Karayolu Projelerinin Hazırlanmasında Yaban Hayatı Geçiş Yapılarının Değerlendirilmesi

Türkiye, coğraf konumu, iklim farklılıkları, topoğrafk, jeolojik ve jeomorfolojik çeşitlilikler nedeniyleDünya’da en zengin biyoçeşitliliğe sahip ülkelerden birisidir. Hızlı nüfus artışı, endüstrileşme, yanlış tarımsalpolitikalar, aşırı avlanma, baraj ve yol inşaatları gibi çok sayıda faktör yaban hayatı yaşam alanları ve biyoçeşitliliküzerinde ciddi anlamda olumsuz etkiler yaratmaktadır. Türkiye’de son dönemde karayolu ulaşım ağının geliştirilmesiiçin çok sayıda karayolu projesi yapılmıştır. Türkiye’de karayolu projelendirme sürecinde, yaban hayatı sahalarıgibi ekolojik faktörler genellikle dikkate alınmamaktadır. Yaban hayatı sahaları dikkate alınmadan projelendirilenyollar, yaban hayatı hareketlerini ve gen akımını sınırlandırmakta, yaban hayatı yaşam alanlarının parçalanmasına,bozulmasına ve yok olmasına sebep olmaktadır. Yaban hayatı dikkate alınmadan projelendirilen yollarda, yabanhayvanlarının öldüğü veya yaralandığı trafk kazaları meydana gelmektedir. Dünya’da yaban hayatı geçiş yapılarıile ilgili çok sayıda çalışma ve uygulama yapılmaktadır. Ülkemiz literatüründe ise, yaban hayatı geçiş yapılarınınkarayolu projelendirme sürecinde değerlendirilmesine ilişkin çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu çalışmada, yabanhayatı sahaları ve hayvan geçişleri dikkate alınarak ekolojik bir karayolu projelendirme yaklaşımı sunulmuştur. Buyaklaşımın, gelecekte yapılacak proje çalışmalarına bir zemin oluşturmasının yanısıra uygulayıcı ve planlayıcılarabir kılavuz olması da beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Ekolojik geçiş yapıları, karayolu projesi, yaban hayatı, yol ekolojisi

Evaluation of Wildlife Crossing Structures in Preparing Highway Projects

Turkey is one of the countries which have the richest biodiversity in the world due to its geographicallocation, climate differences, topographical, geological and geomorphological diversity. Numerous factors such asrapid population growth, industrialization, improper agricultural policies, overfshing, dams and road constructionshave serious negative effects on wildlife habitats and biodiversity. In Turkey, a great number of highway projectshave been carried out for the development of road transportation network in the recent period. In the preparation ofhighway projects in Turkey, ecological factors such as wildlife habitats are generally not taken into consideration. Theroads designed without considering wildlife sites limit wildlife movements and gene ﬂow, cause the fragmentation,destruction and extinction of wildlife habitats. In the roads designed without consideration of wildlife, traffcaccidents occur that wildlife animals are killed or injured. There are many studies and applications about wildlifecrossings structures in the world. In the Turkish literature, studies on the evaluation of wildlife crossings structuresin the process of preparation of highway projects are very limited. In this study, an ecological highway projectapproach was presented by taking into account wildlife habitats and animal crossings. This approach is expected tobe a guide to practitioners and planners, as well as a platform for future project work.

Keywords:

Ecological crossing structures, highway project, wildlife, road ecology,

PDF

___

Aklıbaşında M, Özer S, 2016. Assessing the effects of Erzurum Nato Highway on land use and environment. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6 (2):111-119.
Anonim, 2017a. http://www.milliparklar.gov.tr/AnaSayfa/yabanHayatiDairesi.aspx?sflang=tr
Anonim, 2017b. http://www.mnn.com/earth-matters/wilderness-resources/stories/10-important-wildlife-corridors
Anonim, 2017c. http://www.arkitera.com/haber/27473/yaban-hayati-kopruleri
Aresco MJ, 2005. The effect of sex-speciﬁc terrestrial movements and roads on the sex ratio of freshwater turtles. Biological Conservation, 123 (1): 37-44.
Ascensao F, Clevenger AP, Grilo C, Filipe J, Reis MS, 2012. Highway verges as habitat providers for small mammals in agrosilvopastoral environments. Biodiversity and Conservation, 21(14): 3681-3697.
Baigas PE, Squires JR, Olson LE, Ivan JS, Roberts EK, 2017. Using environmental features to model highway crossing behavior of Canada lynx in the Southern Rocky Mountains. Landscape and Urban Planning, 157: 200-213.
Beben D, 2016. Crossings construction as a method of animal conservation. Transportation Research Procedia, 14: 474-483.
Beşkardeş V, 2009. Bolu-Yedigöller Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahasında Yaban Hayatı Yönetimi. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 178s.
Chang Y, Wu BY, Lu HL, 2014. Using ecological barriers for the conservation of frogs along roads. Ecological Engineering, 73: 102-108.
Clarke GP, White PCL, Harris S, 1998. Effects of roads on badger Meles meles populations in south-west England. Biological Conservation, 86 (2): 117-124.
Clevenger AP, Chruszcz B, Gunson KE, 2003. Spatial patterns and factors inﬂuencing small vertebrate fauna road-kill aggregations. Biological Conservation, 109 (1): 15-26.
Clevenger AP, Huijser MP, 2011. Wildlife Crossing Structure Handbook Design and Evaluation in North America. Federal Highway Administration, 223 p.
Glista DJ, Devault TL, Dewoody JA, 2009. A review of mitigation measures for reducing wildlife mortality on roadways. Landscape and Urban Planning, 91(1): 1-7.
Gülci S, Akay AE, Gülci N, 2014. Orman İçi ve Kenarı Yol Ağlarında Ekolojik Sanat Yapıları. Orman Mühendisleri Odası, Orman Mühendisliği Dergisi, 51: 10-20.
Gülci S, Akay AE, 2014. Orman İçi ve Kenarı Sanat Yapılarının Ekolojik Fonksiyonlar Açısından Değerlendirilmesi. II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 22-24 Ekim 2014, Isparta.
Haksever ME, 2015. Türkiye’nin Korunan Alanlarında Ekolojik Ağlar ve Avrupa Birliği Örnekleri. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Uzmanlık Tezi, Ankara, 135s.
Hels T, Buchwald E, 2001. The effect of road kills on amphibian populations. Biological Conservation, 99 (3): 331-340.
Hoeven CA, Boer WF, Prins HHT, 2009. Roadside conditions as predictor for wildlife crossing probability in a Central African rainforest. African Journal of Ecology, 48(2): 368-377.
Huijser M, Bergers PJM, 2000. The effect of roads and trafﬁc on hedgehog (Erinoceus europaeus) populations. Biological Conservation, 95 (1): 111-116.
Huijser MP, Fairbank ER, Camel-Means W, Graham J, Watson V, Basting P, Becker D, 2016. Effectiveness of short sections of wildlife fencing and crossing structures along highways in reducing wildlife-vehicle collisions and providing safe crossing opportunities for large mammals. Biological Conservation, 197: 61-68.
Igondova E, Pavlickova K, Majzlan O, 2016. The ecological impact assessment of a proposed road development (the Slovak approach). Environmental Impact Assessment Review, 59: 43-54.
Kantarlı M, 2013. Türkiye’de Av ve Yaban Hayatı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av Yönetimi Dairesi, Ankara, 40 s.
Karlson M, Mörtberg U, 2015. A spatial ecological assessment of fragmentation and disturbance effects of the Swedish road network. Landscape and Urban Planning, 134: 53-65.
KGM, 2015. Trafik Kazaları Özeti 2015, Karayolları Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye, 17s.
Kušta T, Keken Z, Bartak V, Hola M, Jezek M, Hart V, Hanzal V, 2014. The mortality patterns of wildlife-vehicle collisions in the Czech Republic. North Western Journal of Zoology, 10 (2): 393-399.
Li T, Shilling F, Thorne J, Li F, Schott H, Boynton R, Berry AM, 2010. Fragmentation of China’s landscape by roads and urban areas. Landscape Ecology, 25 (6): 839-853.
Neumann W, Ericsson G, Dettki H, Bunnefeld N, Keuler NS, Helmers DP, Radeloff VC, 2012. Difference in spatiotemporal patterns of wildlife road-crossings and wildlife-vehicle collisions. Biological Conservation, 145 (1): 70-78.
Shepard DB, Kuhns AR, Dreslik M.J, Phillips, JA, 2008. Roads as barriers to animal movement in fragmented landscapes. Animal Conservation, 11(4): 288-296.
Tissier ML, Jumeau J, Croguennec C, Petit O, Habold C, Handrich Y, 2016. An anti-predation device to facilitate and secure the crossing of small Mammals in motorway wildlife underpasses. (I) Lab tests of basic design features. Ecological Engineering, 95: 738-742.
Uçarlı Y, 2016. Çoruh Vadisi ve Verçenik Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarındaki Barajların Yaban Keçisi Üzerine Etkileri. Artvin Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Artvin, 147s.
Van Langevelde F, Van Dooremalen C, Jaarsma CF, 2009. Trafﬁc mortality and the role of minor roads. Journal of Environmental Management, 90: 660-667.
Vermeulen HJW, 1994. Corridor function of a road verge for dispersal of stenotopic heathland ground beetles (Carabidae). Biological Conservation, 69 (3): 339-349.
Wang Y, Guan L, Piao Z, Wang Z, Kong Y, 2017. Monitoring wildlife crossing structures along highways in Changbai Mountain, China. Transportation Research Part D, 50: 119-128.