DEYİM VE İKİLEME İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Türk Dilinin anlatım zenginliği ve gücü olan deyimler ile ikilemeler, ilk yazılı belgelerimizden günümüze kadar kullanılagelen söz öbekleridir. Deyimlerle ilgili yapılan çalışmalarda, kimi araştırmacılar; ikilemeleri deyim saymaktadır. Oysa ki deyimler söz öbeği olarak gerçek anlam boyutunu aşarak değişmece anlam kazanmış yapılarken ikilemeler çokçası gerçek anlam boyutunda pekiştirme amaçlı kullanılan söz öbekleridir. Bundan dolayıdır ki bütün ikilemelerin tek başlarına deyim olarak değerlendirilmeleri doğru bir yaklaşım değildir. Ancak bazı ikilemeler deyimlerin içerisinde kullanılabilmektedir. Bu durum ikilemelerin tek başlarına deyim olarak değerlendirilmesi anlamına gelmemelidir. Bu çalışmanın evrenini ikilemelerinin tek başlarına deyim olamayacakları, fakat bazı deyimlerin içerisinde kullanıldıkları varsayımı oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

Deyim, İkileme, söz öbeği.

AN EVALUATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN IDIOM AND REITERATIVE

The idioms and reiteratives that have richness and power of Turkish language are the phrases that are used in our first written documents. In studies on idioms, some researchers; it also considers the reiteratives as idioms. However, while the idioms have gained meaning in change by exceeding the true meaning dimension as the phrase, while the reiteratives are the phrases which are used for reinforcement in the meaning of real meaning. Therefore, it is not a correct approach to consider all reiteratives as idioms alone. However, some reiteratives can be used in idioms. This should not mean that reiteratives alone can be considered as idioms. The ıssue of this study, he assumption is that the reiteratives cannot be a idiom alone, but are used in some idioms.

___

  • AKSAN, Y., (2001) Türkçede Zaman Anlatımı ve Kimi İkileme Yapıları. XV. Dilbilim Kurultayı. İstanbul. s.115.
  • AKSOY, Ö. A., (1988). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II. İstabul. İnkılap Kitabevi.
  • AKYALÇIN, N., (2007). Türkçe İkilemeler Sözlüğü Tanıklı, Anı Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
  • AKYALÇIN, N., (2012a). Türkçemizin Anlamsal Zenginlikleri Deyimlerimiz. Ankara. Eğiten Kitap.
  • AKYALÇIN, N., (2012b). “Türkçemizin İncileri Atasözlerimiz Tanıklı Sözlük”. Ankara: Eğiten Kitap.
  • BİLGİN, M., (2006). Anlamdan Anlatıma Türkçemiz. Ankara: Anı Yayıncılık.
  • ÇORAKLI, Ş., (2001). Türkçenin Yaratma Gücü. İkilemeler (I). Erzurum Atatürk Üniveristesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Say. 17
  • EKER, S., (2002). Çağdaş Türk Dili. Ankara: Grafiker Yayınları.
  • ERGİN, M., (1999). Türk Dil Bilgisi. İstanbul. Bayrak Basım.
  • HATİPOĞLU, V., (1981). Türk Dilinde İkilemeler. İstanbul: TDK Yayınları
  • HENGİRMEN, M., (2007). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 2. Ankara. Engin Yayın evi
  • PARLATIR, İ., (2008). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II. Ankara. Yargı Yayınevi
  • TEKİN, T., (2010). Orhon Yazıtları, 4. Baskı, Ankara: TDK
  • YURTBAŞI, M., (2004). Sınıflandırılmış Türkçe Deyimler, İstanbul. Arion Yayınevi.
  • TDK: Türk Dil Kurumu, sozluk.gov.tr (Erişim Tarihi:20.06.2019)