Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Çatışma Yönetme Stratejilerine Etkisi

Bu çalışmayı gerçekleştirmenin temel amacı, kişilik özellikleri ile çatışma yönetme stratejileri arasındaki etkileşimi incelemektir. Çalışmanın değişkenleri arasındaki etkileşime yönelik gerçekleştirilen anketin örneklem grubunu beyaz ve mavi yakalılar oluşturmaktadır. Anket farklı iş kollarında İstanbul ilinde faaliyette bulunan işyerinde uygulanmıştır. 412 gönüllü vasıtasıyla elde edilen verilerin 36 âdeti uç veri içerdiğinden örnekleme dâhil edilmemiştir. Analizler 376 geçerli anket üzerinden gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen analizler sonucu; Çatışma yönetme stratejileri üzerinde kişiliğin açıklayıcı etkisi olduğu tespit edilmiştir. Çatışma yönetme stratejilerinden bütünleşme alt boyutu ile beş faktör kişilik değişkeninin alt boyutlarının etkisinin açıklama yüzdeleri incelendiğinde etkili başka faktörlerinde var olduğu kanıtlanmaktadır. Ancak açıklama yüzdesi bakımından en fazla sorumluluk alt boyutunun etkili olduğu yorumu yapılmaktadır. Bu etkileşimde nevrotizm alt boyutunun etkisinin saptanamadığı görülmektedir. Ödün verme alt boyutunun etkisinin % 35.9 olduğu saptanmıştır. Bu etkileşimde dışadönüklüğün etkisinin saptanmadığı tespit edilmiştir. Bu etkileşimde açıklama gücü en yüksek alt boyutun sorumluluk olduğu saptanmıştır. Hükmetme alt boyutunun etkisinin %90.5 olduğu saptanmıştır. Nevrotizm alt boyutu hariç kişiliğin her bir alt boyutunun etkileşimde açıklama gücü olduğu saptanmıştır. En etkili olan kişilik özelliğinin sorumluluk ve deneyime açıklık olduğu tespit edilmiştir. Bulgulara göre çatışma yönetme stratejilerinden kaçınma alt boyutundaki % 63.7’lik değişimin bağımsız değişkene bağlı olduğu saptanmıştır. β değerleri incelendiğinde çatışma yönetme stratejilerinde etki gücü olan alt boyutların uyumluluk dışında kalan herbir alt boyut olduğu ancak sorumluluk ve nevrotizm alt boyutlarının yüzdeleri incelendiğinde açıklama gücünün en yüksek alt boyutlar olduğu yorumu yapılabilmektedir. Bulgulara göre çatışma yönetme stratejilerinden uzlaşma alt boyutundaki % 59.6’lık değişimin bağımsız değişkene bağlı olduğu saptanmıştır. Verilere göre regresyon modeli sorumluluk ve deneyime açıklık alt boyutu hariç istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Korelasyon analizi sonuçları; Her iki değişkenin arasında anlamlı ilişki olduğunu göstermiştir. Beş faktör kişilik değişkeninin alt boyutlarının her birinin birbirleriyle ilişkisi incelendiğinde; Nevrotiklik alt boyutu dışında her boyut birbiriyle pozitif korelasyon gösterdiği saptanmıştır. Çatışma yönetme stratejilerinin alt boyutlarının birbirleriyle ilişkisi incelendiğinde de her boyut birbiriyle pozitif korelasyon gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Çatışma, Çatışma Yönetimi, Kişilik, Beş Faktör Kişilik

The Impact of Five Factor Personality Traits on Conflict Management Strategies

The main purpose of this study is to examine the interaction between personality traits and conflict management strategies. The sample group of the questionnaire, which was conducted for the interaction between the variables of the study, consists of white and blue-collar workers. The survey was applied to the workplace operating in Istanbul province in different business lines. Since 36 of the data obtained by 412 volunteers included extreme data, they were not included in the sample. Analyzes were conducted over 376 valid questionnaires. As a result of the analyzes; It has been determined that personality has an explanatory effect on conflict management strategies. When the explanation percentages of the integration sub-dimension of conflict management strategies and sub-dimensions of the five-factor personality variable are examined, it is proved that there are other influential factors. However, it is commented that the sub-dimension of responsibility is most effective in terms of the percentage of disclosure. It is seen that the effect of the neuroticism sub-dimension could not be determined in this interaction. The effect of the compromise sub-dimension was found to be 35.9%. It was determined that the effect of extraversion was not detected in this interaction. In this interaction, it was determined that the sub-dimension with the highest explanatory effect was responsibility. The effect of the domination sub-dimension was found to be 90.5%. It was determined that each sub-dimension of personality, except for the neuroticism sub-dimension, has an explanatory effect in interaction. It has been determined that the most effective personality trait is openness to responsibility and experience. According to the findings, it was determined that the 63.7% change in the sub-dimension of avoiding conflict management strategies was dependent on the independent variable. When the values of β are examined, it can be interpreted that the sub-dimensions that have the effect of conflict management strategies are each sub-dimension other than compatibility, but when the percentages of the sub-dimensions of responsibility and neuroticism are examined, it can be interpreted that the sub-dimensions with the highest explanatory effect are. According to the findings, it was determined that 59.6% change in the consensus sub-dimension of conflict management strategies depends on the independent variable. According to the data, the regression model was found to be statistically significant except for the responsibility and openness to experience sub-dimension. Correlation analysis results; It showed that there is a significant relationship between both variables. When the relationship between each of the sub-dimensions of the five factor personality variable is examined; All dimensions were found to be positively correlated with each other, except for the neuroticism sub-dimension. When the relationship between the sub-dimensions of conflict management strategies is examined, it has been determined that each dimension has a positive correlation with each other.

Keywords:

Conflict Management, Conflict Management Strategy, Five Factor Personality Traits, Personality Traits.,

PDF

___

Anderson, G. (1990) Fundamentals of Education Research, London, The Falmere Press.
Burton, J.W.(1987) Resolving Deep Rooted Conflict, Virginia, Centre for Conflict Resolution.
Basım H. N, Çetin, F. ve Tabak, A. (2009). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 20 - 37.
Bala, C. “Aviation Security: ProactiveorPlayingCatch-up,” http://www.saa.com.sg/saaWeb2011/export/sites/saa/en/About_Us/downloads/Aviation_Sec urity_Proactive_Playing_Catch_up.pdf [Erişim Tarihi: 01.03.2020].
Bingöl, D. 1996, Personel Yönetimi, İstanbul: Beta Yayınları.
Çağlayan, O. A. (2006). Örgütsel Çatışma Yönetimi ve Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi . Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çalık, Z., Çomak, H. ve Kutlu, A. (Ed.)(2014), “Yeni Güvenlik Kavramı,” Uluslararası Güvenlik Kongresi, Kocaeli Üniversitesi Yayınları, 638- 645. 2014.
Duysak, S. ve Uslu, T. (2016). Okul Çalışanı Yönetici ve Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri ile Çatışmaları Yönetme Stilleri Arasındaki İlişkiler. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(29/2), 57 - 75.
Erdoğan, İ. (1999). İşletme yönetiminde örgütsel davranış. İstanbul: İ.Ü İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Araştırma ve Yardım Vakfı Yay.
Erkuş, A. ve Tabak, A. (2009). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Çalışanların Çatışma Yönetim Tarzlarına Etkisi: Savunma Sanayiinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 213 - 242.
Gerede, E. “Havacılık Emniyeti ve Havacılık Güvenliği Kavramları Arasındaki İlişki ve Farkların Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma,” Yönetim, 17(54), 26-37. 2006.
Heller, D.; T. A. Judge ve D. Watson; (2002), “The Confounding Role of Personality and Trait Affectivity in The Relationship Between Job and Life Satisfaction”, Journal of Organizational Behavior, 23, ss. 815-835.
Tehrani, H. D. ve Yamini, S.(2020). Personality traits and conflict resolution styles: A meta-analysis, Personality and Individual Differences Volume 157, pp. 1-10.
Janic M., (2000),“An Assessment of Risk and Safety in Civil Aviation”,Journal of Air Transport Management, Vol:6, No:1, s.43-50.
John, O. P., Donahue, E. M., ve Kentle, R. L. (1991). The big-five inventory-version 4a and 54. CA, Berkeley: Berkeley Institute of Personality and Social Research.
Luria, G. And Torjman, A. (2009). Resources and Coping with Stressful Events. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 30 (6): 685-707.
Kavaklı, Ö. (2018). İntörn Hemşirelik Öğrencilerinin Proaktif Kişilik Özelliği ile Çatışma Çözme Yaklaşımı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, 15(1), 9 - 15.
Koçel, T. (2003). İşletme Yöneticiliği, Yönetim ve Organizasyon-Organizasyonlarda Davranış Klasik-Modern-Çağdaş Yaklaşımlar, İstanbul.
Koçel, T. (2005). İşletme Yöneticiliği, Yönetim ve Organizasyon-Organizasyonlarda Davranış-Klasik-Modern-Çağdaş Yaklaşımlar, İstanbul.
Koçel, T. (2007). İşletme Yöneticiliği, Yönetim ve Organizasyon-Organizasyonlarda Davranış-Klasik-Modern-Çağdaş Yaklaşımlar, İstanbul.
Küçükönal, H.(2001), “Havaalanı Güvenliği ve Sabiha Gökçen Uluslararası Havaalanı Güvenlik Sistemi İçin Bir Model Önerisi,” Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
Mangi, R. A. and Jalbani, A. (2013). Mediation of Work Engagement Between Emotional Exhaustion, Cynicism and Turnover Intentions. International Journal of Management Sciencesand Business Research, 2 (7): 45-54.
Mimaroğlu, H. (2008). Psikolojik sözleşmenin personelin tutum ve davranışlarına etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Rahim M. A. (1983). Rahim organizational conflict ınventories: Professional Manual. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Pres. Rahim, M. A. (2002). Toward a theory of managing organizational conflict. The International Journal of Conflict Management, 13, 206-235. Rahim, M., A. (2000). Managing conflict in organizations (3rd. Ed.). Westport, CT, USA: Greenwood Publishing Inc.
Sümer, N., Sümer, H.C. (2005). Beş faktör kişilik özellikleri ölçeği. Yayımlanmamış çalışma.
Sohrabizadeh, S. And Sayfouri, N. (2014). Antecedents and Consequences of Work Engagement among Nurses. Iranian Red Crescent Medical Journal, 16 (11).
Sonnentag, S. (2003). Recovery, Work Engagement, and ProactiveBehavior: A New Look at The Interface Between Nonwork and Work. Journal of Applied Psychology, 88 (3): 518.
Şimşek, M. Ş. (2002). Yönetim ve Organizasyon, (7. Baskı), Konya.
Tabachnick, B., G., L. S., Fidell, (2015). Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı”, Çev. Ed: Mustafa Baloğlu. Ankara: Nobel Yayıncılık, Altıncı Basımdan Çeviri.
Tüzün, İ.K.(2007) “Güven, Örgütsel Güven ve Örgütsel Güven Modelleri,” Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (2), 93-118.
Ulufer, S. (2017). Demografik faktörler ve kişiliğin duygusal emek üzerindeki etkisi, işten ayrılma niyetinin aracılık rolü: kabin memurları üzerinde bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Namık Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
Yürür, S. (2009). Yöneticilerin Çatışma Yönetim Tarzları ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin Analizine Yönelik Bir Araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(1), 23 - 42.
Zencirkıran, M. ve Keser, A. (2018). Örgütsel Davranış. Bursa: Dora Yayınları.