Türkiye’de 1988-2017 Yılları Arasında Gerçekleşen Orman Yangınlarından Kaynaklanan Hava Kirletici Emisyonların Envanteri
Ormanlar doğal dengeyi sağlayan, iklim üzerine olumlu etkileri olan, canlı, dinamik ve yenilenebilir doğal kaynaklardır. Küresel ısınma ve iklim değişikliği ile mücadelede ormanların korunması evrensel bir hedeftir. Orman varlığı açısından zengin sayılmayan ülkemizin Akdeniz iklim kuşağında yer almasından dolayı her yıl hektarlarca ormanımız yanarak yok olmakta ve bunun sonucu olarak önemli miktarlarda hava kirletici emisyonları atmosfere verilmektedir. Bu çalışma kapsamında, 1988-2017 yılları arasında Türkiye’de gerçekleşen orman yangınlarından kaynaklanan farklı hava kirletici (CO, NOX, PM10, PM2.5, SOX, NMVOC, NH3, BC, TSP) emisyonları belirlenmiştir. Orman yangınlarıyla ilgili istatistiksel veriler T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü’nden temin edilmiş olup emisyonların hesabında EMEP/CORINAIR emisyon faktörleri kullanılmıştır. Sonuçlara göre; 1988-2017 yıllarını kapsayan yaklaşık otuz yıllık dönemde orman yangınlarından kaynaklanan ortalama yıllık emisyonlar; NOX için 2.026 ton/yıl, CO için 57.573 ton/yıl, NMVOC için 5.331 ton/yıl, SOX için 405 ton/yıl, NH3 için 459 ton/yıl, TSP için 27.187 ton/yıl, PM10 için 17.592 ton/yıl, PM2.5 için 14.393 ton/yıl ve BC için 1.295 ton/yıl olarak bulunmuştur. En büyük emisyonların sırasıyla 1994, 2008 ve 2000 yıllarında oluştuğu ve bu yıllık tekil emisyonların otuz yıllık dönem ortalamasının yaklaşık 2-3 katı kadar büyük olduğu görülmektedir. Örneğin; 2008 yılı Ağustos ayı içinde Antalya orman bölge müdürlüğü sınırları içinde gerçekleşen ve yaklaşık 16 bin ha’lık bir alanın etkilenmesine neden olan Serik-Taşağıl orman yangını, ülkemizde kayıt altına alınan en büyük yangın olup tek başına aynı yıl içinde toplam ülke emisyonlarının yaklaşık %53’ünü teşkil etmiştir. Orman yangını emisyonlarının ülke genelinde dağılımı incelendiğinde ise Akdeniz ve Ege Bölgelerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Emisyonların illere ve Orman Bölge Müdürlüklerine göre mekânsal dağılımı bir coğrafi bilgi sistemi yardımıyla haritalar haline sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler:
Orman yangını, emisyon, emisyon envanteri
___
- Bilgili, E., İ. Baysal, B. Dinç Durmaz, B. Sağlam, and Ö. Küçük (2010), Türkiye’de 2008 yılında çıkan büyük orman yangınlarının değerlendirilmesi, III. Ulusal Karadeniz Orman Kongresi Bildiri Kitabı, Cilt III, 1270-1279, 20-22 Mayıs 2010, Artvin.
- Bilgili, E., (2014), Orman Koruma ve Orman Yangınları, http://www.ktu.edu.tr/dosyalar/15_01_02_1a809.pdf, erişim: Ocak 2019.
- CEIP (European Centre on Emission Inventories and Projections) (2018), http://www.ceip.at/ms/ceip_home1/ceip_home/webdab_emepdatabase/reported_emissiondata/, erişim: Aralık 2018.
- Dimitrakopoulos, A.P. and I.D. Mitsopoulos (2006). Global Forest Resources Assessment 2005 – Report on fires in the Mediterranean Region, Forestry Department, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Working Paper FM/8/E, 38 pages, FAO, Rome, Italy.
- Dincer, F. (2014), Estimating national wildfire emissions for the last decade in Turkey, Environmental Engineering and Management Journal 13 (12), 2907-2916.
- EMEP/EEA(Europen Environment Agency) (2016), Air Pollutant Emission Inventory Guidebook, 11.B Forest fires, 21 sayfa.
- Ergan, O. (2010), Türkiye’de orman yangınlarından kaynaklanan hava kirletici emisyonlar, Lisans tezi, 106 sayfa, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) (2015), Global Forest Resources Assessment 2015, 49 pages, Rome, Italy.
- Garcia-Hurtado, E., J. Pey, M.J. Baeza, A. Carrara, J. Llovet, X. Querol, A. Alastuey and V.R. Vallejo (2013), Carbon emissions in Mediterranean shrubland wildfires: An experimental approach, Atmospheric Environment 69, 86-93.
- Hirschberger, P. (2016), Forests Ablaze - Causes and effects of global forest fires, World Wildlife Fund (WWF), 107 pages, WWF Deutschland, Berlin.
- Joint Research Centre (JRC) (2018), Forest Fires in Europe, Middle East and North Africa 2017, European Union, 139 pages, Ispra (VA), Italy.
- Kaya, M. (2010), Orman Yangınları ve Hava Kirliliği: Serik-Antalya Örneği, Yüksek Lisans tezi, 57 sayfa, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
- Kurt, B. (2014), Türkiye’de Orman Yangınlarının Coğrafi Dağılışı, Yüksek Lisans tezi, 204 sayfa, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- OGM (T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü) (2015), Türkiye Orman Varlığı 2015, 32 sayfa, Ankara.
- OGM (T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü) (2018), https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Istatistikler/Ormanc%C4%B1l%C4%B1k%20%C4%B0statistikleri/Ormanc%C4%B1l%C4%B1k%20%C4%B0statistikleri%202017.rar, erişim: Aralık 2018.
- Lavorel, S., M.D. Flannigan, E.F. Lambin, and M.C. Scholes (2006), Vulnerability of land systems to fire: Interactions among humans, climate, the atmosphere, and ecosystems, Mitig Adapt Strat Glob Change 12, 33–53.
- Simon, V., L. Dumergues, and L. Torres (2004), Emission inventory of the main natural methane sources in a Mediterranean area, Advances in Air Pollution Series 14, 463-474.
- Vilen, T., and P.M. Fernandes (2011), Forest Fires in Mediterranean Countries: CO2 Emissions and Mitigation Possibilities Through Prescribed Burning, Environmental Management, 48 (3), 558-567.
- ISSN: 1308-4372
- Başlangıç: 2008
- Yayıncı: Su Vakfı
Sayıdaki Diğer Makaleler
Börte KÖSE MUTLU, Zekeriya Ozan ARSLANOĞLU, Burkay GÜNAÇTI, Berkan SAY, Fatih ŞAHİN, Can YILMAZ, Nesrin YARDIMCI TİRYAKİOĞLU
M. Said FİDAN, Murat ERTAŞ, Salih KAYA, Arif KARADEMİR
Yenilenebilir Enerji Kooperatifçiliği Ve Etkileri
Arıtılmış Evsel/Kentsel Atıksuların Yeni Bir Su Kaynağı Olarak Kullanımında Faydalar ve Riskler