Seyfettin ABDURREZZAK, Celal Teyyar UĞURLU

Etkili Okul Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Bu çalışmada okul etkililiğini belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizi çalışmaları yapılmıştır. Araştırmanın geçerliğini belirlemek amacıyla açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi; güvenirliğini kestirmek amacıyla Cronbach’s Alpha iç tutarlılık katsayısı hesaplanmıştır. Verilerin istatistiki işlemlerinde SPSS 18.00 ve LISREL 8.7 paket programları kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2014-2015 eğitim öğretim yılında Erzincan ili merkez ilçesindeki toplam 33 ortaokulda görevli öğretmenlerin tamamı oluşturmuştur. Kapsam geçerliği uzman görüşüyle sağlanan taslak ölçek, açımlayıcı faktör analizi çalışması için 239 öğretmene uygulanmış ve analiz sonucunda açıklanan toplam varyans %66.27 olarak tespit edilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi aynı evrenden alınan 377 öğretmen üzerinden yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda ölçeğin kabul edilebilir uyum değerleri verdiği görülmüş (x²/sd (817.72/421=1.94, RMSEA=0.05, GIF=0.88, AGFI=0.86, RMR=0.084, CFI=0.98, NNFI=0.98) ve beş faktörlü bir yapıya sahip olduğu doğrulanmıştır. Ölçekte yer alan alt boyutlar “yönetici”, “öğretmenler”, “okul ortamı ve eğitim süreci”, “öğrenciler” ve “okul çevresi ve veliler” şeklinde adlandırılmıştır. Güvenirlik analizinde ölçeğin Cronbach’s Alpha değeri 0.95 olarak hesaplanmıştır. Analiz sonuçları, Etkili Okul Ölçeği’nin 5 boyut ve 31 maddeden oluşan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Verimlilik, Etkililik, Etkili Okul Ölçeği

A Study of Validity and Reliability of School Effectiveness Scale

In this study, it is aimed to develop valid and reliable measurement tool for determining effectiveness of school. For this purpose, analysis is made on the validity and reliability of this scale. It is calculated that exploratory and confirmatory factor analysis for validity of research as well as it is calculated that internal consistency of Cronbach’s Alpha for reliability of research. It is benefited from SPSS 18.00 and LISREL 8.7 of package program in statistical operations of data. The study group consisted of all the teachers working in 33 secondary schools in Erzincan city center in 2014-2015 academic year. The exploratory factor analysis was applied to a total of 239 teachers. As a result of the analysis, the variance was determined as 66.27%. At the end of the analysis, to 377 teachers from the same sample were applied to confirmatory factor analysis. As a result of the analysis, the scale has been acceptable fit values (x² / sd (817.72 / 421 = 1.94, RMSEA = 0.05, GIF = 0.88, AGFI = 0.86, RMR = 0.084, CFI = 0.98, NNFI = 0.98) and have been confirmed five factors structures. At the end of the study, the sub-dimensions were classified as principals, teachers, school environment, education process, students, school environment and parents. In the reliability analysis, the Cronbach’s Alpha rate was determined to be 0.95. In conclusion, an effective school scale consisting of 31 items and 5 dimensions can be accepted as a reliable and valid scale.

Keywords:

Productivity, Effectiveness, Effective School Scale,

PDF

___

Ada, S. ve Baysal, Z. N. (2012). Türk eğitim sistemi ve etkili okul yönetimi (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Arslan, Ü. ve Nural, E. (2004). Okul öncesi eğitiminde okul-aile işbirliğinin önemi. Milli Eğitim, 162, 99-108.
Arslan, H., Satıcı, A. ve Kuru, M. (2007). Resmi ve özel ilköğretim okullarının kültür ve etkililik düzeylerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 13(3), 371-394.
Aydın, M. (2010). Eğitim yönetimi (9. Baskı). Ankara: Hatipoğlu Yayıncılık.
Ayık, A. (2007). İlköğretim okullarında oluşturulan okul kültürü ile okulların etkililiği arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, Türkiye.
Aytaç, T. (2013). Okul merkezli yönetim (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Balcı, A. (1993). Etkili okul: Türkiye'de ilköğretim okullarının etkililiği araştırması. A. Balcı (2013) Etkili okul: Okul geliştirme kuram, uygulama ve araştırma (ss.221-244) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
Balcı, A. (2013). Etkili okul: Okul geliştirme kuram, uygulama ve araştırma. (6.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Başaran, İ. E. (1996). Eğitim yönetimi (5. Baskı). Ankara: Yargıcı Matbaası.
Başaran, İ. E. ve Çınkır, Ş. (2011). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (5. Baskı). İstanbul: Ekinoks Yayınevi.
Baştepe, İ. (2002). Normal ve taşımalı eğitim yapan resmi ilköğretim okul yönetici, öğretmen ve sekizinci sınıf öğrencilerinin okul (örgütsel) etkililik algıları (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
Beycioğlu, K. (2009). İlköğretim okullarında öğretmenlerin sergiledikleri liderlik rollerine ilişkin bir değerlendirme (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya, Türkiye.
Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetim Dergisi, 8(4), 470-483.
Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni, SPSS Uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, K.Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G, ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: Pegem Akademi.
De Bevoise, W. (1984). Synthesis of research on the principal as ınstructional leader. Educational Leadership, 41(5), 14-20.
Evers, J. W. and Bacon, T. H. (1994). Staff perceptions of effective school components as a means to school improvement and accountability. (ERIC NO: ED379389).
Gümüşeli, A. İ. (1996). Okul müdürlerinin öğretim liderliği¬ni sınırlayan etkenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2), 414-429.
Gonzalez, R. A. (2004). International perspectives on families, schools, and communities: Educational implications for family school community partnerships. International Journal of Educational Research, 41(1), 3-9.
Gökçe, F. ve Kahraman, P.B. (2010). Etkili okulun bileşenleri: bursa ili örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 173-206.
Gümüşeli, A. İ. (1996). Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliğini Sınırlayan Etkenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(31), 414-429.
Gündoğdu, K.ve Silman, F. (2010). Bir meslek olarak öğretmenlik ve etkili öğretim (Teaching as a profession and effective teaching). Z. Cafoğlu (Ed.) Eğitim bilimine giriş: Temel kavramlar el kitabı (259-292) içinde. Ankara: Grafiker.
Heneveld, W. (1994). Planning and monitoring the quality of primary education in sub-saharan Africa. Washington DC: World Bank. Human Resources and Poverty Division. (ERIC NO: ED383 631).
Hoy, W. ve Miskel, C.G. (2012). Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama (S.Turan, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Karslı, M. D. (2004). Yönetsel etkililik. Ankara: Pegem Akademi.
Kılınç, A. Ç., Büyüköztürk, Ş. ve Akbaba-Altun, S. (2014). Okullarda liderlik kapasitesi ölçeğinin (OLKÖ) Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 20(1), 23-46.
Koçak, Y. (1991). Okul-aile iletişiminin engelleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(6), 129-133.
Oral, Ş. (2005). İlköğretim okullarının etkili okul kavramı açısından değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır, Türkiye.
Özdamar, K. (1997). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Özdemir, S. (2013). Eğitimde örgütsel yenileşme (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Preacher, K. J., and MacCallum, R. C. (2002). Exploratory factor analysis in behavior genetics research: Factor recovery with small sample sizes. Behavior Genetics, 32(2), 153-161.
Purkey, S. C. and Smith, M. S. (1985). School reform: The district policy implications of the effective schools literature. The Elementary School Journal, 85(3), 353-389.
Ross, J. A. and Gray, P. (2006). School leadership and student achievement: The mediating effects of teacher beliefs. Canadian Journal of Education/Revue canadienne de l'éducation, 29(3), 798-822.
Sapnas, K. G. (2004). Determining adequate sample size. Journal of Nursing Scholarship, 36(1), 4-4.
Schlechty, P. C. (2014). Okulu yeniden kurmak (Yüksel Özden, Çev.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Seçer, İ. (2013). SPSS ile LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
Şişman, M. (1996). Etkili okul ölçeği. M. Şişman (2013). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar (209-212) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
Şişman, M. (2013). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Şişman, M. ve Turan, S. (2005). Eğitim ve okul yönetimi. Y. Özden (Ed.) Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı (99-146) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
Tatar, M. (2004). Etkili öğretmen. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1).1-12.
Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (5. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Uğurlu, C. T., Beycioğlu, K. ve Özer, N. (2011). Okul müdürlerin eğitim öğretim etkinliklerine yönelik liderlik davranışları, 6. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, 16-17 Nisan, KKTC: Eğitim Yöneticileri ve Deneticileri Derneği.