TANIKLARIYLA TARAMA SÖZLÜĞÜ ESASINDA ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE İSİMDEN İSİM YAPMA EKLERİNİN İŞLEVLERİ ÜZERİNE

Batı Türkçesinin kuruluş dönemi olarak kabul edilen Eski Anadolu Türkçesinin genelde bütün gramer özelliklerinin özelde de eklerinin tanınması, tarihî Türk gramerinin yazılmasında oldukça büyük bir öneme sahiptir. Bu çalışmada tarihsel olarak Eski Anadolu Türkçesinin devamı olan Türkiye Türkçesi yazı dilinde kullanımı azalmış veya tamamen ortadan kalkmış ancak Batı Türkçesinin kuruluş devresi olan Eski Anadolu Türkçesinde kullanılan isimden isim yapma eklerinin farklı yapıları ve fonksiyonları Tarama Sözlüğü esas alınarak örnekleriyle ortaya konmaya çalışılacaktır. Örneğin Türkiye Türkçesinde birçok fonksiyonu olan –lIk ekinin, Eski Anadolu Türkçesi döneminde -CA eşitlik eki fonksiyonunu da üstlendiği görülür. Öylelik < öyle-lik “Öylesine, öylece, öyle bir” Kafdağında bir taş attılar bana öylelik yola düştü yüzeyazdı yüzümü [Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü V. Cilt, 3151. Sayfa (Yunus XIII-XIV)].

-

The recognition of all grammatical characteristics in general – specifically prefixes and suffixes – of the Ancient Anatolian Turkish which is accepted as the establishment period of the Western Turkish has a great importance in writing the ancient Turkish grammar. In this study, we will try to reveal various functions of the suffixes that derive nouns from nouns which lost their function in the Turkish of Turkey that is the continuation of the Ancient Anatolian Turkish, but are used in the Ancient Anatolian Turkish which is the establishment period of the Western Turkish, grounding our research on the scanning glossary. For instance, the –lIk suffix that has many functions in the Turkish of Turkey is observed to function as the equative suffix of –CA in the period of Ancient Anatolian Turkish. Öylelik < öyle-lik “Öylesine, öylece, öyle bir” Kafdağında bir taş attılar bana öylelik yola düştü yüzeyazdı yüzümü [Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü V. Cilt, 3151. Sayfa (Yunus XIII-XIV)].

___

  • • Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü, (1996). Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1996.
  • • Aksan, D., (1996). Türkçenin Sözvarlığı, Engin Yayınları, Ankara.
  • • Ergin, M., (1998). Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
  • • Korkmaz, Z., (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • • Hatipoğlu, V., (1981). Türkçenin Ekleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • • Koç, N., (1996). Dilbilgisi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
  • • Gülsevin, G., (1997). Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, Ankara.
  • • Clauson, S.G., (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth- Century Turkish, Oxford.
  • • Türkçe Sözlük, (2009). Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • • Eker, S., (2009). Grafiker Yayınları, Ankara.