EMİR ES-SAN’ÂNÎ’NİN ET-TENVÎR ŞERHU’L-CÂMİİ’S-SAGÎR ADLI ESERİNDE HADİSLERİ ŞERH VE TAHLİL YÖNTEMİ

Süyûtî’nin (ö. 911/1505) el-Câmiu’s-sagîr isimli eseri, İslam dünyasında sıklıkla müracaat edilen hadis kaynaklarından biridir. Kısa hadislerin alfabetik olarak tanzim edildiği bu esere tarih boyunca pek çok şerh yazılmıştır. Bunlardan biri de Yemenli âlim Emir es-San’ani (ö. 1182/1768) tarafından yazılan et- Tenvîr Şerhu’l-camii’s-sagîr isimli şerhtir. Tenvîr, 11 ciltten oluşan, kapsamlı, sistematik, dil ve üslup açısından dikkat çekici bir eserdir. Müellifi Emîr es-San’ânî’nin son te’liflerinden biri olması hasebiyle, ilminin hülasası kabul edilebilir. Bu özelliklerinin yani sıra el-Câmiu’s-sagîr’in akla ilk gelen şerhlerinden Feyzü’l-kadîr’e eleştirileri, tashih ve ilaveleri ile de dikkat çekmektedir. “Yemenli Âlim Emir es-San’ânî’nin el-Câmiu’s-Sagîr Şerhi Tenvîr” isimli bu makalede Tenvîr genel özellikleri ile ele alındıktan sonra, hadisleri şerh ve tahlil yöntemi -örnekleme metodu ile- incelenmiştir. San’ânî’nin, el-Câmiu’s-sagîr musannifi Süyûtî ile Feyzü’l-kadîr müellifi Münâvî’ye ve diğer âlimlere tenkitleri örneklendirilmiş, sıhhat değerlendirmesi açısından mukayese edilmiştir. Tenvîr şerhinin diğer şerhler arasındaki yeri ve hadis ilmine katkıları tespit edilmeye çalışılmıştır.

METHODOLOGICAL ANALYSIS OF AL-TANWIR SHARH AL-JAMI’ AL-SAGHIR BY AUTHOR AL-AMIR AL-SAN’ANI

The work of Imam al-Suyuti (d. 911/1505) titled al-Jami’ al-Saghir is one of the most widely used hadith sources in the Islamic world. Throughout history many commentaries have been written about this book that indexed hadiths alphabetically. One of these commentaries is the commentary entitled al- Tanwir Sharh al-Jami’ al-Saghir, written by the al-Amir of Yemen, al-San’ani (d. 1182/1768). al-Tanwir is a comprehensive, systematic, remarkable annotation in terms of language and style, consisting of 11 volumes. Since it is one of the last works of his author al-Amir al-San’ani, it is considered as the work that summarizes his knowledge. Besides these features, it also attracts attention with inclusion of his criticisms and his additions to al-Jami’ al-Saghir, one of the first commentaries written on Fayd al-Qadir Sharh al-Jami’ al-Saghir In this article titled “al-Jami’ al-Saghir Commentary of al-Tanwir of the Yemeni Author, al-Amir al-San’ani, al-Tanwir was studied for its general properties, then hadiths were analyzed by the method of sampling and sharh and tahlil methods. San’âni’s criticism to the musannif (author) of al-Jami’ al-Saghir Suyuti and the author of Fayd al-Qadir” Münavi and other scholars were exemplified and compared with in terms of strength assessment. The place of al-Tanwir annotation among other annotations in the hadith literature, and its contribution to the hadith studies has been assessed.

PDF

___

Aclûnî, İsmâîl b. Muahmmed, el-Aclûnî. Keşfu’l-hafa ve müzîlü’l-ilbâs. 2 cilt. Kahire: Mektebetü’l-kudsi, 1351.
Beyhakî, Ahmed b. Hüseyin el-Beyhakî. Şuabü’l-îmân. thk. Ahmed en-Nedvî, A. Abdülhamid Hamid. 14 cilt. Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 1. Basım, 1423/2003.
Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr el-Bezzâr. Müsnedü’l-Bezzâr. thk. M. Zeynullah, Adil b. Sa’d, S. Abdülhâlik eş-Şafiî. 18 cilt. Medine: Mektebetü’l-ulûmi ve’l-hikem, 1. Basım, 1988-2009.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl el-Buhârî. el-Edebü’l-müfred. thk. M. Fuad Abdülbakî. Beyrut: Dâru’l-beşâiri’l-islâmiyye, 1409/1989
Fîrûzâbâdî, Ebû’t-Tâhir Muhammed b. Yakûb el-Firûzâbâdî. el-Kâmusu’l-muhit. Beyrut: Müessesetü’r-risale, 8. Basım, 1436/2005.
Güler, Zekeriya, Zahiri Muhaddislerle Hanefi Fakihleri Arasındaki Münakaşalar ve İhtilaf Sebepleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1997.
Habeşî, Abdullah Muhammed el-Habeşî. “Muhammed b. İsmail el-Emîr es-San’ânî”. İklil 1/2 (1980), 145–174.
İbn Hacer, Ebû’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî el-Askalânî. ed-Dirâye fî tahrîci ehâdîsdi’l-Hidâye. thk. A. Hâşim el-Yemânî. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-marife, ts. İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî el-Kurtubî. el-İhkâm fî usûli'l-ahkâm, 8 cilt, Mısır: Dâru’l-hadis. 1. Basım, 1404.
İbn Manzur, Ebû’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Muhtasaru Tarihı Dımeşk. 31 cilt. Dımeşk: Dâru’l-fikr, 1. Basım, 1409/1989.
İbnü’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Abdurrahmân b. Alî. el-Mevzuat. thk. Abdurrahman Muhammed Osman. 3 cilt. Medine: Medine: el-Mektebetü’s-selefiyye, 1. Basım, (1/2) 1386/1966 ve (3) 1388/1968.
İsfahânî, Ebû’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. Mufaddal er-Râgıb el-İsfahânî. Muhadarâtü’l-üdebâ ve muhaveretü’ş-şuarâ ve’l-bulegâ. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-erkam, 1. Basım, 1420.
Münâvî, Muhammed b. Abdürraûf el-Münâvî. Feyzü’l-kadîr şerhu’l-Câmii’s-sagîr. 6 cilt. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. Basım, 1415/1994.
San’ânî, Muhammed b. İsmâil b. Salâh el-Emîr es-San’ânî. et-Tenvîr Şerhu’l-Câmii’s-sagîr. thk. Muhammed İshak Muhammed. 11 cilt. Riyad: Dârü’s-selam, 1. Basım, 1432/2011.
San’ânî, Muhammed b. İsmâil b. Salâh el-Emîr, es-San’ânî. Semerâtü’n-nazar fi ılmi’l-eser. thk. Râid b. Sabri, Riyad: Dâru’l-asıme, 1. Basım, 1417/1996.
Süyûtî, Ebû’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed es-Süyûtî. ed-Dürerü’l-müntesire fi’l-ehâdîsi’l-müştehire. thk. M. Lütfi Sabbağ. Riyad: Camiatü’l-Melik Suud, ts.
Süyûtî, Ebû’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed es-Süyûtî. el-Câmiu's-sagîr. thk. M. Muhiddin Abdülhamid. 2 cilt. Dımeşk: Mektebetü’l-halbunî, ts. Taberânî, Ebû’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed et-Taberânî. el-Mu’cemü’l-Kebir. thk. H. Abdülmecid es-Selefî. 25 cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, ts.
Uleymî, Ahmed Muhammed el-Uleymî. es-San’ânî ve kitâbühü Tavdîhu’l-efkâr. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. Basım, 1408/1987.