KENTSEL İMGE OLARAK SAAT KULELERİ; II. ABDÜLHAMİT HAN DÖNEMİ SAAT KULELERİNİN İSTANBUL DIŞI TÜRKİYE COĞRAFYASINDA DAĞILIMLARI VE BİR TİPOLOJİ DENEMESİ
18. yy ile birlikte başlayan Osmanlı Mimarlığındaki batılılaşma, 19.yy’ın sonlarında doruğa ulaşmıştır. Bu kapsam içinde Osmanlı’da var olan Klasik mimarlık, özellikle II. Abdülhamid Han Döneminde (1876-1909), üstlendiği merkezi devleti tüm imparatorlukta temsil etme misyonuyla ayrı bir önem kazanmıştır. Tek kule tipi yapıların otoritenin simgesel ifadesi olarak algılandığı görülmüştür. Osmanlı Devleti de batıdan gördüğü bu tarz yapıları yaparak hem gücünü gösterecek hem halka hizmet edecektir. Saat Kuleleriyle ilgili yapılmış çalışmaları incelediğimizde; katalog bilgisi dışında tekil saat kulelerinin kentlerdeki konumlanışı dışında tipolojik bir çalışmanın olmayışı. Bu alandaki çalışmalarımızın ilkini II. Abdülhamit Dönemine tarihlenen 32 adet İstanbul dışındaki Türkiye coğrafyasında tespit edilebilen yok olmuş veya halen ayakta olan tekil saat kulelerinin ülke dağılımlarını ortaya koyup, balkonları üzerinden de bir tipoloji denemesi yapmak oluşturmuştur. Ayrıca bu araştırma makalesi kültürel mirasımızı korumak ve gelecek kuşaklara aktarmak için oldukça önemli veri kaynağı olan karşılaştırmalı çalışmalara da taban oluşturabilecek tipolojik araştırmalara yeni bir açılım yapmayı hedeflemektedir.
Anahtar Kelimeler:
II. Abdülhamit Han Dönemi, Saat Kulesi, Tipoloji, Kentsel İmge, Kent Belleği
-
In Ottoman Empire, Westernization period started in 18th Century and peaked in 19th Century. In this context, existing Classical Architecture in Ottoman Empire, especially in the period of Abdülhamit Han (1876-1909), mission is to represent the central government gained a special importance. It was seen that single tower type structures was the symbol of the authority. Ottoman Empire made such buildings from western civilizations and not only showing the power but also serving people. In addition to this, it was the pointer of a new era in Anatolia like Western Civilizations. When we examine the work about the Clock Tower, there is not any typological study except for catalog knowledge. The first study about the topic was in the period of II. Abdülhamit. There were 32 single clock tower outside Istanbul in the geography of Turkey, which are mostly destroyed or ruined. For the rest, they are used to examine a typology over their balcony. In addition, this research article is really important database to preserve our cultural heritage and to transfer to future generations. Also, this research article aims to form the base comparative studies and typological research.
Keywords:
The Period of II. Abdülhamit Han, Clock Tower, Typology, Urban Images, Urban Memory,
___
- Acun, H.,(1994) Anadolu Saat Kuleleri, Ankara
- Acun, H., (2011). Osmanlı İmparatorluğu Saat Kuleleri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
- Acun, H.,(1992) Az Bilinen Saat Kulelerimiz/ İlgi/Sayı:68
- Acun, H.,(1991) Az Tanınan Anadolu Saat Kuleleri, Kültür Ve Sanat /Yıl:3/Sayı:9/Mart 1991/
- Ali Cengizkan,(2002). MODERNİN SAATİ: 20. Yüzyılda Modernleşme ve Demokratikleşme Pratiğinde Mimarlar, Kamusal Mekan ve Konut Mimarlığı. "Mimarlar Derneği 1927 ve Boyut Yayıncılık", s.240.
- Ali Cengizkan,(1999)Saat Kuleleri ve Kamusal Mekan. "Arredamento Mimarlık", İstanbul), s.96-103.
- Altınışık, I., U.,(2012). Osmanlı’da Zaman-Mekan Kavrayışının Değişimi Ve Mimarlık, T.C. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul
- Cansever, M., (2009). Türkiye’nin Kültür Mirası 100 Saat Kulesi, birinci baskı, NTV Yayınları, İstanbul.
- Duymaz, A. Ş., (2003). II. Abdülhamid Dönemi İmar Faaliyetleri (Türkiye Örnekleri ) T.C.Süleyman Demirel Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/Tarih Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, Isparta,
- Evliya Çelebi, (2010), Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi / hazırlayanlar; Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
- Güntan, Ç., (2007), Iı. Abdülhamit Döneminde İmparatorluk İmajının Kamu Yapıları Aracılığı İle Osmanlı Kentine Yansıtılması Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
- Gürbüz, A., (2011), Safranbolu Saat Kulesi ve Zaman Ölçerler Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Safranbolu.
- Gürbüz, A., (2010), Safranbolu Saat Kulesi Ve Zaman Ölçer Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Safranbolu.
- Gürbüz, Ş., (2009), “Saat Kulelerinin Varlığı ve Yokluğu Üzerine”, 133-149; Derleyen: YKY, Zamanın Görünen Yüzü Saatler, Yayın No: 2869, İstanbul.
- Kreiser, K., (2006), “Ottoman Clock Towers: A Preliminary Survey and Some General Remarks on Construction Dates, Sponsors, Locations and Functions”, 543-556; Derleyen: Kaçar, M. ve Durukal, Z., Essays in honour of Ekmeleddin İhsanoğlu, Volume I, Societies, Cultures, Sciences: A Collection of Articles, IRCICA, İstanbul.
- Şapolyo, E., B., (1969). “Saat Kulelerimiz”, Önasya (IV:44):10-11, Ankara.
- Tanyeli, U., (1998). “İslam Dünyası’nda Modern Zaman Bilincinin Doğuşu”, 166-176, Anytime Konfereans Bildirileri Kitabı; Derleyen:
- Aktüre, Z., (1999), Mimarlar Derneği, Ankara.
- Tanyeli, U., (1998). “The Emergence of Modern Time Consciousness in the Islamic World and the Problematics of Spatial Perception”, 159-167; Derleyen: Davidson, C., C., (1999). Anytime, MIT Press, Cambridge.
- Uluengin, B., (2010). “Secularizing Anatolia Tick by Tick: Clock Towers in The Ottoman Empire and The Turkish Republic”, International Journal of Middle East Studies, 17-36.
- İnalcık, H., (1996) “Osmanlı İmparatorluğu – Toplum ve Ekonomi”, Eren Yayıncılık, İstanbul, 425-430.
- Georgeon, F.,(2006), “Sultan Abdülhamid”, Berktay, A., Homer Kitabevi, İstanbul, 278-303, 352-368
- Deringil, S.,(2002), “İktidarın Sembolleri ve İdeoloji: II. Abdülhamid Dönemi(1876-1909)”,Güven, G. Ç., Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 32, 74-85, 120-122, 147-148, 157-159,
- -178, 183.
- Aktüre, S., (1983) “Osmanlı Devletinde Taşra Kentlerindeki Değişim” Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, 4.cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, 891-904.
- Lory, B., Popovic, A.,(1999), “Balkanların Kavşağındaki Manastır”, Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri, Dumont, P., Georgeon, F., Berktay, A., Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 64-65.
- Ortaylı, İ., (2006), “İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı”, Alkım Yayınevi, İstanbul, 24,25,31,32.
- Yerasimos, S., (1999), “Tanzimat’ın Kent Reformları Üzerine”, Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri, Dumont, P., Georgeon, F., Berktay, A., Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1-19
- Resimlerin Kaynakçası;
- http://www.youtube.com/watch?v=6wBhGcOmPwg
- http://kentarsivi.balikesir.bel.tr/Kent_Mekanlari.aspx
- http://sarimor.com/Galeri.html
- http://tokatitaniyalim.blogspot.com.tr/2008/12/tokat-saat-kuleleri.html
- http://www.asirproje.com.tr/sivrihisar-saat-kulesi.htm
- http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=46636&start=5
- Başlangıç: 2009
- Yayıncı: E-Journal of New World Sciences Academy