell Game Without Pea”, Insurance Journal, April2001(http://www.insurancejournal.com/magazines/partingshots/2001/04/23/21980.htm) .Research on the Economic Impact of Cooperative: University of Wisconsin Center for Cooperatives, (http://reic.uwcc.wisc.edu/mutualinsurance/).
SEWARD, Robert: The Role of Protection and Indemnity (P&I) Clubs, Deputy Chairman Tindall Riley (Britannia) Ltd, November 2002 (http://www.fd.unl.pt/docentes_docs/ma/wks_MA_16684.pdf).
ŞENER, Oruç Hami: Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku, Çeşmealtı 2016.
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı KooperatifçilikGenel Müdürlüğü: Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı 2012-2016.
TÜNERİ, İlker: Kooperatifler Uygulaması, Ankara 2007.
ULAŞ, Işıl: Uygulamalı Sigorta Hukuku, Mal ve Sorumluluk Sigortaları, Ankara 2010.
ÜNAL, Ahmet Cemil: Türk ve Yabancı Hukuk Sistemlerinde CEO’nun Hukuki Konumu, Ankara 2014.
ÜSTÜN, Yusuf-Aydın,MUHİTTİN: Kooperatifler Hukuku, Ankara, 2017.
ÜSTÜN, Yusuf: “Sigorta, Tekafül ve Kooperatif Sigortacılığı”, Karınca Dergisi, Mart 2014, Yıl:80, Sayı:927, (s. 1-12) (Makale).
WRIGHT, Janet / VIRGINIA Wadsley / JANICE Artandi: The History of the National Association of Mutual Insurance Companies, A Century of Commitment, 1895–1995. Indianapolis,1994, IN: National Association of Mutual Insurance Companies.
YANIK, Serhat: Sigorta İşletmelerinde Mali Yeterlilik Analizi, Ankara 2001.
YILDIRIM, B. Önal-MADRAN, Canan: Türk Sigortacılık Sektöründe Pazarlama Sorunları - Bu Sorunların Sektörün Finansal Yapısı Üzerine Etkileri ve Çözüm Önerileri, Sigortacılık Sektörü Bilimsel Çalışma Yarışması 1997 Üçüncülük Ödülü, Milli Reasürans T.A.Ş. Yayını.