1929 DÜNYA EKONOMİK BUNALIMININ TÜRKİYE’DE UYGULANAN SOSYAL BİLGİLER İÇERİKLİ PROGRAMLARA YANSIMASI

Sosyal bilgiler, ilköğretim okullarında okutulan sosyal bilimlere ait farklı disiplinlerin bir araya getirildiği disiplinler arası bir derstir. Bu ders kapsamında öğrencilerden, ekonomik kararlarıyla yüzleşmeleri, bilinçli tüketiciler olmaları ve ekonomi konularında doğru kararlar vermeleri beklenmektedir. Bu nedenle sosyal bilgiler dersi kapsamında ekonomi bilimine ait konulara yer verilmelidir. Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze uygulanan sosyal bilgiler içerikli derslere ait programlarda ekonomi konularına az veya çok yer verildiği bilinmektedir. Cumhuriyet tarihinin ilk programı olan 1924 tarihli İlk Mekteplerin Müfredat Programı’nda ağırlıklı olarak coğrafya derslerinde ekonomiye vurgu yapılmıştır. Uzun yıllar devam eden savaşlar nedeniyle, yeni devlet her açıdan olduğu gibi ekonomik açıdan da çok zor durumda idi. Bu durumu dönemin şartlarına göre düşünmek gerekmektedir. Zira yaşanan ekonomik, politik, sosyal ve ekonomik gelişmeler doğrudan uygulanan öğretim programlarını etkilemektedir. 1929 Dünya ekonomik bunalımı tüm devletleri etkilediği gibi, Türkiye’yi de derinden etkilemiş ve etkileri 1930’lu yılların sonuna kadar devam etmiştir. Bu çalışmanın amacı 1929 tarihli Dünya ekonomik bunalımının Türkiye’de uygulanan sosyal bilgiler içerikli derslere (tarih, coğrafya ve yurt/yurttaşlık bilgisi) yansımasını tespit etmektir. Araştırmada temel veri kaynağı, 1929 yılında sonra yayınlanan 1936 ve 1948 tarihli ilkokul programlarıdır. Bu nedenle çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmada ismi geçen programlara ek olarak Türk eğitim tarihi ve ekonomi üzerine yazılan eleştiri veya açıklayıcı nitelikteki çalışmalarda ikincil veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Araştırma sonunda 1929 ekonomik bunalımının sosyal bilgiler içerikli dersleri (ağırlıklı olarak coğrafya) etkilediği tespit edilmiştir. Bu etki 1936 programıyla başlamış ve 1948 programında da devam etmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Bilgiler, Ekonomi

PDF

___

Akhan, N. E. (2013). Sosyal bilgilerde ekonominin yeri ve önemi. R. Turan ve K. Ulusoy (Eds.). Sosyal bilgilerin temelleri içinde (s. 389-407). Ankara: Pegem Akademi.
Başgöz, İ. (1995). Türkiye’nin eğitim çıkmazı ve Atatürk. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
Bernstein, M. A. (1989). The Great Depression: Delayed recovery and economic change in America, 1929-1939. New York, US: Cambridge University Press.
Boratav, K. (1997). “İktisat Tarihi (1908–1980)”. S. Akşin (Ed.). Türkiye tarihi çağdaş Türkiye 1908–1908 (4. Cilt) içinde. İstanbul: Cem Yayınevi.
Boratav, K. (2008). Türkiye iktisat tarihi, 1908-2007. İstanbul: İmge kitabevi.
Burg, D. F. (2009). The Great Depression. New York, US: Infobase Publishing.
Duman, D. (1990). Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Ezer, F. (2010). 1929 Dünya Ekonomik Krizi’nin Türkiye’ye etkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 427–442.
Güngördü, K. ve Güngördü, N. (1966). Yeni ilkokul programı uygulama kılavuzu ve program geliştirme tarihçesi. İstanbul: Acar Matbaası.
İlkokul Programı [İP] (1936). T.C. Kültür Bakanlığı. İstanbul: Devlet Basımevi.
İlkokul Programı [İP] (1948). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Kaptan, S. (1991). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Ankara: Tekışık Web Ofset Tesisleri.
Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Keskin, Y. (2002). II. Meşrutiyet’ten günümüze kadar uygulanmış olan sosyal bilgiler öğretim programlarının analizi ve karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Keskin, Y. (2008). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programlarında değerler eğitimi: tarihsel gelişim, 1998 ve 2004 programlarının etkililiğinin araştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
MEB (2005). Sosyal bilgiler öğretim programı. http://programlar.meb.gov.tr adresinden 21.07.2009 tarihinde alınmıştır.
Özer, S. (2013). 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı çerçevesinde yerli malı ve tutum haftası kutlamaları. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(5), 595–613.
Parker, W. C., & Jarolimek, J. (1997). Social studies in elementary education (10th ed.). New Jersy, UAS: Prentice-Hall.
Rothbard, M. N. (1972). America's great depression. Alabama, US: Ludwig von Mises Institute.
Tekeli, İ., ve İlkin, S. (2009). 1929 dünya buhranında Türkiye'nin iktisadi politika arayışları. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Turan, İ. (2010). Sosyal bilim disiplinleri ekonomi. A. S. Bilgili (Ed.). Sosyal bilgilerin temelleri içinde (s. 55-64). Ankara: Pegem Akademi.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.