KUR’ÂN AYETLERİ BAĞLAMINDA “CİN” ALGISI HUSUSUNDA FARKLI YAKLAŞIMLAR

Kur’ân ayetleri bağlamında “cin” terimi incelendiğinde çok çeşitli anlamların ortaya çıktığıgörülmektedir. Cin teriminin etimolojik anlamlarının yanında Kur’ân ayetlerinin inişi sırasındaArap gelenek ve göreneklerinde yaygın olan folklorik bir cin tasavvurunun varlığından da sözedilebilir. Hatta bu tasavvurun algı ötesi ruhânî boyutlu cin teriminin orijinal anlamını gölgedebıraktığı söylenebilir. Kur’ân’da cin teriminin algı ötesi ruhsal varlık anlamının yanında o anakadar görünmeyen, bilinmeyen, tanınmayan varlıkların kast edildiği anlatımlar da mevcuttur. Buanlatımların bir kısmında ise Kur’ân’ın ilk muhataplarının bilincine nüfuz etmiş bulunan bazıefsanevi hususlara dikkat çekilir. Bundaki amaç ise efsane anlatmak olmayıp onunlamanevi/ahlaki ve ruhi bir hakikatin tasvirinin yapılmasıdır. Bu çalışmada “cin” terimi algı ötesiruhânî varlık ve folklorik kullanımı boyutlarıyla incelenmiş olup Kur’ân ayetleri ekseninde farklıyorum ve yaklaşımlara dikkat çekilmiş ve bunların değerlendirilmesi yapılmıştır.

DIFFERENT INTERPRETATION AND APPROACHES ABOUT “JINN” PERCEPTION WITHIN THE CONTEXT OF QUR’ANIC VERSES

When the term, “jinn”, is investigated within the context of Qur’anic verses, it is seen that a wide variety of different meanings emerge. Beside the etymological meanings of the term jinn, it is possible to mention about the existence of a folkloric jinn imagination common in Arab customs and traditions during the relevance of the Qur’anic verses. In fact, it can be said that this imagination overshadows the original meaning of the term gin beyond the perception of the spiritual dimension. There are also descriptions in which the term jinn are a spiritual being beyond perception, and also, with the term, it is intended to mean that the jinn were beings that were not seen, known and recognized until then in Qur’an. In some of these narratives, attention is drawn to some legendary issues that have penetrated the consciousness of the first addressees of the Quran. The purpose of this is not to tell a legend, but to depict a spiritual / moral and spiritual truth with it. In this study, the term "jinn" was investigated with its metaphysical spiritual and folklorical use dimensions; and different interpretations and approaches in the axis of the Quran verses were pointed out and evaluated.

PDF

___

Abduh, Muhammed – Rıza. Reşid Tefsiru'l-Kur'âni'l-Hakîm (Tefsiru'l-Menâr). 12 Cilt. Kahire: el-Hey’etu'l-Mısriyyetu’l-΄Amme li’l-Kitab, 1990.
Apak, Âdem, Ana Hatlarıyla İslâm Öncesi Arap Tarihi ve Kültürü. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2016
Ateş, Ali Osman. Kur’ân ve Hadislere Göre Cinler ve Büyü. İstanbul: Beyan Yayınları, 2011.
Ateş, Süleyman. İnsan ve İnsanüstü (Ruh, Melek, Cin, İnsan). İstanbul: Dergah Yayınları, 1985.
Ateş, Süleyman. Kur’ân Ansiklopedisi, 30 Cilt. İstanbul: Kur’ân Bilimleri Araştırma Vakfı Yayınları, ts.
Aydın, Hayati. “Dinî Kaynaklar ve Kültür Bağlamında Cinleri Anlamak”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 21/3, (2017), 1623-1670.
Behiy, Muhammed. İnanç ve Amelde Kur’ânî Kavramlar. çev. Ali Turgut, İstanbul: Yöneliş Yayınları, 2003.
Beydâvî, Kâdî Nâsiruddîn. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. thk. Muhammed Abdurrahman Mar’aşli. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâsî'l-Arabî. 1418.
Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail. Câmiu’s-sahih. thk. Muhibuddin el-Hatib. 4 Cilt. Kahire: Matbaatu’s-Selefiyye, 1400.
Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-beyân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts. Câhiz, Ebû Osman. el-Hayevân. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l İlmiyye, 1424.
Cebeci, Lütfullah. Kur’ân’da Cin-Şeytan. Kayseri: İstişare Yayınları, 1989.
Cevâd, Alî. el-Mufassal fî târîhi’l-Arabî kable’l-İslâm. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’s-Sâkî, 2001.
Çelebi, İlyas. “Kur’ân-ı Kerim’de Cin-İnsan Münasebeti”, MÜİF Dergisi 15 (1997), 167- 198.
Derveze, İzzet. et-Tefsiru'l-hadîs. çev. Ahmet Çelen - Vahdettin İnce vdğr. 6 Cilt. İstanbul: Ekin Yayınları, 2. Basım, 1998.
Doğrul, Ömer Rıza. Kur’ân-ı Kerim’in Tercüme ve Tefsir-i Şerifi Tanrı Buyruğu. 2 Cilt. İstanbul:
Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık ve Kağıtçılık, T.L.Ş. 3. Basım, 1955.
Dölek, Adem, “Mikroplar Cinlerin Bir Nev’i mi? Bir Hadisle İlgili İki Yorumun Eleştirisi”, Hadis Tetkikleri Dergisi 3/1 (2005), 107-118.
Düzenli, Yaşar. “Haberlerde Tedricilik ve Cinlerin Kulak Hırsızlığı Meselesi”, İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 22. Sayı, (2010), 125-154.
Düzgün, Şaban Ali. “Dinsel Ve Mitolojik Yönleriyle Cin ve Şeytan Algımız”, Kelam Araştırmaları Dergisi 10/2 (2012), 11-30.
Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf el-Endelusî. el-Bahri'l-Muhît fi’t-Tefsir, thk. Sıdkî Muhammed Cemîl. 10 Cilt. Beyrut: Dârû'l-Fikr, 1420.
Ebû Zehre, Muhammed. Zühretü’t-tefâsîr. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Fikri’l- Arabî, ts. Ebû Zeyd, Nasr Hâmid. İlâhî Hitabın Tabiatı. çev. Mehmet Emin Maşalı. Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2001.
Erdoğan, İbrahim Halil, “Metafizik Alemden Cinlerle İrtibatın İmkanı/İmkansızlığı” Etimolojik ve Epistemolojik Bir Yaklaşım, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 18/72 (2015), 1953-1969.
Esed, Muhammed. Kur'ân Mesajı. çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 2001.
Ferrâ’, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd. Meânî’l-Kur’ân. 3 Cilt. Beyrut: ʻÂlemu’l-Kutüb, 1973.
Gazâlî, Muhammed. es-Sünnetü’n-nebeviyye beyne ehli’l-fıkh ve’l-hadis. Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 1989.
Günaltay, Şemseddin. İslam Öncesi Araplar ve Dinleri. sdl. M. Mahfuz Söylemez-Mustafa Hizmetli. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
Halefullah, Muhammed Ahmed. Kur’ân’da Anlatım Sanatı (el-Fennu’l-Kasasî). çev. Şaban Karataş. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2012.
Heysemî, Nureddin Ali b. Ebû Bekir b. Süleyman, Mecmeʻu’z-zevâid ve menbau’l-fevâid. thk. Muhammed Abdulkadir Ahmed ʻAtâ, 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l İlmiyye, 2001.
İbn Âşûr, Muhammmed Tahir. et-Tahrir ve't-tenvir. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tunusiyye li’n-Neşr, 1984.
İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. Tefsîrü'lKur'âni'l-Azîm, thk. Esad Muhammed et-Tayyib. 9 Cilt. Mekke: Mektebetu Nezzâr Mustafa el-Bâz, 1419.
İbn Fâris, Ebû’l-Hüseyn Ahmed. Mu’cemu mekâyisillüga, thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979.
İbn Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed. Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût, vd. 45 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 2001.
İbn Hibbân, Muhammed. el-İhsan fî takribi sahih-i İbn Hibbân. thk. Şuayb el-Arnaût. 18 Cilt. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1988.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik. es-Sîretü’n-Nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekâ vd. 2 Cilt. Mısır: Matbaatu Mustafa el-Babî el-Halebî, 1955.
İbn Kesir, Ebu'l-Fida' İsmail b. Ömer. Tefsiru'l-Kur'âni'l-Azim. thk. Sami b. Muhammed es-Selâme. 8 Cilt. Riyad: Dâru Taybe li'n-Neşri ve't-Tevzi', 1999.
İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem. Lisanu’l-Arab. thk. Abdullah Ali elKebir - Muhammed Ahmed Hasbullah - Haşim Muhammed eş-Şazelî. Kahire: Dâru'lMeârif, ts. İsfahânî, Ebu’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed Râgıb. el-Müfredât fî gârîbi’l-Kur’ân, thk. Savfvân Adnân Beyrut: Dâvûdî. Dâru’l-Kalem, 1412.
İsfahânî, Ebu’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed Râgıb. Tefsiru’r-Ragıb el-İsfahânî, thk. Muhammed Abdulazîz el-Besyûnî, Tantâ: Külliyetu’l-Adâb, 1999.
İslamoğlu, Mustafa. Hayat Kitabı Kur’ân/Gerekçeli Meâl-Tefsir, 2 Cilt. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2013.
Kasımî, Muhammed Cemaleddin b. Muhammed Saîd Kasım el-Hallak. Mehâsinu’t-te’vîl. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubil-İlmiyye, 1418.
Kefevî, Ebu'l-Bekâ', Eyyub b. Musa el-Hüseynî. el-Külliyât mu'cem fi'l-müstalihat ve'l-furûkullüğaviyye. thk. Adnan Derviş-Muammed el-Mısrî. Beyrut: Müessesetu'r-Risâle, 1998.
Kılavuz, Ahmet Saim. “Cin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/8-10. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1993.
Kitab-ı Mukaddes. İstanbul: Kitab-ı Mukaddes Şirketi, 1985. Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebû Bekr. el-Câmi' li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed Berdûnî. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye, 1964.
Mâturîdî, Muhammed b. Mahmud Ebû Mansur. Tefsiru’l-Maturîdî (Te’vilâtu Ehli’Sünne). thk. Mecdî Bâselûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2005.
Mâverdî, Ebü'l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî el-Mâverdî. en-Nüket ve’l-uyûn. thk. Es-Seyyid ibn Abdulmaksud b. Abdurrahim. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l İlmiyye, ts.
Merağî, Ahmed Mustafa. Tefsîru’l-Merağî. 30 Cilt, Mısır: Matbaatu Mustafa el-Babî elHalebî, 1946.
Merdin, Saadettin. “Geleneksel İslam İnancında Mitolojik Unsurların Kritiği: Cinlerle İlgili İnanışlar Bağlamında Bir İnceleme” Basılmamış Doktora Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
Mevlana, Muhammed Ali. Kur’ân-ı Kerim (Arapça Metinli Türkçe Tercüme ve Tefsir). terc. Ender Gürol. İstanbul, 2008.
Mukâtil b. Süleyman. Tefsiru Mukâtil b. Süleyman. thk. Abdullah Mahmud eş-Şehhâte. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1423.
Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. Sahih-u Müslim. thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, 5 Cilt. Beyrut. Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1954.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. el-Minhâc şerhu Sahîh-i Müslim b. Haccâc. 18 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1392/1972
Öztürk, Mustafa. Kur’ân-ı Kerim Meali (Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri). Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
Polat, Emanullah, “Cin Suresi Perspektifinde Cinlerin Varlığı” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 14/53 (2015), 337-365.
Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. Mefâtihu'l-gayb (et-Tefsiru'l-kebîr). 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, 1420.
Şimşek, M. Sait. Hayat Kaynağı Kur’ân Tefsiri. 5 Cilt, İstanbul: Beyan Yayınları, 2016. Tabâtabâî, Seyyid Muhammed Hüseyin. el-Mizân fi tefsiri'l-Kur'ân. 22 Cilt. Beyrut: Müessesetü'l-A'lemî li'l-Matbuât, 1997.
Taberânî, Süleyman b. Ahmed Ebû’l-Kâsım. el-Mu‘cemü’l-kebîr. thk. Hamdî AbdilmecîdesSelefî. 25 cilt. Kahire: Mektebetu İbn Teymiye. 1994.
Taberî, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu'l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Cize: Hicr li’t-Tıbaa ve’n-Neşr, 2001.
Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre. es-Sünen. thk. Beşşâr Avâd Ma’rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslamî, 1998.
Tunçer, Murat. Kur’ân’da Cin ve Şeytan İstanbul: Rağbet Yayınları, 2015. Watt, W. Montgomery. Kur’ân’a Giriş. çev. Süleyman Kalkan. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2000.
Yazıcı, Mahmut. “Hz. Peygamber’in Cinlerle Görüşmesine Dair İhtilaflı Rivayetlerin Değerlendirilmesi”. Tasavvur, Tekirdağ İlahiyat Dergisi 4/2 Aralık/December. (2018), 784-825
Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur'ân Dili. sdl. İsmail Karaçam, E. Işık, N. Bolelli, A. Yücel. 10 Cilt. İstanbul: Zehraveyn Yayıncılık, ts.
Zebîdî, Muhammed b. Muhammed Abdurrezzak el-Hüseynî el-Mürtedâ. Tâcü'l-ârûs min cevâhîru’l-kâmûs. 40 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hidâye, ts.
Zeccâc, Ebû İshâk İbrahim b. es-Seri b. Sehl. Meânî’l-Kur’ân ve i’râbuhu. thk. Abdulcelil Abduh Şelebî. 5 Cilt. Beyrut: Âlemu’l-Kutüb, 1988.
Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Mahmud b. Ömer el-Harezmî. el-Keşşâf ‘an hakâiki gavâmidi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l Arabî, 1407.