Sosyo-kültürel ve bilimsel gelişmelerle geç tanışan Osmanlı Devleti’nde arkeoloji bilimi de geç gelişecektir. Bu gecikmenin siyasi ve ekonomik nedenleri olmakla birlikte, konu arkeoloji bilinci olunca öne çıkan neden daha çok aydınlanma sorunu olarak görülmelidir. XIX. yüzyılın ikinci yarısında gecikmiş olarak ortaya çıkan arkeoloji bilinci, birçok olumsuzluğa rağmen Türk arkeoloji tarihi açısından önemli aşamalar kat etmiştir. Bu aşamalarda eski eserlerin korunması için çıkarılan “nizamname” adını taşıyan yasal düzenlemeler ve bireylerin özel çabaları Osmanlı arkeoloji bilincinde çok büyük bir yer tutmaktadır. Kazıların yasal bir temele oturtulmasından kaçakçılıkla mücadeleye kadar birçok meseleyle uğraşanların başında gelenlerden biri de Osman Hamdi Bey’dir. O, bir yandan eski eserlerin ortaya çıkarılmasına ve bilim dünyasına kazandırılmasına çalışırken bir yandan da eserlerin bulunduğu bölgeleri her türlü tahribattan korumak için eşsiz bir mücadeleye girişmiştir. Osman Hamdi Bey’in bu husustaki dikkat çekici girişimlerinden biri de Side’ye iskân edilmek istenen göçmenlerin buraya yerleştirilmesiyle antik kente verilecek zararın önüne geçmek için verdiği mücadeledir.