Mehmet Zeki DOĞAN, Abdulbaki GÜNEŞ

7925

TEFSİR TARİHİNE KISA BİR BAKIŞ

Son ilahî kitap olan Kur’ân, tüm insanlık için öğüt ve şifa, mü’minler için de rehber ve rahmettir. Müslüman hayatın anlam ve amacını Kur’ân’dan öğrenmekte, söz ve eylemlerini de onun rehberliğinde şekillendirmektedir. Bunun için onun doğru bir şekilde anlaşılması gerekmektedir. Yüce Allah’ın kelamı olan Kur’ân’ı, O’nun muradına uygun bir şekilde yorumlamaya çalışan tefsir ilmi de bu ihtiyacı karşılamayı amaçlamaktadır. Allah’tan aldığı vahyi insanlara eksiksiz bir şekilde teblîğ ve tebyîn eden Hz. Peygamber, Kur’ân’ın ilk müfessiridir. Hz. Peygamber’den sonra sahâbe ve taiûn nesli de tefsirde önemli bir rol üstlenmiştir. Sahâbe ve tâbiîn döneminde tefsir tedvîn edilmediği için sözlü olarak aktarılmaktaydı. İlk başta hadis ilminin bir kolu olan tefsir rivâyetleri, Mukâtil b. Süleyman (ö. 150/767) ve Ferrâ (ö. 207/822) gibi âlimlerin bu alanda eserler yazmaya başlamalarıyla müstakil bir ilim haline gelmiş ve bu alanda eserler yazılmaya başlanmıştır. Tefsir ilmi, genel olarak rivâyet ve dirâyet tefsirleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bunlarla birlikte zamanla daha çok dirâyet tefsirinin alt kolları olan mezhebî, işârî, fıkhî, içtimâî ve ilmî tefsir gibi ekoller ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Te’vîl, Terceme, Rivâyet, Dirâyet, Tedvîn, Tefsir Ekolleri

A BRIEF OVERVIEW TO THE HISTORY OF TAFSIR

The last divine book, the Qur'an, is advice and remedy for all mankind; and a guide and grace for the believers. A Muslim learns the meaning and purpose of life from the Qur'an; and shapes his words and actions in the guidance of the Qur’an. Therefore, he needs to understand it correctly. Yet, the science of tafsir (Quranic exegesis) that endeavours to interpret the Qur’an, the Word of Almighty Allah, in a way that is appropriate to His will, aims at meeting this need. The Prophet (pbuh) who completely communicated and declared the revelation he received from Allah to the people is the first interpreter (mufassir) of the Qur'an. After the Prophet, the companions of the Prophet (sahabah) and the successors of the companions (tabiûn) have also played an important role in such interpretation. Until the period of the companions and the successors of the companions, the tafsir was not edited (tadvin), so it was transmitted orally. The narration of tafsir, which was a branch of the science of hadith initially, then became an independent science and works were begun to be written in this field. The science of tafsir is divided into two as Tafsir bi’l-Riwayah (Narration-Based Tafsir) and Tafsir bi’l-Dirayah (Opinion-Based Tafsir). In addition to these, new ecoles have emerged as sectarian, ishari, fiqhi, sociological, scientific and modernist exegesis, which are rather sub-ecoles of Tafsir bi’l-Dirayah (Opinion-Based Tafsir).    
Keywords:

Tafsir, Ta’weel, Tarcamah, Riwayah, Dirayah, Tadvin, Tafsir Ecoles,

PDF

___

  • Abdulbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemu’l-Müfehres li Alfâzi’l-Kur’âni’l-Kerim. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-ʻArabî.
  • ʻAbîd, Ali bin Süleyman. Tefâsîru Âyâti‟l-Ahkâmi ve Menâhicuha. Riyad: Dâru‟t-Tedemurîyye, 2010.
  • Ahatlı, Erdinç. “Terceme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40: 483-484. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
  • Ahsan, Abdullah. “Emir Ali, Seyyid”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11: 123-124. İstanbul: TDV Yayınları,1995.
  • ʻAk, Halid Abdurrahman. Usûlü’t-Tefsir ve Kavâiduhu. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 2007.
  • Atalay, Orhan. 20.Yüzyıl Tefsir Akımı-İçtimâî Tefsir. İstanbul: Beyân Yayınları, 2004.
  • Ateş, Abdurrahman. “Geçmişten Günümüze Bilimsel Tefsir Okulu”. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2/4 (2002): 117-130.
  • Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1998.
  • Babaî, Ali Ekber. Tefsir Ekolleri. Çev. Kenan Çamurcu. İstanbul: el-Mustafa Yayınları, 2014.
  • Begâvî, Ebû Muhammed Hüseyin b. Mesûd. Meâlimü’t-Tenzîl. Riyad: Dâr Tayyibe, 1997.
  • Beydâvî, Nâsiruddin b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-ʻArabî, 2005.
  • Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük Tefsir Tarihi. İstanbul: Bilmen Yayınları,1973.
  • Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmi’u’s-Sahîh. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1993.
  • Candan, Abdulcelil. Kur’ân’ın Tefsirinde Sapma ve Nedenleri. Diyarbakır: Seyda Yayınları,.
  • Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004.
  • Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. Ankara: Fecr Yayınları,ınları, 2010.
  • Cürcânî, Şerif Ali b. Muhammed. et-Taʻrifât. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 2013.
  • Çelebi, İlyas. “Muʻtezile”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31: 391-401. İstanbul: TDV Yayınları,ınları, 2006.
  • Çetiner, Bedreddin. “Ahkâmü’l-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 551-552. İstanbul: TDV Yayınları,1998.
  • Çiçek, Mehmet Halil. Seraü’l-Maʻnâ fil-Kur’âni’l-Kerim. Mısır: Dâru’s-Selâm, 1999.
  • Çiçek, Mehmet Halil. 20. Asırda Kur’ân İlimleri Çalışmaları. İstanbul: Timaş Yayınları,1996.
  • Demir, Şehmus. “Kur’ân’ın Bilimsel Veriler Işığında Yorumlanmasına Eleştirel Bir Yaklaşım”. Tarihten Günümüze Kur’ân’a Yaklaşımlar. 2010.
  • Demirci, Muhsin. Tefsir Usûlü. İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
  • Demirci, Muhsin. Tefsir Tarihi. İstanbul: İFAV Yayınları, 2010.
  • Derviş, Muhyeddin b. Ahmed Mustafa. İʻrâbu’l-Kur’ân ve Beyânuhu. Beyrut: Dâru’l-Yemâme, 1992.
  • Eroğlu, Ali. Tarihte Tefsir Hareketi ve Tefsir Anlayışları. Erzurum: Ekev Yayınları, 2002.
  • Gazâlî, Muhammed. Cevâhiru’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İhyâi’l-ʻUlûm, 1985.
  • Görgün Hilal. “Seyyid Kutub”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37: 64-68. İstanbul: TDV Yayınları,2009.
  • Güneş, Abdulbaki Aklî Tefsir Hareketi Mutezile ve Menâr Ekolü. Van: Ahenk Yayınları, 2003.
  • Hûlî, Emin. et-Tefsir Maʻalimu Hayatihi ve Menhecuhu’l-Yevm. Mısır: 1944.
  • İbn Abbâs, Abdullah. Tenvir’ul Mıkbâs min Tefsir-i İbnil-ʻAbbâs. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye.
  • İbn ʻAşûr, Muhammed Tahir. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: Dâru’t-Tunusiyetu li’n-Neşr, 1984.
  • İbn ʻAtıyye, Abdulhak b. Gâlib el-Endülüsî. el-Muharreru’l-Vecîz fi Tefsîri’l-Kitâbî’l-ʻAzîz. Thk. A. A. Muhammed. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 1422.
  • İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. Thk.: Ş. el-Arnaût vd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1999.
  • İbn Kesîr, Hafız İmaduddin Ebû’l-Fidâ. Tefsiru’l-Kur’âni’l-ʻAzîm. Beyrut: Dâru İhya-İ’t-Türâsi’l-ʻArâbî, 1997.
  • İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-ʻArab. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1992.
  • İbn Teymiyye, Takiyuddin Ahmed Abdulhalim el-Harranî. Tefsir Usûlü. Çev. Cemal Güzel. İstanbul: Takva Yayınları,2014.
  • İsfahânî, Râğıb. Müfredâtu Elfazi’l-Kur’ân. Çev. Yusuf Türker. İstanbul: Pınar Yayınları,2012.
  • Kara, Ömer. Tefsir Ekolleri Tefsir Tarihi ve Usûlü. Eskişehir: AÖF Yayınları,2010.
  • Karaçam, İsmail. En Büyük Mu‘cize Kur’ân-ı Kerim’in İlmî ve Edebî Sırları. İstanbul: İmaj Yayınları,2005.
  • Karaman, Hayreddin- Çağrıcı, Mustafa- Dönmez, İbrahim Kâfi- Gümüş, Sadrettin. Kur’ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri. Ankara: TDV Yayınları,2007.
  • Kattân, Mennâʻ. Mebâhis fi ʻUlumi’l-Kur’ân. Riyad: Mektebetü’l-Meârifi lin-Neşri ve Tevzʻ, 2011.
  • Kırca, Celal. Kur’ân-ı Kerîm ve Modern İlimler. 2. Baskı. İstanbul: Marifet Yayınları, 1982.
  • Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ebûbekr. el-Câmiʻu li Ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. A. el-Berdunî, İ. Atfiş. 2. Baskı. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1985.
  • Mustafa, İbrahim- Ziyât, Ahmed Hasan- Abdulkâdir, H.âmid- Neccâr, Muhammed Ali. el-Mu’cemu’l-Vâsît. İstanbul: el-Mektebetu’l-İslamiyye, 1972.
  • Müslim, Ebû’l-Hüseyn b. el-Haccac. Sahihu Müslim. Thk. M. F. Abdulbâkî. Beyrut: Dâru İhya-i’t-Türâsi’l-ʻArabî.
  • Müslim, Mustafa. Menâhicu’l-Müfessirin. 1414.
  • Öz, Mustafa. “Şiâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39: 121-123. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
  • Öztürk, Mustafa. Kur’ân ve Tefsir Kültürümüz. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2008.
  • Özervarlı Mehmet Sait. “Muhammed Abdu”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 482-487. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
  • Paçacı, İsmail. “Tercüme”. Dini Kavramlar Sözlüğü. Ankara: TDV Yayınları, 2007.
  • Râfiî, Mustafâ Sâdık. İ‘câzü’l-Kur’ân ve’l-Belağatü’n-Nebeviyye. Lübnan: Dâru’l-Erkam b. Ebi Erkam, 2004.
  • Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer. Mefâtihu’l-Ğayb. Tahran: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1989.
  • Sâbûnî, Muhammed Ali. et-Tibyân fi ʻUlûmi’l-Kur’ân. Dimeşk: Dâru’l-Kalem, 1408. Salih, Subhi. Mebahis fi ʻUlumi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-ʻİlmi li’l Melâyîn, 2014.
  • Sönmez, Vechi. Nübüvvet Tartışmaları. İstanbul: Gündönümü Yayınları, 2005.
  • Suyûtî, Hâfız Ebû Fadl Celâluddin Abdurrahman. el-İtkân fi ʻUlumi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1996.
  • Şelebî, Hind. et-Tefsiru’l ʻİlmiyu li’l Kur’ân’il-Kerîmi Beynen-Nazâriyyati ve’t-Tatbik, Tunus: 1985.
  • Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Fethü’l-Kadîr el-Câmiʻ Beyne Fenneyi’r-Rivâye ve’d-Dirâye min ʻİlmi’t-Tefsîr. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2001.
  • Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmiʻu’l-Beyân ʻan Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. Thk. A. M. Şakir. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 2000.
  • Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Es-Sünen. Thk. A. M. Şakir vd. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türâsi’l-ʻArabî .
  • Turgut, Ali. Tefsir Usûlü ve Kaynakları. İstanbul: İFAV Yayınları, 1991.
  • Uludağ, Süleyman. “İşârî Tefsir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23: 424-428. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Ünalan, Abdullah. Şîâ’da Hadis Usûlü. İstanbul: İşrak Yayınları, 2008.
  • Zeccâc, Ebû İshak İbrahim. Meʻanî’l-Kur’ân ve İ’rabuhu. Tkd. A. Şelebî. Beyrut: ʻAlemü’l-Kütüb, 1408.
  • Zehebî, Muhammed Hüseyin. et-Tefsir ve’l-Müfessîrûn. Mısır: Dâru’l-Hadis, 2005.
  • Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Mahmud. el-Keşşâf ʻan Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl ve ʻUyûni’l-Akavîli fi Vucûhi’t-Te’vîl. Beyrut: ʻAlemü’l Kütüb, 1987.
  • Zerkeşî, Bedruddin Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fi ʻUlumi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1988.
  • Zürkânî, Muhammed Abdulazîm. Menâhilu’l-ʻİrfân fi ʻUlûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Küttabi’l-ʻArabî, 1996.
İlahiyat-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2018
  • Yayıncı: Muhammet Sacit KURT
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

KUR’ÂN-I KERÎM’E GÖRE MÜ’MİNLERİN AMELLERİNİ BOŞA ÇIKARAN DAVRANIŞLAR

Merve SAÇLI

GERÇEK VE BEKLENTİ ARASINDA ANA DİLİ ARAPÇA OLMAYANLARA ARAPÇA ÖĞRETİMİ (TÜRKİYE ÖRNEĞİ)

Aydın KUDAT, Amer BARADEİ

TEFSİR TARİHİNE KISA BİR BAKIŞ

Mehmet Zeki DOĞAN, Abdulbaki GÜNEŞ

NEW HAVEN AND LONDON

Abdulbasıt ZAFAR

TÜRKİYE’DE KIRÂAT İLMİNİN GELİŞİMİ VE TAYYAR ALTIKULAÇ’IN BU ALANDAKİ ÇALIŞMALARI

Emre İPEK

İSLAM'DA SÜT AKRABALIĞI İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Esra ÖZDEMİR