Türkçe Ders Kitaplarındaki Metin Resimlerinin İncelenmesi

Türkçe ders kitapları, öğretim süreçlerinde kullanılan temel kaynaklar arasında yer almaktadır. Bu nedenle ders kitapları dil ve anlatım, içerik, görsel tasarım, eğitsel yönleriyle hedef kitleye uygun olarak hazırlanmalıdır. Metinlerle birlikte verilecek resimlerin sanatçı duyarlılığıyla yapılmış olması gerekmektedir. Görsel bir öge olarak resimler kendi başlarına önemli bir işleve sahip oldukları gibi metinle birlikte düşünüldüğünde de anlamı tamamlayan, açıklayan, genişleten, bazen de metne yeni anlamlar katan bir uyaran olurlar. Kitaplarda yer alan resimlemeler üzerinde çocuklar kavrama, kıyaslama ve algılama yetilerini geliştirirler. Anlatılan konuyu kavramaları daha kolay hale gelir. Bu araştırmada, ortaokul Türkçe ders kitabındaki görseller çocuğa görelik, düzeye uygunluk, metin-resim ilişkisi bağlamında değerlendirilmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Bu araştırmanın evrenini, 2018-2019 eğitim öğretim yılında okutulan Türkçe ders kitapları, örneklemini ise Aksaray ilinde okutulmakta olan Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Türkçe ders kitaplarındaki görsellerin düzeye uygunluk ve metin resim uyumunu incelemeyi amaçlayan bu çalışmada veri toplama aracı olarak Aksaray ilinde okutulmakta olan ortaokul 5, 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki toplam 96 metin oluşturmaktadır. Çalışmada kaynak olarak İşeri’nin (2014) sunduğu ders kitaplarındaki resimleri değerlendirme ölçütleri temel alınmıştır. Araştırma verilerinin analizinde betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular araştırmanın amaçları doğrultusunda ve alanyazın çerçevesinde tartışılmış ve farklı önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türkçe öğretimi, Türkçe ders kitabı, Metin, Resim

Examination of Text Pictures in Turkish Textbooks

Turkish textbooks are among the main sources used in teaching processes. For this reason, textbooks should be prepared in accordance with the target group with their language and expression, content, visual design and educational aspects. The pictures to be given with the texts must be made with the artist's sensitivity. As a visual element, paintings have an important function on their own, and when considered together with the text, they become a stimulus that complements the meaning, explains, extends and sometimes adds new meanings to the text. Improve children's comprehension, comparison and perception skills on illustrations in books. It becomes easier for them to understand the subject. In this study, the visuals in the secondary school Turkish textbook were evaluated in the context of relative relativity, conformity with the text, and relation of text painting. In this research, document analysis technique which is one of the qualitative research methods is used. The population of this research, the Turkish textbooks that were taught in the 2018-2019 school year, and the sample are the Turkish textbooks that are taught in the province of Aksaray. In this study, which aims to examine the conformity of the text in Turkish textbooks to the level of text and the picture harmony, 96 texts in the 5th, 6th, 7th and 8th grade Turkish textbooks are studied. The study was based on the evaluation criteria of the pictures presented in the course books of İşeri (2014). Descriptive analysis technique was used to analyze the research data. The findings of the study were discussed in the framework of the study and in the framework of the literature and different suggestions were given.

Keywords:

Turkish language teaching, Turkish textbook,

PDF

___

Arı, S. (2008). MEB, ilköğretim yedinci sınıf Türkçe ders kitabında resimlerin içerikle uyumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Ayhan, Y. (2010). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitabı resimlemelerinin biçim ve içerik açısından 11 yaş grubuna uygunluğu ve aynı yaş grubu öğrencilerin yaptığı resimlemelerle karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Baş, B. ve Yıldız, F. İ. (2014). İlkokul Türkçe Ders Kitaplarının Resim-Metin İlişkisi Açısından Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 139-151.
Çakır, P. (2013). Türkçe Ders Kitaplarındaki Öykülerin Çocuğa Görelik Açısından İncelenmesi. Turkish Studies, 8(1), 1171-1180.
Demirel, Ş., Kökçü, Y. ve Akbaba, R. S. (2018). 5. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından incelenmesi. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 2018, 8(2), 224-243.
Dikeç, L. (2004). İlköğretim okullarındaki Türkçe ders kitaplarında kullanılan kitap resimleri (illüstrasyonlar), teknikleri ve öğrenmeye katkısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ediş, S. (2000). İlköğretim Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Resimleme-Metin İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
Ekiz, D. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
İşcan, A., Cımbız A. T. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), 250272.
İşeri, K. (2002). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilköğretim programına uygunluğunun incelenmesi: Göstergebilimsel bir betimleme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Kayabekir, T. (2010). İlköğretim 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tasarımında Yer Alan İllüstrasyonların Metne Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kılıç, A. (2003). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında resimleme-içerik ilişkisi üzerine bir inceleme, İlköğretim İkinci Sınıf İçin Türkçe Ders Kitabı’nın tasarım ve resimlemesi.Sanatta Yeterlik Eseri Çalışması Raporu, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Mazlum, Ö. ve Mazlum, F.S. (2016). İlköğretim 4. Sınıf Ders Kitaplarının Görsel Tasarımına Yönelik Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi. sed, 4 (1). s.1-18.
Özer, Ayhan. 2007. “Çocuk Kitaplarındaki Resimlerin Çocuğa Göreliği”. II. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu. (Sorunlar ve Çözüm Yolları) Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Sever, S., Kaya, Z. ve Aslan, C. (2013). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. İzmir: Tudem Yayınları.
Sever, S.(2015). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayınları.
Tavşancıl, E. ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
Tontu, Y. H. (2008). İllüstrasyonların İlköğretim Birinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarındaki Görsel Etkililik Durumlarının Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Uzuner, S. Aktaş, E. ve Albayrak, L. (2010). Türkçe 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarının görseller (illüstrasyonlar) açısından değerlendirilmesi. Türk Bilimi ve Araştırmaları, 15 (20), 721-733.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.