Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Bu çalışmanın amacı, ortaöğretim öğrencilerinin madde bağımlılığı konusundaki farkındalıklarını belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Bu amaçla öncelikle araştırmacılar tarafından alan yazın ışığında öncül maddeler hazırlanıp uzman görüşü doğrultusunda değerlendirilerek ölçeğin deneme formu hazırlanmıştır. Sonrasında ise 5’li Likert tipinde olan bu taslak ölçek xxxx ilindeki bir ortaöğretim kurumunun 9, 10, 11 ve 12. sınıflarda öğrenim gören toplam 230 öğrenciye uygulanmıştır. Ölçeğin geçerlik aşamalarında yapılan madde analizi, açıklayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi sonrasında ölçeğin toplam varyansın %43.993’ ünü açıklayan ve 27 maddeden oluşan dört faktörlü bir yapıya sahip olduğu ortaya çıkmıştır. DFA sonuçları, faktör yapısının veriyle uyumlu olduğunu ortaya koymuştur. Ölçeğin güvenirliğini belirlemek için hesaplanan Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısı ise 0.882 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen bu bulgular, bu ölçme aracının öğrencilerin madde bağımlılığı konusundaki farkındalıklarını belirlemede geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Madde bağımlılığı, farkındalık, ölçek geliştirme

The Substance Addiction Awareness Scale: A Study of the Validity and Reliability

The aim of this study is to develop a valid and reliable scale towards determining the students’ awareness about the substance addiction. For this aim, initial items are prepared in the light of literature and the draft scale was prepared by taking the expert opinion. Then, this draft scale, which was a five-point Likert type, applied to totally 230 students, which are studying in the 9th, 10th, 11th and 12th grades of a secondary school in Erzurum. In the validity studies of the scale, the result of the item analysis, the exploratory factor analysis and confirmatory factor analysis indicated that the scale has a construct of 4 factors with 27 items and the total variance explained was 43.99%. And also, the results from confirmatory factor analysis indicated that this construct adjusts very well to this construct's sample data. In addition, the scale's internal consistency reliability coefficient was found as .882 for the whole scale. Those results showed that this instrument is a valid and reliable measurement tool for determining the students’ awareness about substance addiction.

Keywords:

Substance addiction, awareness, scale development.,

PDF

___

Altıntaş, H., Temel, F., Benli, E., Çınar, G., Gelirer, Ö., Gün, F. A., ... & Kundakçı, N. (2004). Tıp fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin madde bağımlılığı ile ilgili bilgi, görüş ve tutumları. Journal of Dependence, 5, 107-114.
Bryman, A., & Cramer, D. (2001). Quantitative Data Analysis with SPSS Release on for Win-dows. Philadelphia: Routledge.
Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (14. Baskı). Ankara: Pagem Yayınevi.
Ceyhun, B., Oğuztürk, Ö., & Ceyhun, A. G. (2001). Madde kullanma eğilimi ölçeğinin geçerlik ve güvenilirliği. Klinik Psikiyatri, 4, 87-93.
Chiang, W. W., & Liu, C. J. (2014). Scale of academic emotion in science education: Development and validation. International Journal of Science Education, 36(6), 908-928.
Çoban, M. (2014). The rise of synthetic marijuana in Turkey: The bonzai phenomenon of the 2010s. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 1(1), 41-62.
Doğan, C. (2002). Üniversite gençliğinin alkol ve uyuşturucuya ilişkin tutumları. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6, 55-67.
Eker, F., Akkuş, D., & Kapısız, Ö. (2013). Ergenler için madde bağımlılığından korunma öz-yeterlik ölçeği'nin geliştirilmesi ve psikometrik değerlendirilmesi. Journal of Psychiatric Nursing, 4(1), 7-12.
Gümüş, İ., Kurt, M., Günay-Ermurat, D., & Fayetorbay, E. (2011). Lise öğrencilerinin madde bağımlılığı konusunda bilgi, tutum ve davranış düzeylerinin belirlenmesi (Erzurum örneği). Ekev Akademi Dergisi, 15(48), 321-334.
Hoe, S. L. (2008). Issues and procedures in adopting structural equation modeling technique. Journal of applied quantitative methods, 3(1), 76-83.
Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
Kahyaoğlu, M. (2011). Çevre konularıyla ilgili kitap okumaya yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Elementary Education Online, 10(3), 1056-1065.
Kaya, Ş., Kaya, F. B., Zeytin, A. T., & Tokkan, İ. (2014). Nedeni bilinmeyen bilinç durum değişikliği: Başrolde bonsai. Causapedia Hakemli Olgu Dergisi, 3(960), 1-3.
Kırımoğlu, H., & Ekenci, G. (2008). Beden eğitimi ve rehber öğretmenleri ile okul yöneticilerinin öğrencilerin madde kullanımı ve bağımlılığını önlemeye yönelik bilgi görüş ve önerilerileri (Ankara ili ilköğretim okulları II. kademe örneği). Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 48-61.
Leech, N. L., Barrett, K. C., & Morgan, G. A. (2005). SPSS for Intermediate Statistics: Use and Interpretation, (Second Edition). Lawrence Erlbaum Associates, Publishers, Mahwah, New Jersey, London. Meclis Araştırma Komisyonu Raporu (2008). Uyuşturucu başta olmak üzere madde bağımlılığı ve kaçakçılığı sorunlarının araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla kurulan komisyon. Ankara: TBMM Yayınları.
Ögel K, & Tamar D. (1997). Uyuşturucu Madde ve Bağımlılık Eğitim Paketi Eğitici Kılavuzu. İstanbul: Özel Okullar Derneği, AMATEM.
Ögel, K., Çorapçıoğlu, A., Tot, Ş., Doğan, Ş., Sır, O., Bilici, A.,…Tamar, M. (2003). Türkiye’de ortaöğretim gençliği arasında ecstasy kullanımı. Bağımlılık Dergisi, 4(2), 67-71.
Özay-Köse, E., & Gül, Ş. (2014). Öğretmen adayları için çevre sorumluluğuna bağlı tüketim bilinci ölçeğinin geliştirilmesi. Journal of Educational Sciences & Practices, 13(26), 257-277.
Özdamar, K. (2004). Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi 1 (5. Baskı). Eskişehir: Kaan Kitabevi.
Sax, G., & Newton, J. W. (1997). Principles of Educational And Psychological Measurement and Evaluation, (4th Ed.). NY: Wadsworth Publishing Company.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using Multivariate Statistics (5th edt.). Boston: Pearson/A&B.
Tavşancıl, E. (2006). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Uzbay, İ. T. (2009). Ülkemizdeki temel sorunlar ve madde bağımlılığı ile mücadele. Meslek İçi Sürekli Eğitim Dergisi, 21/22, 73-79.
Yüncü, Z., Aydın, C., Coşkunol, H., Altıntoprak, E., & Bayram, A. T. (2006). Çocuk ve ergen-lere yönelik bir bağımlılık merkezine iki yıl süresince başvuran olguların sosyodemografik değerlendirilmesi. Journal of Dependence, 7, 31-37.