İslâm Ortak Paydasını Kaybetmiş Müslümanların Açmazı: Şiî-Selefî Kutuplaşması / Dilemma of Muslims Who Lost Islam as the Common Denominator: Shia-Salafi Polarization / مشكلة المسلمين الذين أضاعوا القاسم المشترك للإسلام الاستقطاب الشيعي - السلفي

Müslümanlar İslam ortak paydasını kaybetmişlerdir. Kur'an'ın 14 asır önceki uyarısına rağmen, her grup kendi sahip olduğu ile övünmekte; İslam'ı kendi görüşünden ibaret zannetmekte, kendisi gibi olmayanları kolayca ötekileştirebilmektedir. Din, birleştirmek yerine ayrıştırmakta; ayrılıkçı duruşlar dini kullanarak meşruiyet kazanmaya çalışmaktadır. Dinin insan hayatına anlam kazandıran boyutu etkisiz hale gelmiştir. Müslümanlar, Allah'ın insana bahşettiği aklı etkin kullanmaktan kaçınmakta, bilgiyi itibarsızlaştırmakta, bilgi ve değer üreterek özne olmayı başaramamaktadır. Bütün dünyayı etkileyen, küresel boyut kazanan başta şiddet-terör, kimlik krizi ve anlam arayışı olmak üzere bütün sorunları en derin yaşayanlar Müslümanlardır. Temel hak ve özgürlüklerin en çok ihlal edildiği, yüksek güven kültürünün yaratılmadığı yerlerde Müslümanlar yaşamaktadır. Hayatın kuralu çok basittir. Yaratıcı yetilerini etkin kullanmayı beceremeyenler, yıkarak, yakarak, yok ederek, öldürerek yaratma sürecine katılmaya çalışırlar.   İslam dünyasında yaşanan olumsuzlukları meşrulaştırabilmenin, Müslümanlar arasındaki güç ve iktidar mücadelesini, bunun sonucu olan çatışma ve ölümleri akla uygun hale getirebilmenin en kolay yolu, toplumsal bellekte diri olan anlam çerçevelerini kullanmak ve düşman algısı yaratmaktır. İşte esası iktidar ve güç kavgası olan çatışmalar, tarihteki adıyla Şii-Sünni, günümüzdeki tezahürleri ile Şii-Selefi kutuplaşması olarak karşımızda durmaktadır. İran, dünyanın her yerindeki Şiileri, kendi egemenliği için her zaman harekete geçirebileceği bir güç olarak görmekte; tarihten yararlanarak "düşman" algısını diri tutmakta, büyük Şii kimliği inşa etmeye çalışmaktadır. Geniş Sünni kitleyi karşısına almak yerine, daha belirsiz, ancak içinin istenildiği şekilde doldurulması mümkün ve kolay olan "Selefilik" üzerinden güç ve egemenlik arayışını sürdürmektedir. Suudi Arabistan ise, çekiciliğini kaybetmiş Vehhabilik yerine, "Selefilik" gibi, geçmişe yönelik özlemleri çağrıştıran bir kavramla hem Şii olmayanların sempatisini kazanmaya, hem iktidarına yönelik eleştirileri hafifletmeye, hem de en büyük tehdit olarak gördüğü İran'a karşı destek ve meşruiyet kazanmaya çalışmaktadır.  Selefilik, her ne kadar günümüzde mezhep gibi görünse de, bir mezhep değil, bir zihniyetti. Geçmişte selefiyye adıyla bir mezhep, tespi edebildiğimix kadarıyla hiç olmamıştır. Selef ise her zaman mevcuttur. Her nesil için bir önceki nesil seleftir. Selefi-Şii kutuplaşması, iktidar kavgasının ve güç mücadelesinin din sayesinde meşruşlaştırılması ile ilgili arayışların bir tezahürü olarak anlaşılabilir.
Anahtar Kelimeler:

Sünni, Selefilik, Şia, Mezhep

Dilemma of Muslims Who Lost Islam as the Common Denominator: Shia-Salafi Polarization

Muslims have lost their common denominator. Despite the Quran’s 14th century old warnings, each group prides each-self on their Islamic interpretation and otherizes various other traditions easily. Religion separates, rather than unites. The separatist groups use religious discourse to gain legitimacy, however the dimensions of religion that give meaning to human life have been omitted. Muslims avoid using reason effectively, they sanctify tradition and discredit knowledge. Muslims are the group who experience terror, violence, identity crisis and are most profoundly seeking meaning. Muslims live in the territories in which basic rights and freedoms are violated the most and where a culture of trust cannot be created. The rule of life is simple: the ones who cannot use creative forces effectively resort to violence, death and destruction.The easiest way to legitimize the power and authority clashes, and the conflicts and deaths, is by the creation of an enemy and use of the existing meaning’s frameworks in the collective memory. In this framework, the Shiite-Salafi conflict appears as a reflection of historical Shiite-Sunni contradictions. Iran sees the Shia population as a power which can be mobilized whenever needed. For this purpose, Iran keeps the historical ‘enemy’ perception alive and tries to build a Shia identity. Rather than battle with broad Sunni mass, Iran seeks power and authority by a vague ‘salafism’ conceptualization, which is loaded by any meaning. On the other hand, Saudi Arabia uses ‘Salafism’ instead of Wahhabism to attract the sympathy of the Sunni population because while Wahhabism lost its attraction, Salafism evokes past nostalgia. With this policy, Saudi Arabia tries to alienate critics against it, as well to gain legitimacy against Iran.Although Salafism appears to be a sect, it is not, it is a mentality. There has not been a separate sect called Salafism in the past. However Salafis have always existed. Each generation is the Salaf for the previous generation. The Salafi-Shiite polarization is a reflection of the legitimization of the power and authority struggle within religion.
Keywords:

Sunni, Salafism, Shia, Sect,

___

  • Commins, David Dean, Osmanlı Suriyesi’nde Islahat Hareketleri, çev. S. Ayaz, İstanbul 1993.
  • Fazlurrahman, İslâm’da İhya ve Reform Ankara Okulu Yay., çev. Fehrullah Terkan, Ankara 2006.
  • İbn Abdilvehhab, Muhammed Kitabu’t-Tevhid, 1988.
  • İşcan, Zeki, Selefîlik, İstanbul 2006.
  • İzmirli, İsmail Hakkı, Yeni İlm-i Kelâm,
  • Karaman, Hayrettin, Gerçek İslâm’da Birlik, İstanbul 2003.
  • Lauziere, Henri, “The Consruction of Salafiyya: Reconsidering Salafism from the Perspective of Conceptual History”, International Journal of Middle East Studies, V/42, August 2010, no.3.
  • Whelan, Richard, el Kaidecilik, İslâm’a Tehdit Dünyaya Tehdit, çev. H. Bağcı, B. Sinkaya, P.Arıkan, Ankara 2006.
  • Yıldırım, Ramazan, Cemaatten Partiye Dönüşen Selefîlik, SETA Analiz, Aralık 2013, sayı 73.
  • http://d1.İslâmhouse.com/data/tk/ih_books/single/tk_Selef%C3%AE_D%C3%A2vet_Us%C3%BBl%C3%BC.pdf
  • http://www.livingislam.org/alb
  • www.suriyegerçekleri.com
  • www.islah.de/mehec/men00017.pdf
  • www.islah.de/menhec/men00024.pdf
İlahiyat Akademi-Cover
  • ISSN: 2149-3979
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2015
  • Yayıncı: Gaziantep Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler

Tefsir Geleneğinde Selefîlik Ekolü / Salafism In Tafsir Tradition / السلفية في عُرف التفسير الإسلامي

Mustafa ÖZTÜRK

Fıkıh ve İtikad Arasında Hanbelîlik: Selefîliğin Teolojik Arka Planı Üzerine Bir İnceleme/ Hanbalısm Between Law And Theology: A Research On Theologıcal Background Of Salafısm / الحنبلية بين الفقه والاعتقاد: تحقيق حول الخلفيَّة السلفيَّة اللاهوتيِّة

Muhyettin İĞDE

Din-Dinî Bilgi Ayrımı Ekseninde Geleneğin Ne'liği ve Değersel Boyutu / Value and Nature of Tradition on The Axis of Separation Between Religion – Religious Knowledge / ماهية التراث ومكانته في الإسلام

Şehmus DEMİR

Nijerya'da Selefîler / Salafies in Nigeria / السلفية في نيجيريا

Adem ARIKAN

Din-Dinî Bilgi Ayrımı Ekseninde Geleneğin Ne'liği ve Değersel Boyutu / Value and Nature of Tradition on The Axis of Separation Between Religion – Religious Knowledge / ماهية التراث ومكانته في الإسلام

Şehmus DEMİR

İslam Düşünce Tarihinde Selefilik: Tarihsel Serüveni ve Genel Karakteristiği / Salafism in The History of Islamic Thought: Its Historical Journey and General Characteristics / السلفية في تاريخ الفكر الإسلامي تطورها التاريخي وخصائصها العامة

Ferhat KOCA

Değişim Karşısında Varolan'ı da Gözeten 'Diri Yorum' / ‘Living Interpretation’ Considering the Existing in the Face of Change / التفسير الحي المواكب للواقع في مقابل المتغيرات

Sadık KILIÇ

Soruşturma-I / Inquiry - I / اللقاء الأول

Mehmet Ali BÜYÜKKARA

Şiî-Sünnî İlişkileri ve Selefîlik / Shia-Sunni Relations and Salafism / علاقات السنة - الشيعة والسلفية

Cemil HAKYEMEZ

Değişim Karşısında Varolan'ı da Gözeten 'Diri Yorum' / ‘Living Interpretation’ Considering the Existing in the Face of Change / التفسير الحي المواكب للواقع في مقابل المتغيرات

Sadık KILIÇ