Üst Gelir Grubu Konut Tercihi Olarak Rezidans Kullanımı

Türkiye’de 1990’larda ortaya çıkan ve yayılmaya başlayan dışa kapalı konut yerleşmeleri ilk kurgulandığı yıllardan bu yana, özellikle üst gelir grubunun öncelikli tercihi olmuştur. Bu dönemde oluşan serbest piyasa koşulları ve sosyo-ekonomik etkileri kullanıcıların konutlara ve konut yerleşmelerine bakış açılarını, tercih ve kullanım biçimlerini kısacası beklentilerini değiştirmiştir. Üst gelir grubu tarafından sıklıkla tercih edilen bu tür konutlar sadece barınma işlevini karşılamakla kalmayıp kişinin sosyal statüsünü ve profilini tanımlayan birer kimlik öğesi görevi görmeye başlamışlardır. Özellikle son yıllarda kullanımın yanı sıra, iyi bir yatırım aracı olarak görülen konutlar, güncel moda ve (sosyal) eğilimlerin takibiyle de gayrimenkul piyasasını yönlendirir bir hale gelmiştir. Tüm bu yeni yönelimlerle beraber kullanıcılar açısından, konut sahipliliği ve kullanımındaki amaç farklılıkları kısacası konut edinme alışkanlıkları değişmiştir. Geçmişten günümüze kişilerin sosyal sınıfları, statüleri, ait oldukları alt kültürler yaşadıkları konutlar üzerinden çeşitli semboller yardımıyla okunabilmiştir. Özellikle toplumsal hareketliliğin olduğu, sosyal sınıf değişimlerinde bu semboller kullanıcılar için yaşadıkları hayatın birer temsili halini almıştır. Türkiye’de 1980’den sonra değişen ekonomi politikalarıyla beraber ortaya çıkan yeni sosyal sınıflar konut yerleşmeleri seçimlerinde ve konutlarını kendileştirmeleri aşamalarında bu tür sembolik göstergeleri kullanarak, ait oldukları ya da ait olmak istedikleri toplumsal duruşu konutları üzerinden yansıtmaya çalışmışlardır.Osmanlı Dönemi’nde yalı, konak veya köşklerde yaşayan; Cumhuriyet Dönemi’nde ise modern ev ve apartmanlara geçiş yapan üst gelir grubu konut kullanıcılarının meslek grupları, kültürel yapıları ve sosyal yaşantıları ile karşılaştırıldığında; günümüzde dışa kapalı konut yerleşmelerinde yaşamayı tercih eden kullanıcıların sosyo ekonomik ve kültürel yapılarının oldukça çeşitlilik gösterdiği görülmüştür. Bu çalışmanın konusu olan günümüz üst gelir grubu konut kullanıcıları farklı düzeylerde eğitim almış, farklı bölgelerden gelen kısacası birbirinden farklı sosyo-kültürel özelliklere sahip kişilerden oluşmaktadır. Sözü edilen üst gelir grubu profilindeki çeşitliliğin tanımlanması ve mekân tecrübelerinin araştırılması açısından, dışa kapalı konut yerleşmeleri önemli bir çalışma alanıdır. Dikey dışa kapalı, otel hizmeti veren konut yerleşmeleri olarak da tanımlanabilen ‘residence’ (rezidans) kullanıcılarının mekân kullanımına ilişkin davranışlarını inceleyen bu çalışmada elde edilen veriler ile üst gelir grubu konut kullanıcı profili ve mekânsal deneyimleri analiz edilerek yorumlanmıştır. 

Residence Use as a Preference of High İncome User Groups

The gated community housing settlements that emerged in the 1990s in Turkey are especially preferred by high income groups. After the 1980s with the new socio-economic conditions emerging in the country, lifestyles and housing preferences have been changing. The meaning of housing and the relationship between users and their residences have changed.Today’s residential settlements not only provide a service as dwellings, they also serve social and cultural needs. They have long been seen as a status symbol. In recent years, this type of residential buildings behind the dwelling are preferred as a demonstration of status. It can be said that there are different types of ownerships and that the aim of ownership has changed. In the past, social class, status and cultural behaviors can be understood in terms of ownership of houses with the help of various symbols. Especially with regard to social movement, demonstrating status has become more of an issue. After the 80s, with the change in economic policies, new social classes have emerged, and they have had different experiences as residential users. The housing preferences of high-income groups have varied throughout history. Today, high income groups generally live in residences and they cannot be classified in terms of their socio-cultural characteristics. They are from different cities, with different professions and they have different cultural behaviors. This study focused on residential buildings as a current housing type and a gated residence building in İstanbul and its users’ spatial experiences are examined. Surveys and in-depth interviews were undertaken with the residents. Based on the results of the survey and the interviews, comments are made about the residence spaces for the future. The high income groups’ experiences are important to understand how new housing typologies are emerging and spreading. It is aimed at developing an understanding of the relationships of the users and their houses based on their experiences.

___

  • Akın, N. (2002). 19. yüzyılın ikinci yarısında Galata ve Pera. İstanbul: Literatür Yayınları,
  • Bilgin, İ. (1990). Konut üretiminin karşılaştırmalı analizi. Doktora tezi. İTÜ FBE, İstanbul.
  • Blakely, E. ve Synder, M. G. (1997). Fortress America, gated communities in the united states. Washington: The Brookings Institution.
  • Boratav, K. (2005). 1980’li yıllarda Türkiye’de sosyal sınıflar ve bölüşüm. İstanbul: İmge Kitabevi.
  • Duben, S. ve Behar, C. (1996). İstanbul haneleri, evlilik, aile ve doğurganlık 1880-1940. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Giddens, A. (2001). Sosyoloje eleştirel bir giriş. Ankara: Phoenix Yayınevi, 10-32.
  • Hasol, D. (2010). Mimarlık ve yapı sözlüğü. İstanbul: Yem Yayınevi.
  • Kılınçaslan, İ. (1981). İstanbul: Kentleşme sürecinde ekonomik ve mekânsal yapı ilişkileri. İstanbul: İTÜ Yayınları.
  • Low, S. (2003). Behind the gates. New York: Routledge.
  • Mardin, Ş. (1991). Türk modernleşmesi-makaleler 4. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Marulyalı, Y. (1991). İstanbul’da üst gelir dilimine ait konut alanlarının yer değişim süreci. Yüksek lisans tezi. İTÜ FBE, İstanbul.
  • Maslow, A. H. (1999). Toward a psychology of being. Newyork: J. Wiley&Sons.
  • Odabaşı, Y. (2006). Tüketim kültürü. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
  • Özsoy, A. ve Dülger Türkoğlu, H. (2004). After a symposium: Housing policies and applications, examples from Turkey and France, 1950-2000 / Bir sempozyumun ardından: Konut politikaları ve uygulamaları, Türkiye ve Fransa örnekleri 1950-2000. A I Z ITU Journal of the Faculty of Architecture, 1, 1 - Spring 2004, 1-13.
  • Sadıkoğlu, H. (2010). Üst gelir grubu konut tercihleri ve mekân kullanımlari üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi. İTÜ FBE, İstanbul.
  • Sadıkoğlu, H. ve Özsoy, A. (2014). As a new tradition: ‘Gated community settlement’ and its characteristics. ISVS-7 International Seminar on Vernacular Settlements Proceeding Book, 15-17 october 2014, 391-401, Cenkler Press, Istanbul.
  • TDK,(2015). Türkçe Sözlük, 05.12.2015 tarihinde tdk.gov.tr adresinden erişildi.
  • Weyland, P. ve Öncü, A. (2007). İdealinizdeki ev mitolojisi kültürel sınırları aşarak İstanbul’a ulaştı. Mekân, kültür, iktidar, 85-103, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Zengel, R. ve Deneri, B., (2007). Yükselen yapı bağlamında Türkiye’de kondominyumlara bir bakış. Yapı Dergisi, 32, Yapı Yayınları, İstanbul.