ÇUVAŞ EĞİTİM HAYATINDA İLK KIZ OKULLARI

: Rus toplumunda kız çocuklarının eğitimi konusu ilk kez 18. yüzyılın ikinci yarısında masaya yatırılır. Kız çocuklarının eğitimi ile yakından ilgilenen II. Katerina, 5 Mayıs 1764’te “Smolnıy Enstitüsü” adındaki eğitim kurumlarını hayata geçirir. Smolnıy Enstitüsü ile başlatılan söz konusu eğitim faaliyetleri, 1864’te Halk Eğitim Bakanlığının tek sınıflı okullarında ortak eğitime izin verilmesi, 1872 yılında Halk Eğitim Bakanlığının programları kapsamında faaliyet gösteren özel kadın gimnazyumlarının açılması ile önemli bir noktaya taşınır. Çuvaş toplumunda kız çocuklarının eğitimine ilişkin atılan adımlar da Çarlık Rusya idaresinin uygulamalarına koşut bir gelişim sergiler. Bilhassa 19. yüzyılın ilk yarısı, Çuvaş toplumunda kız çocuklarının eğitim hayatını belirleyen önemli gelişmelere sahne olur. Kız çocuklarının eğitimi, Simbirsk Çuvaş Okulu’nun kurucusu ve direktörü olan İvan Yakovleviç Yakovlev’in eğitim faaliyetleri ile bambaşka bir noktaya taşınır. 1878 Eylülünde resmî bir izne tabi olmaksızın Simbirsk Çuvaş Okulunun içinde bir kız bölümü hayata geçirir. 1878 yılında bir Kız Departmanı olarak faaliyete başlayan 1 Temmuz 1890’dan sonra ise Çuvaş Kadın Okulu adıyla yeniden adlandırılan bu eğitim kurumunda, 1918 yılında kapatılına dek 505 kız çocuğu eğitim alır. Çuvaşlar arasında bir türlü istenen düzeye getirilemeyen dinî dönüşümün hızlandırılması söz konusu kız okulları sayesinde mümkün olur. Bu okullar aracılığıyla toplumun en küçük parçası olan ailelerde Hristiyanlık temelli düşünsel ve manevi bütünlüğün tesis edilmesine, Hristiyanlığın Çuvaş toplumunun istikrarlı ve değişmez bir parçası hâline getirilmesine uğraş verilir.

Anahtar Kelimeler:

Çuvaşlar, Çuvaş eğitim hayatı, ilk Çuvaş kız okulları, İ. Ya. Yakovlev, Simbirsk Çuvaş Okulu, kimlik

FIRST GIRLS’ SCHOOLS IN THE CHUVASH EDUCATION LIFE

The issue of girls’ education is discussed for the first in the second half of the 18th century. Catherina II, who was closely interested in the education of girls, established education intuitions called “Smolny Institute” on May 5, 1764. These education activities, starting with Smolny Institute, were moved to a significant point when the Ministry of Public Education allows joint education in one-class schools in 1864 and the opening of private women’s gymnasiums in 1872, which operated within the scope of the Ministry of Public Education’s programs. The steps taken regarding the education of girls in Chuvash society followed a development parallel to the practices of Russian rule. Especially the first half of the 19th century witnessed important developments that determined the educational life of girls in Chuvash society. The education of girls in the Chuvash society was carried to a completely different point with the education activities of Ivan Yakovlevich Yakovlev, who was the founder and director of the Simbirsk Chuvash School. He established a girl’s section within the Simbirsk Chuvash School without an official permission in September 1878. In this education institution, which started its activities as a Girl Department in 1878 and was renamed as Chuvash Women School after July 1, 1890, 505 girls were educated until it was closed in 1918. The acceleration of the religious transformation, which could not be brought to the desired level, only became possible thanks to these girls’ schools. Through these schools, efforts were made to establish a Christian-based intellectual and spiritual integrity within families that were the smallest units of the society and to make Christianity a stable and unchangeable part of Chuvash society.

Keywords:

Chuvash people, Chuvash education life, first Chuvash girls’ schools, İ. Ya. Yakovlev, Simbirsk Chuvash School, identity,

PDF

___

Arık, D. (2005). Hristiyanlaştırılan Türkler (Çuvaşlar). Ankara: Aziz Andaş Yayınları.
Filippova, D. S. (1969). Rol’ İ. Ya. Yakovleva i simbirskoy uçitel’skoy şkolı v prosveşçenii Çuvaşskih jenşçin. Uçenıye Zapiski: 42, s. 63-69.
Güzel, S. (2014). Çuvaş Türklerinin Kimlik İnşasında İvan Yakovleviç Yakovlev Etkisi. Milliyetlerin Kesişme Noktası: İdil-Ural Çalıştayı Bildiri Kitabı 12-13 Nisan 2014 (Editör B. Bayram). Kırklareli: Kırklareli Üniversitesi Yayınları, s. 197- 218.
Güzel, S. (2016). Çuvaş Kimliğine Yön Veren Bir Metin: İvan Yakovleviç Yakovlev’in Siyasi Vasiyetnamesi. Milliyetlerin Kesişme Noktası: İdil- Ural Çalıştayı-II (16- 18 Ekim 2015) Bildiri Kitabı (Editör B. Bayram). Kırklareli: Kırklareli Üniversitesi Yayınları, s. 527-540.
Hanilçe, M.; İbrahimzade, T. (2019). Çariçe Katerina’nın Rus Kadın Eğitimine Sağladığı Bir Katkı -Smolniy Enstitüsü (1764-1919). Tarih ve Gelecek Dergisi, Cilt 5, Sayı: 3: s. 503-528.
Haritanov, V. T. (1969). Simbirskaya uçitel’skaya şkola i ee rol’ v prosveshenii çuvaşskogo naroda. Uçenıye Zapiski: 42, s. 47-54
Markov, A. S.; Krasnov, N. G. (1979). O sostoyanii Çuvaşskogo jеnskogo obrazovaniya v dorеvolyutsionnıy pеriod. Voprosı istorii Çuvaşii perioda feodalizma i kapitalizma, Vıp. 93. Çeboksarı: ÇNİİ, s. 163-175.
Materialı: Materialı k istorii Simbirskoy çuvaşskoy shkolı, mujskogo i jenskogo pri ney prihodskih uçilişç s trehletnimi pedagogiçeskimi kursami. (1915). Simbirsk: Tipo-litogr. Gub. Pravleniya.
Mukina, İ. V. (2009). Yakovlеvovеdеni (ĭs-hakĭl kul’turipe kĭmĭl-sipet uroksem) Vrenü posobiy. Şupaşkar: İzd-vo Çuvaş.
Petrov, M. P. (1928). Çmprti çĭvaş şkulpe İvan Yĭkkĭlç Yakkĭvlv inçen. Şupaşkar: Halĭh ut Komissariaç.
Prokopyev, İ. P. (1969). 100-letiye Simbirskoy çuvaşskoy uçitel’skoy şkolı i 120-letiye so dnya rojdeniya İ. Ya. Yakovleva. Uçenıye Zapiski: 42, s. 5-14.
Sidorova, K. İ (1979). Zaçatki jenskogo obrazovaniya v çuvashii v pervoy polovine XIX veka. Voprosı istorii Çuvaşii perioda feodalizma i kapitalizma, Vıp. 93. Çeboksarı: ÇNİİ, s. 158-162.
Yakovlev, İ. Ya. (1893). Oçerk vozniknoveni'ya Jenskago pri Simbirskoy Çuvaşskoy Şkolı uçilişça. Simbirsk.
Yakovlev, İ. Ya. (1896). Poezdka vospitannikov Simbirskoy Çuvaşskoy uçitel’skoy shkolı i vospitannits jenskogo pri ney uçilişça v Kazan, N. Novgorod, Kostromu, Yaroslavl’ , Sergiyevu Lavru i Moskvu letom 1896 goda. Simbirsk: Tipografiya İ. S. Hankova.
Yakovlev, İ. Ya. (1992). Halal –Çĭvaş Halĭhne Panĭ Halal. Şupaşkar.
Yefimov, A. L. (2010). Razvitie jenskogo obrazovaniya v dorevolyutsionnoy Çuvaşii: literatura i istoçniki. Vestnik Çuvaşskogo universiteta, 2010-1. Çeboksarı: s. 24-31
Yefimov, A. L. (2018). Naçalo professional’noy podgotovki pedagogov-jenşçin v simbirskoy Çuvaşskoy uçitel’skoy şkole İ. Ya. Yakovlevım. Problemı prosveşçeniya, istorii i kul’turı skvoz’ prizmu etniçeskogo mnogoobraziya Rossii (k 170-letiyu çuvaşskogo prosvetitelya İ.Ya. Yakovleva). Çeboksarı: Obşçestvo s ograniçennoy otvetstvennost’yu İzdatel'skiy dom «Sreda», s. 148-154.
Yefimov, A. L.; Sergeyev, T. S. (2011). İ. Ya. Yakovlev i İ. N. Ul’yanov - organizatorı jenskogo pedagogiçeskogo obrazovaniya v simbirskoy çuvaşskoy şkole. Nauka i şkola N. 3, s. 147-149.