Soğuk İklime Duyarlı Kentsel Tasarım Yaklaşımları

Kış mevsimi ve kar, Erzurum kenti kimliğinin merkezindeki iki kavramdır ve kentin bugünkü gelişimçizgisinde düşünülmek zorundadır. Kentsel aktiviteleri sürdürebilmenin soğuk iklim koşulları nedeniyle çok zorolduğu Erzurum’da kış güneşini alan kamusal alanları tasarlayabilmek, soğuk rüzgârlardan bu alanları koruyabilmek,kenti yaya-bisiklet ve araç için keyiﬂi ve güvenli olarak oldukça ulaşılabilir kılmak en temel zorunluluklardır.Şehir planlama disiplini böyle bir strateji için önemli bir paya sahiptir. Bu disiplin içerisinde kapsamlı bir şekildegeliştirilecek olan kentsel tasarım yaklaşımları ile kentsel yaşam kalitesi artırılacak, kış mevsimi algısı değişecekve bir kış ekonomisi yaratılacaktır. Ekonomik etkilerinin uzun vadede hissedileceği bu yaklaşımlar ve uygulamalarıkısa vadede yaşam kalitesini artıracaktır. Yukarıda belirtilen çerçeve içerisinde bu çalışmanın amacı Erzurum kentiiçin soğuk iklime duyarlı tasarım yaklaşımlarının geliştirilmesidir. Dünyada ki örnek proje çalışmaları ve akademikliteratürün tarandığı bu çalışma bir derleme niteliğindedir. Çalışma kapsamında kent formu, kent geometrisi,yoğunluklar, kentsel doku ve sokak yönlenmeleri gibi daha üst ölçek tasarım kararlarına ek olarak kamusalalanlar, komşuluk birimi tasarımı ve açık alan yer seçimi gibi daha alt ölçek kararlarda sıralanmıştır. Çalışmasonucunda literatür ve örnek çalışmalardan çıkarılan uygun kentsel biçime (kent formu, sokak yönlenmeleri,cadde genişlikleri, gökyüzü görünürlük oranları, yoğunluk, bitkilendirme gibi) dair sonuçlar ile Erzurum kentininmevcut kentleşme deneyiminin örtüşmediği, soğuk iklim koşullarının kentsel yaşam kalitesini düşürdüğü ve fırsatadönüşme konusunda oluşturulacak tasarım kararlarının bir adım olabileceği görülmüştür. Bu tür bir kavramsalçerçeve dâhilinde geliştirilen tasarım yaklaşımları hem kentin olması gereken baskın kimliğini ortaya çıkaracakhem de yaşam kalitesini artıracaktır

Anahtar Kelimeler:

Kış, iklim duyarlılığı, Erzurum, yapılı çevre, kentsel tasarım

Urban Design Approaches for Cold-Climate Cities

Snow and winter are two concepts for Erzurum city’s identity and must be considered in the presentdevelopment of the city. Due to the cold climate conditions, maintaining of urban activities in Erzurum get diffcult.In this direction, designing of public space where receive the sun, protection of this gathering space from the winterwinds, and making them accessible for pedestrian, cycle and vehicles as safe and enjoyable are the main necessities.Urban planning has the largest share for such a strategy. With the defning and developing of comprehensive urbandesign approaches in planning area, the quality of life will be increased, perception of winter will be changed,and economy will be created. In this context, it is aimed to develop urban design approaches for cold-climatecities such as Erzurum. This study is a compilation constituted with scanned of world project examples andacademic literature. In the scope of study, both upper scale decisions related to urban form, urban geometry,density, settlement pattern and street orientation, and lower scale decisions such as public space and neighborhooddesign and location selection of outdoor spaces are made and listed. The results of both literature review and casestudy of Erzurum show that urbanization experiences do not consistent with the climate conditions and the level ofquality of life is low. Urban design approaches can be starting point for the use of winter as an opportunity. If anurban design practices can be developed within such a conceptual framework, it will reveal city’s dominant identityand improve the quality of life in the city

Keywords:

Winter, climate sensitivity, Erzurum, built environment, urban design,

PDF

___

Balık H, Yüksel Ü.D, 2014. Planlama Sürecine İklim Verilerinin Entegrasyonu, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 7(2).
Barış, M.E, 2005. Kent Planlaması, Kent Ekosistemi ve Ağaçlar, Planlama Dergisi, Sayı 4, s.156-163
Basibuyuk A, 2005. Dogu Anadolu Bolgesinde Ortalama Hanehalki Buyukluklerinin Dagilimi. Eastern Geographical Review, 10(13): 273-289.
Caliskan O, 2012. Turkiye'nin Biyoklimatik Kosullarinin Analizi ve Sehirlesmenin Biyoklimatik Kosullara Etkisinin Ankara Olceginde Incelenmesi. Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, Doktora Tezi.
Caliskan O, Matzarakis A, 2013. The Climate and Bioclimate of Nevsehir from the Perspective of Tourism. Advances in Meteorology, Climatology and Atmospheric Physics Springer Atmospheric Sciences, 397-402.
Caliskan O, Cicek I, Matzarakis A, 2011. The Climate and Bioclimate of Bursa (Turkey) From the Perspective of Tourism. Springer, 417-425.
City of Edmonton, 2013. For The Love Of Winter, Design Guidelines For Transforming Edmonton, Alberta, Canada.
City of Edmonton, 2016. Winter Design Guidelines: Transforming Edmonton into a Great Winter City. Edmonton, Alberta, Canada.
Dursun D, Yavaş M, 2015. Dirençli Planlama Anlayışı ve Erzurumun Kentleşme Deneyimi. Bildiriler Kitabı, Trabzon: KTÜ.
Ebrahimabadi S, Johansson C, Nilsson K.L, 2012. The challenges of incorporating climate considerations into urban planning of the subarctic regions, Paper I. Submitted for publication in European Planning Studies in May 2012.
Emmanuel R, 2005. An Urban Approach to Climate-Sensitive Design – Strategies for the Tropics, Spon Press, New York.
Ercoskun O, Y, 2007. Surdurulebilir Kent Icin Ekolojik-Teknolojik (Eko-Tek) Tasarim: Ankara-Gudul Örnegi. Gazi Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu, Doktora Tezi.
Erzurum Büyükşehir Belediyesi, 2017. Karın Erzurum'a Maliyeti. Şubat 6, 2017 tarihinde Kent Haber: http://www.kenthaber25.com/karin-erzuruma-maliyeti-aciklandi-4289.html adresinden alındı
Girginer S, 2006. Kentsel Tasarim ile Ekolojik Surdurulebilirligin Iliskilendirilmesi ve Toplu Konut Gelisme Bolgelerinde Orneklenmesi. Dokuz Eylul Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu, Yüksek Lisans Tezi.
Givoni B, 1998. Climate Considerations in Building and Urban Design, John Wiley & Sons, Inc., NY
Güçlü K, 1988. Erzurum Kentinin Yesil Alanlarinda Planlama ve Uygulama Sorunu. Ataturk Universitesi Ziraat Fakultesi Dergisi, 19(1-4): 51-63.
Gülten A, 2007. Kent Dokusunda Gunes Isinimindan Yararlanmak Icin Cadde-Bina Iliskisinin Arastirilmasi. Firat Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu, Yüksek Lisans Tezi.
Gülten A, Aksoy T, 2010. Gokyuzu Gorus Faktoru ve Bina Yuzey Sicakliklarina Bagli Olarak Cadde Geometrisi-Gunes Isinimi Etkisi. Firat Universitesi Muhendislik Bilimleri Dergisi, 22(2): 157-170.
Gürer N, 2017. Kış Kentlerinde Sürdürülebilir Kamusal Mekanlar Yaratılmasında Yerel Yönetimlerin Rolü, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 26, Sayı 1, s.19-42
Herrmann J, Matzarakis A, 2010. Influence of mean radiant temperature on thermal comfort of humans in idealized urban environments. In: Matzarakis, A., Mayer, H., Chmielewski, F.-M. (Eds.), Proceedings of the 7th Conference on Biometeorology. Ber. Meteorol. Inst. Univ. Freiburg No. 20, 523-528.
Hisarligil H, 2009. Enerji Etkin Planlamada Konut Adasi Tasarimi: Hipotetik Konut Adalarinin Ankara Orneginde Mikroklima Analizi. Gazi Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu, Doktora Tezi.
Koç A, Yılmaz S, Mutlu E, 2016. Erzurum Kent Merkezinde Kitle Yeşil Alanların Hava Kalitesine Etkisi, Iğdır University Journal of the Institute of Science and Technology, 6(4), p.p.109-112
Koseoglu B, 2012. Kentsel Kamusal Mekanlarin Iklim Duyarli Tasarlanmasi: Turkiye Orneklerinin Karsilastirilmasi. Gazi Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu, Yüksek Lisans Tezi.
Kottek M, Grieser J, Beck C, Rudolf B, Rubel F, 2006. World Map of the Köppen-Geiger climate classification, updated. Meteorol Z, 15: 259-263
Kuscu C, 2010. Landsat Tm Verileri Uzerinden Yuzey Sicakligi Haritasinin Olusturulmasi ve Yersel Olcumler ile Iliskisinin Incelenmesi. I. Ulusal Planlamada Sayısal Modeller, Istanbul Teknik Universitesi. 423-436.
Matzarakis A, Rutz F, Mayer H, 2006. Modelling the Thermal Bioclimate in Urban Areas with the RayMan Model, PLEA2006 - The 23rd Conference on Passive and Low Energy Architecture, Geneva, Switzerland, 6-8 September, Downloaded from https://www.researchgate.net/publication/237253361_Modelling_the_thermal_bioclimate_in_urban_areas_with_the_RayMan_Model
MGM (Meteoroloji Genel Müdürlüğü), 2016. Erzurum Saatlik Ortalama Rüzgar Verisi
Milosovicova J, 2010. Climate-Sensitive Urban Design in Moderate Climate Zone: Responding to Future Heat Waves Case Study Berlin – Heidestrasse/Europacity, Master Thesis in Urban Design, Downloaded from http://jm-urbandesign.com/csud_thesis.html, on 11 July 2013
Özer S, Kulözü N, Demir M, 2014. Gecekondu Bahçelerinde Kullanılan Bitkisel Materyal ve Tercihleri Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Erzurum Kenti Dağ (Gaziler)Mahallesi Örneği, Alınteri, 9-17.
Özyavuz M, 2016. Kentsel Açık ve Yeşil Alanların Kent Sağlığı Üzerinde Etkisi, Conference Paper, 1 st International Urban Environment Health Congress, Downloaded from https://www.researchgate.net/publication/311426901
Pressman N, 1985. Reshaping winter cities: Concepts, strategies and trends. Waterloo, Ont.: Published under the auspices of Livable Winter City Association by University of Waterloo Press.
Pressman N, 1995. Northern cityscape: Linking design to climate. Yellowknife, N.W.T.: Winter Cities Association.
Pressman N. 2004. Shaping cities for winter: Climatic comfort and sustainable design. Prince George, B.C.: Winter Cities Association.
Sahin E, Dostoglu N, 2007. Kentsel Mekan Tasarımında Doğal Verilerin Kullanımı. Uludag Universitesi Muhendislik-Mimarlık Fakultesi Dergisi, 12(1): 29-40.
Shaghaghi S G, Shakiba, P V, Irani, G, 2011. Analysis of Climatic Strategies in Designing the Residential Buildings in Cold Dry Climate of Tabriz Metropolis to Reduce Air Pollution in Urban Environment, World Academy of Science, Engineering and Technology 52.
Shishegar N, 2013. Street Design and Urban Microclimate: Analyzing the Effects of Street Geometry and Orientation on Airflow and Solar Access in Urban Canyons. Journal of Clean Energy Technologies, 1:1.
Şimşek Ç.K, 2016. Orta Ölçekli Parkların Mikro İklimsel Etki Alanlarının Araştırılması: Gezi Parkı, Maçka Parkı ve Serencebey Parkı Örneği, METU JFA, 33:2, 1-17
Şimsek C K., Şengezer B, 2012. Istanbul Metropoliten Alaninda Kentsel Isinmanin Azaltilmasinda Yesil Alanlarin Onemi. Megaron Article, 7(2): 116-128.
Soysal S, 2008. Konut Binalarinda Tasarim Parametreleri ile Enerji Tuketimi Iliskisi. Gazi Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu, Yuksek Lisans Tezi.
St.Clair P, 2010. Guidelines For Climate Responsive Design In Cold Climates With Particular Reference To Beijing, China, downloaded from www.peterstclair.com/pdf/ on 11 July 2013.
Yavaş M, Yılmaz S, Dursun D, 2017. “Analysis of climate sensitivity of public space in cold climate zone: The Case of Yakutiye Square, Erzurum”, The Environmental Design Research Association Voice of Place Symposium, Winsconsin (the paper will be presented in May).
Yılmaz T, Şavklı F, Yıldırım E, 2013. İklime Bağlı Tasarım Olanaklarının Sıcak İklim Koşullarında İrdelenmesi, Antalya Cumhuriyet Meydanı Örneği, Turkish Journal of Scientific Reviews, Issue 1, 42-45