İslam Hukuku Açısından Menfaat ve Menfaat İçerikli Bazı Tasarruflar

Bu çalışmada erken dönemden itibaren fukahânın gündeminde önemli bir yer edinen menfaatinmal sayılıp sayılmaması ve buna bağlı olarak hukukî işlemlere konu olup olmayacağı incelenecektir.Menfaatin hukuki konumu üzerinde ciddi tartışmalar ve görüş farklılıkları oluşmuş ve bu farklılıklarbaşta menfaat içerikli akitlerde temel olarak ele alınan icâre akdi olmak üzere birçok hukukî tasarruftaetkisini göstermiştir. Bu çalışmamızda öncelikle fıkıh açısından menfaatin tanımı ve nelerin menfaatsayılabileceği, menfaatin mal sayılıp sayılmadığı ile ilgili tartışmalar ve menfaat içerikli bazı tasarruflarele alınacaktır

The Benefit in Islamic Law and Some Savings Including Benefit

The Benefit in Islamic Law and Some Savings Including BenefitIn this matter, we will discuss whether benefit that it is important place in fuqaha is a commodityor not and in this context whether it is engaged with legal process or not. Benefit in legal process hasserious ideas of dilemma and debate and all that sitiutation is sensed in lots of legal savings thatespecially on rental contract which is based on handled in benefit context. This article aims to searchfirstly definition of benefit, what it comes into being, discussions on whether it is commodity or not andsavings engaged with benefit based

___

  • Abdülazîz el-Buhârî, Alaüddin Abdülazîz b. Ahmed b. Muhammed (730/1330), Keşfü’l-esrâr an usûli Fahrülislâm el-Pezdevî I-IV, Dârü’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut 1997.
  • Acar, Abdullah, Fıkhî Açıdan Kur’ân Kıssaları, e-Kopi, Konya 2010.
  • Adevî, Ali b. Ahmed b. Mükerremillah es-Saidi, Hâşiyetü’l-Adevî alâ kifayeti’t-talibi’r-rabbânî, Dârü’l-Fikr, Beyrut 1994.
  • Akgündüz, Ahmed, Karşılaştırmalı Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye (Mecelle Ta’dilleri ve Gerekçeleri İle Birlikte), Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2013.
  • , İslam hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, Osmanlı Araş. Vakfı, İstanbul 1996.
  • Akyüz, Vecdi, Zekât, İz Yayıncılık, İstanbul 2006.
  • Ali Hafif, Ahkâmü’l-muâmelâti’ş-Şer’iyye, Dârü’l-Fikri’l-Arabi, Kahire 2008.
  • ________, Buhûs ve makâlât fi’t-teşrî’i’l-İslâmî, Darü’l-Fikri’l-Arabi, Kahire 2010.
  • Ali Haydar, Dürerü’l-hukkam şerhu Mecelleti’l-ahkâm, (Ta’rib Fehmi el-Hüseynî), Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad 2003.
  • Arı, Abdüsselam, “Vasiyet”, DİA, İstanbul 2012, XLII. s. 552-555.
  • Aynî, Ebû Muhammed Bedreddin Mahmûd b. Ahmed b. Musa Hanefî (855/1451), el-Binâye şerhu’l-Hidâye I-XIII, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2000.
  • Ba’lî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed (709/1310), el-Mutli’ alâ alfâzi’lMukni’, (tahkik Mahmud el-Arvnavut, Yasin Mahmud el-Hatîb), Mektebetü’s-Sevadi, Cidde 2003.
  • Bardakoğlu, Ali, İslam Hukukunda ve Modern Hukukta İcâre Akdi –Özellikle Personel İstihdamı-, Atatürk Üniversitesi İslamÎ İlimler Fakültesi(Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum 1982.
  • Baz, Abbas Ahmed Muhammed, Ahkâmu’l-mâli’l-harâm ve davabitü’l-intiba’ ve’ttasarruf bihi fî’l-fıkhi’l-İslâmî, Dârü’n-Nefâis, Amman 1998
  • Belgitî, Abdüsselam Alevî, el-Akd ale’l-menâfi’ ve ahkâmuhû fi’l-fıkhi’l-İslâmî, Dâru İbn Hazm, Beyrut 2011.
  • Bermu, Teysir Muhammed, Nazariyyetü’l-menfa’a fi’l-fıkhi’l-İslâmî, Dârü’n-Nevâdir, Dımaşk 2008.
  • Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukukı İslamiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu, Bilmen Yayınevi, İstanbul t.y.
  • Bolay, Süleyman Hayri, Felsefî Doktrinler ve Terimler Sözlüğü (8. Baskı), Akçay, Ankara 1999.
  • Buhûtî, Mansur b. Yunus b. İdris (1051/1641), Keşşafü’l-kına’ an metni’l-İknâ’ I-X, (tahkik İbrâhim Ahmed Abdülhamid), Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad 2003.
  • ________, Ravzü’l-mürbi şerhi Zadi’l-müstakni’, (tlk. Abdurrahman b. Nasır Sadi; haşiye Muhammed b. Salih Useymin), Dârü’l-Müeyyed, Cidde 1996.
  • Burhâneddîn Buhârî, Burhanüddin Mahmûd b. Ahmed b. Abdilaziz Buhârî Merğînânî (616/1219), el-Muhîtü’l-burhânî fî’l-fıkhi’n-Nu’mânî I-IX, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2004.
  • Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî Râzî (370/981), Ahkâmü’l-Kur’ân I-V, (thk. Muhammed es-Sadık el-Kamhavi), Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabi, Beyrut 1992.
  • ________, Şerhu Muhtasari’t-Tahâvî fi’l-fıkhi’l-Hanefî I-VIII, (thk. İsmetullah İnayetullah Muhammed), Beyrut: Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye; Medine: Dârü’sSirac, 2010.
  • Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammad (400/1009), es-Sıhâh tâcü’l-luga ve sıhâhi’lArabiyye I-VI (2. Baskı), (thk. Ahmed Abdülgafur Attar), Dârü’l-İlm li’lMelayin, Beyrut 1979.
  • Cevizci, Ahmet, Felsefe Terimleri Sözlüğü, Paradigma, İstanbul 2003.
  • Cündî, Muhammed eş-Şehhat, Damânü’l-akd evi’l-mes’uliyyeti’l-akdiyye fi’ş-şeriati’l-İslâmiyye, Dârü’n-Nehdati’l-Arabiyye, Kahire 1990.
  • Cürcânî, Ali b. Muhammed Seyyid Şerif (816/1413) Mu’cemüt’t-ta’rifât, (Tahkik ve Dirase: Muhammed Sıddık el-Minşâvî) Dârü’l-Fazile, Kahire 2004.
  • Çeker, Orhan, Fıkıh Dersleri I, Ensar Yayıncılık, Konya 2011
  • Damad, Abdurrahman Gelibolulu Şeyhizade (1078/1667), Mecmaü’l-enhur fî şerhi Mülteka’l-ebhur I-IV, (thr. Halil İmran el-Mansur), Dârü’l-Kütübü’lİlmiyye, Beyrut 1998.
  • Debûsî, Ebû Zeyd Abdullah (Ubeydullah) Ömer b. Îsâ (430/1039), Te’sîsü’nnazar, (thk. Mustafa Muhammed el-Kabbânî ed-Dımaşkî), Dâru İbn Zeydun, Beyrut t.y.
  • Demir, Fahri, İslam Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Servet Dağılımı, DİB Yayınları, Ankara 1988.
  • Derdîr, Ebü’l-Berekat Ahmed b. Muhammed b. Ahmed (1201/1786), Şerhu’ssağîr ala akrebi’l-mesâlik ila mezhebi’l-İmâm Mâlik I-IV, (hamiş Ahmed b. Muhammed Savi Maliki), Dârü’l-Maârif, Kahire t.y.
  • Dirînî, Muhammed Fethî, el-Hak ve medâ sultani’d-devle fî takyîdih, Müessesetü’r-Risâle Beyrut 1984.
  • Ebû Ya’lâ el-Mevsılî, Ahmed b. Ali b. el-Müsenna (307/919), Müsnedu Ebî Ya’lâ el-Mevsılî, (thk. Hüseyin Selim Esed), Dârü’l-Me’mun li’t-Türas, Dımaşk 1984.
  • Ebû Zehra, Muhammed b. Ahmed b. Mustafa Muhammed (1394/1974), el-Ahvâ- lü’ş-şahsiyye (2. Baskı), Dârü’l-Fikri’l-Arabi, Kahire 1950.
  • ________, el-Milkiyye ve nazariyyetü’l-akd fi’ş-şeriati’l-İslâmîyye, Dârü’l-Fikri’lArabi, Kahire 1977.
  • ________, Muhâdarât fi’l-vakf, Ma’hedü’d-Dirasati’l-Arabiyyeti’l-Aliyye, Kahire 1959.
  • Feyyaz, Atıyye Seyyid, “Vakfu’l-menâfi’ fi’l-fıkhıl’l-İslâmî”, el-Mu’temer es-Sani li’l-Evkaf, Cami’a Ümmü’l-Kura, 1427.
  • Feyyumî, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Muhammed b. Ali el-Hamevi (770/1368), elMisbâhü’l-münîr: Mu’cemu Arabî Arabî, Mektebetu Lübnan [Librairie du Liban], Beyrut 1987.
  • Günay, Hacı Mehmet, “Vakıf ”, DİA, İstanbul 2012, XLII. s. 475-479.
  • Habeşî, Muhammed Abdülmün’im, Et-Teaddî ale’l-menâfi’ fi’ş-şeria ve’l-kânun, Dârü’n-Nasr li’t-Tıbaati’l-Hadisiyye, t.y. y.y.
  • Hacak, Hasan, “Mal”, DİA, İstanbul 2003, XXVII. s. 461-465.
  • ________, “Menfaat”, DİA, İstanbul 2004, XXIX. s. 131-134.
  • ________, Atomcu Evren Anlayışının İslam Hukukuna Etkisi: Kelam-Fıkıh İlişkisine Dair Bir Analiz, Ensar Neşriyat, İstanbul 2007.
  • ________, İslam Hukukunun Klasik Kaynaklarında Hak Kavramının Analizi, Marmara Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tez), İstanbul 2000.
  • Haccâvî, Şerefeddin Musa b. Ahmed b. Musa b. Salim Ebü’n-Necâ (968/1560), elİknâ’ li-tâlibi’l-intifâ’ I-IV (3. baskı), (tahkik Abdullah b. Abdülmuhsin etTürkî), Dâretü’l-Melik Abdülazîz, Riyad 2002.
  • Hammad, Nezih, Kazâyâ fıkhiyye mu’âsıra fî’l-mâl ve’l-iktisâd, Dımaşk: Dârü’lKalem, 2001.
  • ________, Mu’cemü’l-mustalahâti’l-mâliyye ve’l-iktisâdiyye fi luğâti’l-fukahâ’, Daru’l-Kalem, Dımaşk 2008.
  • Haraşî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah (1101/1689), Şerhu Muhtasarı Halîl I-VIII, Bulak 1317.
  • Huveytır, Tarık b. Muhammed b. Abdullah, El-Malü’l-me’huz zulmen ve ma yecibu fihi fî’l-fıkh ve’n-nizam, Künûzu İşbiliyâ, Riyad 1999
  • İbn Abdilber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemaleddin Yusuf b. Abdullah b. Muhammed Kurtubî (463/1071), et-Temhîd lima fi’l-Muvatta mine’l-meâni ve’l-esânîd IXXVI, (thk. Sa’îd Ahmed Arâbî), y.y. 1984.
  • İbn Abdisselam, İzzeddin Abdülazîz (660/1262), el-Kavâidü’l-kübrâ= Kavâ’idi’lahkâm fi ıslâhi’l-enâm I-II, (tahkik: Nezih Kemal Hammad, Osman b. Cum’a Damiriyye), Daru’l-Kalem, Dimaşk 2000.
  • İbn Âbidîn, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdülazîz ed-Dımaşkî (1252/1836), Reddü’l-mühtâr ale’d-Dürri’l-muhtâr: Şerh-i Tenviri’l-ebsar I-XIII, (dirase ve tahkik ve ta’lik Adil Ahmed Abdülmevcud, Ali Muhammed Muavviz), Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad 2003.
  • İbn Cüzey, Ebü’l-Kâsım Muhammed b. Ahmed el-Kelbî (741/1340), Kavâninü’lfıkhiyyefi telhisi mezhebi’l-Mâlikîyye, (tahkik: Muhammed b. Sidî Muhammed Mevlaya), t.y., y.y.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrâhim (235/849), el-Kitâ- bü’l-musannef fi’l-ehâdîs ve’l-asâr, (haz. Kemâl Yûsuf el-Hût), Dârü’t-Tac, Beyrut 1989.
  • İbn Faris, Ebü’l-Hüseyin Ahmed b. Faris b. Zekeriyyâ (395/1004), Mücmelü’lluğa (3. Baskı), (thk. Abdülmuhsin Sultan), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1986.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd Zahirî (456/1064), elMuhallâ I-XI, (tahkik Ahmed Muhammed Şakir), İdaretü’t-Tıbaati’l-Müniriyye, Kahire 1347.
  • İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed (751/1350), İ’lâ- mü’l-muvakkiîn an rabbi’l-alemîn I-VII, Daru İbnu’l-Cevziyye, Demmâm 1423.
  • İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme Cemmâîlî Makdisî (620/1223), el-Mukni’ fi fıkhı’l-imâm Ahmed b.
  • Hanbel I-III, (Tahkik Muhammed Hasan İsmail), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2005.
  • ________, el-Muğnî I-XII, Dârü’l-Kitâbi’l-Arabi, Beyrut t.y.
  • İbn Müflih, Ebû İshak Burhaneddin İbrâhim b. Muhammed (844/1479), elMübdi’ fî şerhi’l-Mukni’ I-VIII, (thk. Muhammed Hasan İsmail eş-Şâfiî’), Dâ- rü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.
  • İbn Mühenna, Ahmed b. Guneym b. Salim en-Nefravî (1126-1714), el-Fevâkihü’d-devânî alâ risâleti İbn Ebî Zeyd el-Kayrevânî I-II, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.
  • İbn Nüceym, Zeynüddin Zeyn b. İbrâhim b. Muhammed el-Mısrî el-Hanefî (970/1563), El-Bahrü’r-râik şerhu Kenzi’d-dekâik I-IX, (thr. Zekeriyyâ Umeyrat), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.
  • İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed Kurtubî (595/1198), Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid I-IV, (şerh tahkik tahric: Abdullah Abbadî), Dârü’s-Selam, Kahire 1995.
  • İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim (728/1328), elFetava’l-kübrâ I-VI, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1987.
  • İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdullah b. Muhammed Meafiri (543/1148), Ahkâmü’l-Kur’ân I-IV, (thr. Muhammed Abdülkadir Ata), Dârü’l-Kütübi’lİlmiyye, Beyrut 2003.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâleddin Muhammed b. Abdülvahid b. Abdülhamid (861/1457), Şerhu fethü’l-kadîr I-X, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.
  • İmrânî, Ebü’l-Hüseyin İbn Ebi’l-Hayr Yahyâ b. Ebi’l-Hayr b. Es’ad el-Yemanî (558/1163), el-Beyân fî mezhebi’l-İmâm eş-Şâfiî I-XI, (i’tina bih Kâsım Muhammed en-Nuri), Dârü’l-Minhac, Beyrut 2000.
  • Karâfî, Ebü’l-Abbas Şehabeddin Ahmed b. İdris b. Abdürrahim (684/1285), EzZahîre I-XIV, (tahkik Muhammed Hacci- Muhammed Bu Hubze), Dârü’lGarbi’l-İslâmî, Beyrut 1994.
  • ________, el-Furûk Envârü’l-burûk fî envâi’l-furûk I-IV, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.
  • Kâsânî, Ebû Bekr Alaeddin Ebû Bekr b. Mes’ud b. Ahmed el-Hanefî (587/1191), Bedâiü’s-sanâi’ fî tertibi’ş-şerâi’ I-X (2. Baskı), (thk. Ali Muhammed Muavviz, Adil Ahmed Abdülmevcut), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.
  • Kayar, Mehmet Sedik, İslam hukukunda icâre akdi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Diyarbakır 2011.
  • Köse, Saffet, İslam Hukukunda Hakkın Kötüye Kullanılması, İFAV, İstanbul 1997.
  • Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr (671/1273), el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’ân I-XXIV, (tahkik Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî), Mü- essesetü’r-Risale, Beyrut 2006.
  • Kutluer, İlhan, “Cevher”, DİA, İstanbul 1993, VII. s. 450-455.
  • Mahmesânî, Subhî, En-Nazariyyetü’l-âmme li’l-mûcebâti ve’l-ukûd, Dârü’l-İlm li’l-Melayin, Beyrut 1983.
  • Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb (450/1058), el-Hâvî’l-kebîr hüve şerhu Muhtasari’l-Müzenî I-XVIII, (tahkik ve talik Ali Muhammed Muavviz, Adil Ahmed Abdülmevcud), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1994.
  • Mazirî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali b. Ömer et-Temîmî (536/1141), Şerhu’ttelkîn I-III, (thk. Muhammed Muhtâr es-Selami), Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, Beyrut 1997.
  • Merğînânî, Ebü’l-Hasan Burhaneddin Ali b. Ebî Bekr (593/1197), el-Hidâye fi şerhi bidâyeti’l-mübtedi I-IV, (i’tena bi tashihihi Talal Yusuf), Dâru İhyai’t-Tü- rasi’l-Arabi, Beyrut t.y.
  • Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddin Abdullah b. Mahmûd b. Mevdud (683/1284), elİhtiyâr li-ta’lili’l-muhtâr I-V, Çağrı Yayınları, İstanbul 1996.
  • Molla Hüsrev, Hüsrev Mehmed Efendi (885/1481), Dürerü’l- hükkâm fî şerhi Gureri’l- ahkâm I-II, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, y.y. t.y.
  • Muhammed Süleyman en-Nur,“İhtilafu’l-fukahâ’ fi maliyeti’l-menâfi’ ve âsâruhu”, Mecelletu’l-Câmiati’l-İslâmiyye li’d-diraseti’l-İslâmiyye, 2015 sy. 1.
  • Mutarrizî, Ebü’l-Feth Burhaneddin Nasır b. Abdisseyyid b. Ali (610/1213), elMugrib fî Tertîbi’l-Mu’rib I-II, (thk. Mahmûd Fahuri- Abdulhamîd Muhtâr), Mektebetu Usame b. Zeyd, Haleb 1979.
  • Münzir Kahf,el-Vakfü’l-İslâmî: tatavvuruhu, idâretuhu, tenmiyetuhu, Dârü’l-Fikr, Dımaşk 2000.
  • Müzenî, Ebû İbrâhim İsmail b. Yahyâ b. İsmail eş-Şâfiî (264/878), Muhtasarü’lMüzenî fî furûi’ş-Şâfiîyye, (veza’a havaşi Muhammed Abdülkadir Şahin), Dâ- rü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref b. Murrî (676/1277), Minhâ- cü’t-tâlibin ve umdetü’l-müftîn, (i’tena bihi Muhammed Tahir Şaban), Darul’- Minhac, Beyrut 2005.
  • ________, el-Mecmu’ şerhu’l-Mühezzeb I-XX, Mektebetü’s-Selefiyye, Medine t.y.
  • Osman (Temyiz Mahkemesi Reisi), ‘Menâfi’-i mağsûbun damânına dâir’, Ceride-i Adliyye, h.1334, sy. 143. s. 7124-7127.
  • Rassa’, Ebû Abdillah Muhammed b. Kasım Rassâ‘ Ensârî (894/1489), Şerhu hududi İbn Arafe = el-hidâyetü’l-kâfiyetü’ş-şâfiye li-beyâni hakâiki’l-İmâm İbn Arafe elvâfiye, Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut 1993.
  • Remlî, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Hamza el-Ensârî (1004/1596), Gâyetü’l-beyân şerhu Zübed İbn Reslân, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1994.
  • Senhurî, Abdürrezzâk Ahmed (1391/1971), Mesadirü’l-hak fi’l-fıkhi’l-İslâmî, Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, Beyrut 1954.
  • Serahsî, Şemsüleimme Ebû Bekr Muhammed b. Ebî Sehl (483/1090), el-Mebsût (Mebsût) I-XXX, Daru’l-Ma’rife, Beyrut 1979.
  • ________, Usulü’s-Serahsî I-II, (thk. Ebü’l-Vefâ el-Efganî), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1993.
  • Seyyid Nesib, ‘Damân-ı menfaat meselesinde Hanefîyye ve Şafiîyye’nin münazara-i içtihadiyyesi ve müçtehidin-i Hanefîyye’den Kemâl ibn Hüman’ın galebei gasbda menâfi’in ‘aleitlak mazmûniyeti ile iftanın lüzûmu hakkındaki kavlî’, Ceride-i Adliyye, h.1339, sy. 31. s. 1577-1583.
  • Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr (911/1505), Eşbâh ve’nnezâir fi kavâidi ve furû’i fıkhı’ş-Şâfi’îyye I-II, Mektebetü Nezar Mustafa el-Baz, Mekke 1997.
  • Şâfiî, Ebu Abdillah Muhammed b. İdrîs (204/819), el-Ümm I-XI, (thk. Rıfat Fevzi Abdülmuttalip), Dâru’l-Vefa, Mansure(Mısır), 2001.
  • Şâtıbî, Ebû İshak İbrâhim b. Musa b. Muhammed el-Gırnâtî (790/1388), elMuvâfakât I-VI, (yay. haz. Ebû Ubeyde Meşhur b. Hasan Al-i Salman), Dâru İbn Affan, Huber 1997.
  • Şirâzî, Ebû İshak Cemaleddin İbrâhim b. Ali b. Yusuf (476/1083), el-Mühezzeb fî fıkhi’l-İmâm eş-Şâfiî I-III, (thk. Zekeriyyâ Umeyrat), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995.
  • Şirbînî, Şemseddin Muhammed b. Hatib (977/1570), Mugni’l-muhtâc ilâ ma’rifeti me’âni elfâzi’l-Minhâc I-IV, Dârü’l-Ma’rife, Beyrut 1997.
  • Şirvânî, Abdülhamid el-Abbadî İbn Kasım Şihâbüddin Ahmed b. Kâsım, Havâşî tuhfeti’l-muhtâc bi-şerhi’l-Minhâc I-X, Matbaatu Mustafa Muhammed, Kahire t.y. Teftazanî, Sa’deddin Mesud b. Ömer b. Abdullah (792/1390), Şerhü’t-telvîh ale’ttavzîh I-II, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut t.y.
  • Tehânevî, Muhammed b. A’la b. Ali el-Faruki el-Hanefi (1158/1745), Mevsûatu keşşâfı ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ulûm I-II, (edt. Refîk el-Acem, thk. Ali Dahruc, çev.ler Corc Zeynati, Abdullah Halidi), Mektebetu Lübnan, Beyrut 1996.
  • Topal, Şevket, İslam Hukukunda Satış Akdi ve Mülkiyet, STS Yayınları, Ankara 2014.
  • Useymîn, Muhammed b. Salih,eş-Şerhu’l-Mumti’ alâ Zâdi’l-Mustakni’ I-XV, Dâru İbni’l-Cevzî, Demmam 1466.
  • Yavuz, Yusuf Şevki, “Araz”, DİA, İstanbul 1991, III, 337-342.
  • Yılmaz, Ejder, Hukuk Sözlüğü, 4. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 1992.
  • Zencânî, Ebû’l-Menâkıb Şehabeddin Mahmûd b. Ahmed (656/1258), Tahrîcü’lfurû’ ale’l-usûl (4. Baskı), (thk. Muhammed Edib Salih), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1982.
  • Zerkâ, Mustafa Ahmet, el-Medhalu’l-fıkhıyyi’l-âmm (el-Fıkhu’l-İslamî fî sevbihi’lcedîd) I-III, Daru’l-Fikr, Dimeşk 1968.
  • Zerkeşî, Ebû Abdullah Bedreddin Muhammed b. Bahadır b. Abdullah (794/1392), el-Mensûr fi’l-kavâ’id I-III (3. Baskı), (tahkik Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmail), Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2000.
  • Zerkeşî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Abdullah (772/1370), Şerhu’zZerkeşi ala Muhtasari’l-Hırâkî fi’l-fıkhi ala mezhebi İmam Ahmed b. Hanbel IIV, (tahkik Abdullah b. Abdurrahman b. Abdullah el-Cibrin), Mektebetü’lUbeykan, Riyad 1993.
  • Zeydân, Abdülkerîm,el-Medhal li-dirâseti’ş-şerî’ati’l-İslâmiyye, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2010.
  • Zeylaî, Fahreddin Osman b. Ali b. Mihcen (743/1342), Tebyînü’l-hakâik şerhu Kenzi’d-dekâik, el-Matbaatü’l-Kübra’l-Emiriyye, Bulak 1313,
  • Zuhaylî, Vehbe, Mevsuatü’l-fıkhi’l-İslamiyyî ve’l-kazâya’l-mu’âsıra I-XIV (3. Baskı), Dârü’l-Fikr, Dımaşk 2012.