KUR’ÂN TEDRİSATINDA HARF TALİMİNİN ÖNEMİ VE USÛLÜ

İnsanlar için sağlıklı hücreler, binalar için sağlam temeller ne kadar önemliyse, nitelikli birKur’ân tilaveti için de harfler o derece önemlidir. Zira harf telaffuzu problemli olduğunda hemtilavet hem de -namazın rükünlerinden olması hasebiyle- namazdaki kıraat gayr-ı sahiholacaktır. Bu nedenle harf talimi, Kur’ân tedrisatının en önemli ve hatta en önceliklimeselelerindendir. Kur’ân eğitimcisinin, öğrencilerinin kıraatinin sahih olabilmesi için özenleüzerinde durması gereken bir mevzu olan harf talimi, alan bilgisi (uzmanlık) gerektirdiği kadarpedagojik ve metodolojik yaklaşım (usûl) becerisini de gerektiren bir özelliğe sahiptir. Zira aksibir tutum, öğrencilerin hem Kur’ân tilavetlerini hem de Kur’ân’a olan muhabbetlerini olumsuzbir şekilde etkileyecektir. Böyle bir olumsuz etki ise onların Kur’ân’a ömürlük bir kitap olarakdeğil, derslik (sezonluk) bir kitap gibi yaklaşmalarına neden olacaktır. Bu makalede eğitimcilere,nitelikli bir Kur’ân tilavetinin yapı taşlarından olan harf talimi hususunda, ifrat ve tefritsavrulmasına kapılmadan mutedil, pedagojik ve metodolojik bir tedrisatın nasıl icraedilebileceğine dair pratik öneriler sunulmaya çalışılacaktır

THE IMPORTANCE OF LETTER PRONUNCIATION TRAINING AND ITS APPLICATION METHODS IN TEACHING QURĀN RECITATION

Arabic letters are significantfor a qualified Qur’ān recitation just as the importance of healthy cells for human-beings and solid bases for buildings. Therefore, the prerequisite for an accurate Qur’ān recitation is to know the names, articulation, characteristics and pronunciation of letters and apply them correctly. Even if a person has a complete theoretical tajwīd knowledge, having a problematic pronunciation willmake his recitation (tilawat) incorrect as well as his qirāʾāt in the prayer, since the qirāʾāt is one of the pillars (rukn) of the prayer. For this reason, a letter pronunciation practice is one of the most important and even the primary issue of Quran teaching. The pronunciation practice, which is the matter that the Quran educators must overemphasize to make their pupils’ recitation accurate, requires field knowledge (expertise) as well as the skills of pedagogical and methodological approaches (usul). In case the mentioned requirements are not fulfilled, the student’s Quran recitation and their attachment to Quran will be affected in a negative way. Such a negative effect will cause them to approach the Qur'an not as a lifetime book, but as aseasonal coursebook. In this article, it is aimed to offer practical suggestions to Quran educators on how to apply a mild, pedagogical and methodological approaches about pronunciation practice which is one of the building blocks of Quran teaching.

PDF

___

Akdemir, Mustafa Atilla. Kıraat Eğitim Öğretim Metotları. İstanbul: İFAV Yayınları, 2015. - ---------------. Tecvîd-i mâhir. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2019.
Akkuş, Murat. “Kur’ân Okuma ve Tecvid Dersi Sınavlarının Ölçme ve Değerlendirmelerine Yönelik Bir Teklif: Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Örneği”. İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğitim ve Öğretimi (Sorunlar-Çözümler-Yöntemler). Ed. Ahmet Gökdemir. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019, 85-96.
Ali El-Kârî, Nureddin Ali b. Sultan. el-Minehu’l-fikriyye alâ metni’l-Cezeriyye. Mısır, 1335.
Altıntaş, Muhammed Esat. “İlahiyat Fakültelerinde Kur’an Öğretimi ile İlgili Problemler ve Çözüm Önerileri”. Uluslararası Yüksek Din Öğretimi Sempozyumu (Malatya, 24-25 Ekim 2019). Ed. İbrahim Aşlamacı vd. 97-127. Malatya: İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2019
Ata, Mehmet Mahfuz. “Kur’an Öğretim Yöntem ve Teknikleri Problem ve Çözüm Yolları”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 30 (2013), 167-189.
Aydın, Mehmet Zeki. Din Öğretiminde Yöntemler. Ankara: Nobel Yayınları, 2014.
Biceğez, Yunus. Kur’an Öğretiminde Temel İlkeler Yöntem ve Teknikler. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2017.
Birgivî, Muhammed b. Ali. Dürr-i Yetîm. İzmir: 1301.
Bisse, Mahmûd Ali. Fethu’l-Mecîd şerhu kitâbi’l-‘amîd fî ‘ilmi’t-tecvîd. Thk. Muhammed esSādık Kamhâvî. Kāhire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs, 1992.
Çetin, Abdurrahman. Kur’ân Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları, 2013.
Dağdeviren, Alican. “Kur’an Kıraatinin Ana Dinamiği: Harfler”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17 (2008), 47-81.
Dânî, Ebû ‘Amr Osman b. Sa‘îd b. Osman ed-Dânî. et-Tahdîd fi’l-itkān ve’t-tecvîd. Thk. Gānim Kaddûrî el-Hamed. Ürdün: Dâru ‘Ammâr, 2000.
Debreli, Abdülkerim. Mîzânü’l-hurûf ve şifâü’l-ebdân. İstanbul, 1926.
Demirel, Özcan vd. “Beyin Temelli Öğrenmenin Yabancı Dil Öğretiminde Yeri”. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 15 (2002), 123-136.
Eskicizâde, Seyyid Ali b. Hüseyin. Terceme-i dürr-i yetîm. İzmir, 1301. Feyizli, Hasan Tahsin. Kırâat-i ‘aşere. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2016.
Gülle, Sıtkı. Açıklamalı Örnekleriyle Tecvid İlmi. İstanbul, 2005.
Güneş, Firdevs. Sınıf Yönetimi. Ankara: Ocak Yayınları, 2004.
Ğavsânî, Yahya Abdürrezzâk. ‘İlmü’t-tecvîd. Dımaşk: Dâru’l-Ğavsânî, 2016.
Halil b. Ahmed, el-Ferâhîdî. Kitâbü’l-‘Ayn. Thk. Abdülhamîd Hindâvî. Beyrut: Dâru’lKütübi’l-‘İlmiyye, 2003.
Husarî, Mahmûd Halil. Ahkâmü kırâati’l-Kur’âni’l-Kerîm. Mekke: el-Mektebetü’l-Mekkiyye, 1995.
Hüdâî, Hamza (Hamza-i miskîn). Tecvîd-i edâiyye. İzmir, 1301.
İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osman b. Cinî el-Mevsılî el-Bağdâdî. Sırru sınâ‘ati’l-i‘râb. Thk. Hasan Hindâvî b.y., ts.
İbn Sînâ, Ebû Ali el-Hüseyn b. Abdillah b. Ali b. Sînâ. Esbâbü hudûsi’l-hurûf. Thk. Muhammed Hasan et-Tayyân-Yahyâ Mîr Alem. Dımaşk: Matbûâtü Mecma‘i’l-lügati’l- ‘arabiyye, 1983.
İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ali Ali b. Yûsuf el-Cezerî. el-Mukaddime fîmâ yecibü ‘alâ kârii’l-Kur’âni en ya‘lemeh. Thk. Eymen Rüşdi Süveyd. Cidde: Dâru Nûri el-Mektebât, 2003.
-----------------. en-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. Nşr. Ali Muhammed Debbâ. Mısır, ts.
----------------. et-Temhîd fî ‘ilmi’t-tecvîd. Thk. Gânim Kaddûrî el-Hamed. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1986.
İmam Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahya b. Şeref b. Mûrî. et-Tibyân fî âdâbi hameleti’l-Kur’ân. Thk. Abdülkâdir Arnavut, Kuveyt, 1988.
Kara, Ömer. Tecvid Kur’ân Okuma Kâideleri. İstanbul: İfav Yayınları, 2018.
Karaçam, İsmail. Kur’ân-ı Kerim’in Faziletleri ve Okunma Kâideleri. İstanbul: İfav Yayınları, 1984.
Kılıç, Mustafa. “Kur’an Eğitiminde Harflerin Sıfatlarından Renklendirme Yoluyla Yararlanma: Zıt Sıfatlar Örneğinde Bir Yöntem Önerisi”. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi 5/2 (2019), 233-280.
Koç, Mehmet Akif. “Harf Eğitiminde Arap-Türk Ağzı İkilemi Üzerine”. Tarihten Günümüze Kıraat İlmi: Uluslararası Kıraat Sempozyumu. 585-596. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012.
Kurtubî, Abdülvehhâb b. Muhammed. el-Mûdıh fi’t-tecvîd. Thk. Gānim Kaddûrî elHamed. Ürdün: Dâru ‘Ammâr, 2009.
Küçük, Cemil. “Kurân Harflerinin Sıfatları”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 (2017), 63-76.
Mağnîsî, Ahmed b. Muhammed Mağnîsâvî. Terceme-i Cezerî. İzmir, 1301.
Mekkî b. Ebî Tâlib, Ebû Muhammed el-Kaysî. er-Ri‘âye li-tecvîdi’l-kırâ’e ve tahkîki lafzi’ttilâve. Thk. Ahmed Hasan Ferhât. Ürdün: Dâru ‘Ammâr, 1996.
Mersafî, Abdülfettâh es-Seyyid Acemî. Hidâyetü’l-kârî ilâ tecvîdi kelâmi’l-Bârî. Mısır: Dâru’n-Nasr, 1982.
Müberred, Ebü’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd b. Abdilekber b. Umeyr. el-Muktedab. Thk.
Muhammed Abdülhâlik el-Udayme. Kâhire, 1994.
Nasr, Muhammed Mekkî. Nihâyetü’l-kavli’l-müfîd fî ‘ilmi’t-tecvîd. Kâhire, 1930.
Pakdil, Ramazan. Talim Tecvîd ve Kıraat. İstanbul: İfav Yayınları, 2014.
Saban, Ahmet. Çoklu Zekâ Teorisi ve Eğitim. Ankara: Nobel Yayınları, 2003.
------------------. Öğrenme Öğretme Süreci Yeni Teori ve Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayınları, 2000.
Saçaklızâde, Muhammed b. Ebî Bekr el-Mar‘aşî. Cühdü’l-mukıll. Thk. Salim Kaddûrî elHamed. Ürdün: Dâru ‘Ammâr, 2008.
Sağman, Ali Rıza. Sağman Tecvidi. İstanbul, 1955.
Saîdî, Ebü’l-Hasan ‘Ali b. Ca‘fer b. Muhammed el-Muqri’ er-Râzî es-Sa‘îdî. et-Tenbîh ‘ale’llahni’l-celiyyi ve’l-lahni’hafî. Thk. Gānim Kaddûrî el-Hamed. Bağdat: Mecelletü’l-Mecma‘u’l- ‘İlmî, 1985.
Sarı, Mehmet Ali. Kur’ân-ı Kerîm’i Güzel Okuma Tekniği ve Kuralları. İstanbul, ts.
-----------------. Tashih-i Hurûf Notları. İstanbul, 2011.
Sarıkaya, Muammer. “Araplarda Fonetik İlminin Doğuşu”. Bilimname: Düşünce Platformu 2/4 (2004/1), 117-131.
Sîbeveyhî, Ebû Bişr ‘Amr b. Osman b. Kanber el-Hârisî. el-Kitâb. Thk. Abdüsselam Muhammed Harun. Kāhire: Mektebetü’l-Hancî, 1982.
Şükrî, Ahmed Hâlid vd. el-Münîr fî ahkâmi’t-tecvîd. Ammân: Cem‘iyyetü’l-Muhafaza ale’lKur’âni’l-Kerîm, 2003.
Tekin, Halil. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, ts.
Tetik, Necati. “Kur’an Tilavetinin veya Kıraat İlminin Öğretilmesi Usûlleri”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (1990), 238-244
Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre et-Tirmizî. el-Câmi‘u’s-sahîh (Sünen). nşr. İbrahim Atve. b.y.: ts.
Yılmaz, Nazif. Kur’an-ı Kerim’i Nasıl Öğretelim. İstanbul: DEM Yayınları. 2016.