Kentsel Karakterin Oluşumuna Tarihi Kent Strüktürünün Etkisi: Silifke Örneği

Tarihi niteliklere sahip kentlerin kurulma hikayesi ve tercih edilme sebepleri sözü edilen kentlerin yerleşme tarihi prensiplerini de şekillendirirler. Tarihi süreçte öncelikle doğal çevrenin sonucu olarak ortaya konan fiziksel veriler sosyoekonomik, kültürel ve siyasi bileşenlerle harmanlanarak kent çekirdeklerini oluştururlar. Böylece bir sürecin sonucu olan kent formları, birçok öğenin yan yana gelme kararlarına bağlı olarak biçimlenirler. Kentlerin anlam kazanmasında bu öğelerin oluşturduğu kompozisyon biçimi her kenti diğerinden farklı kılar. Bu çalışmanın amacı geleneksel Silifke kent çekirdeğinin kentsel karakterinin oluşumunda en önemli öğelerden olan ana arterleri ve ara aksları kentsel morfoloji bağlamında analiz etmek ve kentsel formun en önemli belirleyicilerinden olan yolların kronolojik gelişimiyle ortaya çıkan kent desenini irdelemektir. Silifke kent merkezinin 3. derece arkeolojik sit alanı sınırları ile kesiştiği yaklaşık 150 hektar büyüklükte alanda yapılan analizler sözlü ve ikincil kaynakların dışında 19. yüzyıldan itibaren elde edilen gravürler ve haritalar üzerinden üretilmiştir. Çalışmanın tarihi kent merkezlerinde gelişen tarihi katmanlaşmanın, kentsel karakterin oluşumuna etkilerinin anlaşılması ve benzer alanlarda yürütülecek araştırmalar için yol gösterici olması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

kentsel morfoloji, kentsel karakter, sokak strüktürü, Silifke, kent formu, Urban morphology, urban character, street structure, urban form

The Effect of Historical City Structure on the Formation of Urban Character: The Case of Silifke

The story of the establishment of cities with historical qualities and the reasons for their preference also shape the principles of the urban history. In the historical process, the physical data, which are primarily the result of the natural environment, are blended with socioeconomic, cultural and political components and form the core of the city. The compositional form created by these elements makes each city different from the other. The aim of this study is to examine the main arteries and axes, which are the most important elements in the formation of the urban character of Silifke, in the context of urban morphology and to examine the urban texture that emerges chronologically. Analyzes developed on an area of approximately 150 hectares where Silifke city center intersects with the borders of the 3rd degree archaeological site were produced on the engravings and maps obtained from the 19th century, apart from oral and secondary sources. The aim of the study is to understand the effects of the historical stratification developed in the historical city centers on the formation of the urban character and to be a guide for the researches to be carried out in similar areas.

Keywords:

Urban morphology, urban character, street structure, urban form,

PDF

___

Aktan, E. Ö. (2006). Kent biçimi–ulaşım etkileşimine ilişkin (tarihsel ve güncel) yaklaşımlar ve İstanbul örneği. Yayınlanmamış Doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Alanyalı Aral, E. (2009). Redefining leftover space –value and potentiality for the city. VDM Publishing House Ltd., Mauritus, UK.
Alanyalı Aral, E. ve Demirbaş, Ö. E. (2015). Pedestrians’ perception of sub-spaces along urban roads as public spaces –case of Eskişehir Road in Ankara. METU Journal of the Faculty of Architecture, 32(1) 45-64.
Aydınoğlu, Ü. (2007). Mersin arkeolojik kültür envanteri (Mersin ilinde tescili yapılmış sit / anıtlar). T.C. Mersin Valiliği, Mersin, 32.
Aykaç, R. (2018). Silifke kalesinin kazıları sonucunda ortaya çıkan yerleşim dokusu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, T.C. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Konya.
Aykın, E. (2001). Çizgilerle Tarsus’tan Anamur’a. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 5.
Aktüre, S. (1997). Anadolu’da bronz çağı kentleri. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 78.
Baş, Y. (2010). Production of urban form as the reproduction of property relations morphogenesis of Yenişehı̇r – Ankara. Middle East Technical University, In Partial Fulfilment of The Requirements for The Degree of Doctor of Philosophy in The Department of City and Regional Planning.
Bilsel, C. (2015). Kent tarihi araştırmalarında mekanbilimsel bir yaklaşım olarak kentsel morfoloji. Y. Baş, S. Burat (Ed.), Türkiye Kentsel Morfoloji Sempozyumu: Temel Yaklaşımlar ve Teknikleri - Bildiriler Kitabı, Mersin Üniversitesi Yayınları, 59-77.
Bütün, Y. (2005). Dünden bugüne yaşadığımız kente dair. Sesimiz Ofset, Silifke, 65.
Cahen, C. (2000). Osmanlılardan önce Anadolu. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 73.
Conzen, M. P. (2016). Bir kent araştırması dalı olarak “kentsel morfoloji”: Conzen ile söyleşi. (Röportaj Küçük, E., Kubat, A. S.), Şehir & Toplum, Sayı:4, Nisan, 6–17.
Conzen, MRG. (1960). Alnwick, Northumberland: a study in town-plan analysis. London: The Institute of British Geographers Publication No.7.
Cömert, N. (2013). Testing an iıntegrated methodology for urban typomorphological analysis on Famagusta and Ludlow. Eastern Mediterranean University, In Partial Fulfilment of The Requirements for The Degree of Doctor of Philosophy in The Department of Architecture. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA. PLK.p.4839).
Çelik, Ş. (1994). Osmanlı taşra teşkilatında İçel Sancağı (1500-1584). Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Dayar, E. (2020). Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde Antalya Kaleiçi ve çevresi, METU Journal of the Faculty of Architecture, 37(2) 59-84.
Gürtürk, S. (1987). Silifke tarihi. Can Matbaası, Ankara, 17, 42, 49.
Evliyâ Çelebi, (2005). Evliyâ Çelebi seyahatnâmesi. Cilt 9, çev. S. A. Kahraman, Y. Dağlı, R. Dankoff, İstanbul, 162.
Eyice, S. (1980). Silifke ve dolaylarında yapılan topraküstü arkeolojjk araştırmalar raporları. Belleten, Cilt XLIV, Sayı173, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 112.
Jacobs, J. (1969). The economy of cities. Random House, New York.
Keıl, J. ve Wılhelm, A. (1931). Monumenta Asiae minoris Antiqua III. Manchester: The Manchester University Press, 6-8.
Laborde, L. (1838). Voyage De L’Asie Mineure. Paris, 120-132.
Langloıs, V. (1861). Voyage Dans La Cilicie et dans les montagnes du Taurus. Paris, 189.
Mansel, A. M. (1943). Maarif vekilliği antikiteler ve müzeler direktörlüğü anıtları koruma kurulu, Silifke Kılavuzu. Maarif Matbaası, İstanbul, Sayı:8, 5.
Montgomery, J. (1998). Making a city: urbanity, vitality and urban design. Journal of Urban Design, 3 (1) 93-116.
Moudon, A. V. (1994). Getting to know the built landscape: typomorphology. Franck, K. and Schneekloth, M. (eds.). Ordering Space: Types in Architecture and Design, New York. Van Nostrand Reinhold: 289-311.
Moudon. A. V. (1997). Urban morphology as an emerging interdisciplinary field. Urban Morphology, (1), 3-10.
Muratori, S. (1950). Vita e storia delle Citta, Rassegna critica d’architecttura. 11-12, 3-52.
Read, S. (2006). A Brief history of flights to the periphery and other movement matters, visualizing the ınvisible: towards an urban space. eds. S. Read and C. Pinilla, Techne Press, Amsterdam, 69-82.
Silifke Belediyesi Arşivi, (2020).
Slater, T. R. (2009). Historical urban morphologies. In R. Kitchin and R. Thrift (Eds.), International Encyclopedia of Human Geography, UK: Elsevier, 59–65.
Tekeli, İ. (1992). 19. Yüzyılda İstanbul metropol alanının dönüşümü. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 19-31.
Tekkanat, S. S. ve Türkmen, S. N., (2018). Tarih boyunca kent formlarının biçimlenişi üzerine bir inceleme. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 10(4), 107-124.
Tezer, S. T. (2019). Yerleşme tarihi çalışmaları için bir çerçeve: Antakya örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, T.C. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Trancık, R. (1986). Finding lost space: theories of urban design. New York: Van Nostrand Reinhold.
Uçar, A. (2009). Temettuat defterlerine göre 19. yüzyılda Silifke. İstanbul Silifke Kültür ve Yardımlaşma Derneği Kültür Yayınları, İstanbul, 11, 40.
Ülkü, C. (2004). Silifke’de Panayot’un evleri. Arkitekt, 500, 32-39.
Ünlü, T. (2018). Mekânın biçimlendirilmesi ve kentsel morfoloji, “değişkent” değişen kent. Mekân ve Biçim Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu, 60.
Whitehand, J. W. R. (2007). Conzenian urban morphology and urban landscapes. 6th International Space Syntax Symposium, İstanbul, ii-03.
Yalçın, A. (2004). Geç devir Osmanlı Silifkesi (1860 – 1904). Taşeli Ofset, Silifke, 5, 7.
Yalçın, A. (2021). Silifke’de sosyo ekonomik ve kentsel gelişme (16. yüzyıldan 19. yüzyıla). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (KMÜ EF AD). 4(1), 149, 155.

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.