Biliş ve Kültür Kavramının Mimari Tasarım Üzerindeki Etkileri

Zihnin bilimsel çerçevede incelenmesi olarak tanımlanan “bilişsel psikoloji”; mimarlık, eğitim, psikoloji gibi birçok disiplin tarafından ele alınan bir çalışma alanıdır. Mimarlık alanında, zihin işleyişinin tasarım ve yaratıcılık üzerindeki etkilerini anlayabilmek için, kişisel ve kültürel bilgilerle gelişen “biliş” kavramının üzerinde durulması gerekmektedir. Bir toplumun zihinlerinde depoladıkları bilgiler süreç içinde imgeler, kelimeler, fikirler ve tepkiler şeklinde temsil edilmektedir. Bu durum, bir topluma ait davranış ilkelerini yansıtan kültürel bileşenleri oluşturmaktadır. Dolayısıyla, mimari yaratıcılıkta bilişsel psikolojinin etkisi ile kültür ve biliş ilişkisi önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada, “biliş”, “kültür” ve “mimari tasarım” alanlarını ele alırken, yaratıcılığın bilişsel olarak nasıl çalıştığı üzerinde durulmaktadır. Bu bağlamda, mimari tasarımdaki bilişsel etkiler sırasıyla bilgi depolama şekilleri, bilişsel şemalar, kültür kavramı, kültürel kodlar ve kültürel şemalar kapsamında tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Bilişsel psikoloji, Biliş, Kültür, Şema, Mimarlık

The Impacts of Cognition and Culture on Architectural Design

“Cognitive psychology” which can be defined as the scientific examination of the mind, has been handled by many disciplines such as architecture, city planning, education and psychology. In the field of architecture, in order to understand the effects of mental functioning on design and creativity, it is necessary to focus on the concept of cognition which develops with personal and cultural knowledge. The information stored in the minds of a society is often represented as images, words, ideas, and reactions. This also constitutes cultural components that reflect the principles of behavior that are specific to a society. Therefore, the influence of "cognitive psychology" and the relationship between "culture" and "cognition" play an important role in architectural creativity and design, as well as how one can understand the relationship between man and environment. In this study, while dealing with the fields of "cognition", "culture" and "architectural design" it is emphasized how creativity works cognitively. In this context, cognitive influences in architectural design are discussed in the context of information storage types, cognitive schemes, the concept of culture, cultural codes and cultural schemes, respectively.

Keywords:

Cognitive Psychology, Cognition, Culture, Schema, Architecture,

PDF

___

Augoustinos, M. and Walker, I. (1995). Social Cognition: An Integrated Introduction. Thousand Oaks, CA, US: Sage Publications, Inc.
Bower, G., Black, J., ve Turner, T. (1979). Scripts in Memory for Text. Cognitive Psychology 11: 177–220.
Bruning, R., Schraw, G., Norby, M. and Ronning, R. (2004). Cognitive Psychology and Instruction (4th ed.) Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education Inc.
Chiu, L. H. (1972). A Cross-Cultural Comparison of Cognitive Styles in Chinese and American Children. International Journal of Psychology, Vol: 7, No: 4, 235-242.
D’Andrade, R. G. (1992). “Schemas and Motivation”. In Roy D’Andrade and Claudia Strauss (Eds.), Human Motives and Cultural Models. New York: Cambridge University Press.
DiMaggio, P. (1997). Culture and Cognition. Annual Review of Sociology, 23, 263-287.
Erkman Akerson, F. (2005). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Multilingual.
Fındıklı, E. (2016). Uğur Tanyeli'nin Mimarlık Tarihiyazımında Barınma Kültürünün, Özel ve Kamusal Alanın Jeneolojisi. Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmaları Dergisi (15), 95-128.
Fiske, John. (2014). İletişim Çalışmalarına Giriş. (3. Basım). (Çev. Süleyman İrvan). Ankara: Pharmakon Yayınevi.
Garcia, M. (2010). The Diagrams of Architecture. UK: John Wiley & Sons Ltd.
Goldstein, E. (2013). Bilişsel Psikoloji. (O. Gündüz, Çev.) İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Hardin, L. E. (2002). Problem Solving Concepts and Theories. JVME, 227-230.
Ketizmen Önal, G. (2011). Yaratıcılık ve Kültürel Bağlamda Mimari Tasarım Süreci. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 16(1), 155-162.
Kuban, D. (2016). Osmanlı Mimarisi. (2. Baskı). İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
McVee, M., Dunsmore, K., and Gavelek, J. (2005). Schema Theory Revisited. Review of Educational Research, 75(4), 531-566.
Nisbett, R. E. and Norenzayan, A. (2002). Culture and Cognition, In D. L. Medin (Ed.), Stevens’ Handbook of Experimental Psychology, (3rh ed.), New York: John Wiley & Sons, Inc.
Rapoport, A. (2005). Culture, Architecture and Design. Chicago: Locke Science Pub. Co.
Saussure F. (2001). Genel Dilbilim Dersleri. Çev. Berke Vardar, İstanbul: Multilingual.
Shore, B. (1996). Culture in Mind: Cognition, Culture and The Problem of Meaning. New York: Oxford University Press.
Sperber, D. (1996). Explaining Culture: a Naturalistic Approach. Oxford, Blackwell.
Sternberg, R. J. (1996). Cognitive Psychology. Orlando: FL, US: Harcout Brace College Publishers.
Whorf, B. L. (1956). The Relation of Habitual Thought and Behavior to Language. In J.B. Caroll (Ed.), Language, Thought and Reality: Selected writings of B. L. Whorf (s. 134-159). Cambridge, MA: MIT Press.
Yağanoğlu, M. ve Köse, C. (2018). Real-time Parental Voice Recognition System For Persons Having Impaired Hearing. Bilge International Journal of Science and Technology Research, 2(1), 40-46.