42032

Pozitif Şemalar ile Tanrı Tasavvuru ve Dini Başa Çıkma Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma

Psikoloji literatüründe çeşitli faktörlerin etkisi bağlamında irdelenen şemalar, insanların kendilerini ve çevrelerini anlamlandırma sürecinde etkin bir role sahiptir. Bilişsel temel inançlardan oluşan şemalar, birey tarafından erken yaşlardan itibaren inşa edilen zihinsel şablonlar sunmaktadır. Zihinde mevcut bulunan şemaların olumlu ya da olumsuz nitelikleri, daha sonraki yaşam içerisinde bireylerin kişilik özellikleri ya da tutum ve davranışları açısından belirleyici olabilmektedir. Şemalar değişime müsait dinamik bir yapı barındırmaktadır. Fakat geçmişten bugüne inşa edilen mevcut temel inançların tutum ve davranışlar üzerinde kayda değer bir etki gücü barındırdığı görülmektedir. Bu bağlamda şemaların pozitif içerikler barındırması, bireyin psiko-sosyal yaşamına yönelik pozitif bir bakışı mümkün kılmaktadır. Psikoloji araştırmalarında daha çok olumsuz/uyumsuz boyutlar üzerinden irdelenen şemalar, meydana getirdiği problemler üzerinden ele alınmaktadır. Fakat son yıllarda pozitif psikolojinin de katkısıyla olumlu şemalar üzerinden hareket eden bazı araştırmalar dikkat çekmektedir. Din ile insan arasındaki ilişkinin seyrinde önemli bir değişken olan Tanrı tasavvuru, din psikolojisi alanının temel araştırma alanlarından biridir. Tanrı’yı zihinde tasavvur etme sürecinde etkili olan faktörlerden biri de zihinde mevcut bulunan şemalardır. Nitekim şemalar din dahil bireyin yaşamında yer edinen her şeye yönelik belirli bir şablon sunmaktadır. Söz konusu bilişsel şablonların içeriği, Tanrı’yı ve ilişkili olarak dini başa çıkma stillerini kendi rengine çevirme potansiyeline sahiptir. Bu bağlamda şemaların pozitif içerik barındırması, Tanrı’yı tasavvur etme ve dini başa çıkma sürecinde olumlu niteliklerin baskın olmasına sebebiyet verebilir. Bu çerçevede mevcut araştırmanın temel problemini pozitif şemalar ile Tanrı tasavvuru ve dini başa çıkma arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? sorusu oluşturmaktadır. Alan yazında pozitif şemaların konu edildiği çalışmaların azlığı dikkat çekmektedir. Pozitif psikoloji ile din psikolojisi arasındaki etkileşim göz önüne alındığında bu iki alanın kesişim noktasında yer alan konuların araştırılması önem arz etmektedir. Bu bağlamda pozitif şemalar ile Tanrı tasavvuru ve dini başa çıkma ilişkisini ele alan bu çalışmanın alana katkı sağlaması beklenmektedir. Araştırmanın uygulama kısmında pozitif şemalar ile Tanrı tasavvuru ve dini başa çıkma stilleri arasındaki ilişki irdelenmiştir. Araştırmanın amacına uygun olarak ilgili değişkenler arasındaki korelasyon ve regresyon ilişkileri incelenmiştir. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilen bu çalışmada veri toplama aracı olarak “Pozitif Şema Ölçeği”, “Allah Tahayyülleri Ölçeği” ve “Dini Başa Çıkma Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini gönüllü olarak katılım sağlayan 18 yaş üzeri bireyler (N=396) oluşturmaktadır. Ankete katılan bireylerin 143’ü (%36,1) erkek, 253’ü (%63,9) ise kadın olup örneklem grubunun yaş ortalaması 28,74’tür. Katılımcılardan elde edilen veriler SPSS 25 paket programı üzerinden analiz edilmiştir. Bulguların ortaya çıkmasında korelasyon ve regresyon testlerine; örneklemin niteliklerinin ortaya çıkmasında betimsel analize başvurulmuştur. Araştırmanın bulgularına göre katılımcıların pozitif şema düzeyleri ile sevgi yönelimli Tanrı Tasavvuru ve olumlu dini başa çıkma düzeyleri arasında pozitif yönde anlamlı ilişki vardır. Ayrıca araştırmada pozitif şemaların sevgi yönelimli Tanrı tasavvurunu ve olumlu dini başa çıkmayı yordadığı görülmüştür. Pozitif şemalar ile korku yönelimli Tanrı tasavvuru ve olumsuz dini başa çıkma arasında ise anlamlılık düzeyinde ilişki olmadığı tespit edilmiştir. Buna göre araştırmanın H1, H3, H5 ve H6 nolu hipotezleri doğrulanırken H2 ve H4 nolu hipotezleri doğrulanmamıştır. Sonuç olarak olumlu duygu ve tutumlar üzerinde etkili bir faktör olan pozitif şemaların özellikle olumlu Tanrı tasavvuru ve olumlu dini başa çıkma stilleri açısından belirleyici bir değişken olduğu ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler:

Din Psikolojisi, Pozitif Şemalar, Tanrı Tasavvuru, Dini Başa Çıkma, Pozitif Psikoloji

A Research on the Relationship Between Images of God and Religious Coping with Positive Schemas

Schemas, examined in the context of the effect of various factors in the psychology literature, have an active role on individuals concerning the meaning-making process about themselves and their environment. Schemas, consisting of cognitive core beliefs, provide mental templates constructed by the individual from an early age. The positive or negative qualities of the schemas present in the mind can be determinative in terms of personality traits or attitudes and behaviors of individuals in later life. Schemas contain a dynamic structure that is suitable for change. However, it is seen that the existing basic beliefs built from the past to the present have a significant impact on attitudes and behaviors. In this context, the positive content of the schemas makes it possible for individuals to have an optimistic view of their psycho-social life. In psychology research, schemas mostly examined through negative/incompatible dimensions are handled through the problems they cause. However, some studies exploring positive schemas with the contribution of positive psychology draw attention in recent years. The concept of God is an important variable in the relationship between religion and human being and is one of the main research areas of the psychology of religion. Schemas are one of the factors that are effective in the process of envisioning God in mind. Schemas offer a specific template for everything taking place in an individual's life, including religion. The content of these cognitive templates has the potential to determine the image of God and related religious coping styles. In this context, the positive content of schemas may cause positive qualities to dominate in the process of imagining God and religious coping. In this context, the main problem of the current research is “Is there a significant relationship between positive schemas, the image of God, and religious coping?”. The existing literature has overlooked studies on positive schemas. Considering the interaction between positive psychology and the psychology of religion, it is important to investigate the issues at the intersection of these two fields. In this context, this study, which deals with the relationship between positive schemas, the image of God, and religious coping, is expected to contribute to the field. In this study, the relationships between positive schemas, the concept of God, and religious coping styles are examined. Accordingly, this research aims to examine the associations among the variables by Pearson Correlation and OLS regression analyses. "Positive Schema Scale", "God Image Scale," and "Religious Coping Scale" are used as data collection tools in this study, which is carried out with the relational survey model, one of the quantitative research methods. The sample of the study consists of individuals over the age of 18 (N=396) who participated voluntarily. 143 (36.1%) of the individuals participating in the survey are male, 253 (63.9%) are female, and the mean age of the sample group is 28.74. The data obtained from the participants are analyzed over the SPSS 25 software. Descriptive analysis is used to reveal the characteristics of the sample. According to the findings, there is a positive correlation between the positive schema levels of the participants and the love-oriented God conception and positive religious coping. In addition, it is seen in the study that positive schemas predict love-oriented God image and positive religious coping. It is determined that there is no significant relationship between positive schemas, fear-oriented God image, and negative religious coping. Accordingly, while the hypotheses H1, H3, H5, and H6 of the research are proved; hypotheses H2 and H4 are not. As a result, it can be stated that positive schemas, which are effective factors in positive emotions and attitudes, are a determining variable, especially in terms of positive God imagery and positive religious coping styles.

Keywords:

Psychology of Religion, Positive Schemas, Images of God, Religious Coping, Positive Psychology,

PDF

___

Abanoz, Süleyman. “Türkiye’de Yapılan ‘Dinî Başa Çıkma’ Konulu Araştırmalar Hakkında Bir Değerlendirme”. Eskiyeni 40 (20 Mart 2020), 407-429. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.673386
Abdelsayed, Linda M. vd. “The impact of personality on God image, religious coping, and religious motivation among Coptic Orthodox priests”. Mental Health, Religion & Culture 16/2 (01 Şubat 2013), 155-172. https://doi.org/10.1080/13674676.2011.652604
Akbaş, Banu Çiçek. “Obsesif-Kompulsif Bozuklukta Erken Dönem Uyum Bozucu Şemalar”. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi 10/1 (2021), 98-108. https://doi.org/10.5455/JCBPR.87115
Ano, Gene G. - Vasconcelles, Erin B. “Religious Coping and Psychological Adjustment to Stress: A Meta-Analysis”. Journal of Clinical Psychology 61/4 (Nisan 2005), 461-480. https://doi.org/10.1002/jclp.20049
Ari, F. Alkım - Deniz, M. Engin. “Evliliklerinde Sorun Yaşayan Bireylerin Bağlanma Stilleri ve Erken Dönem Uyumsuz Şemaları”. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi 5 (01 Ağustos 2015), 13-23.
Ayten, Ali. Tanrı’ya Sığınmak: Dini Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
Ayten, Ali - Öztürk, Gülüşan Göcen-Kenan Sevinç- Eyüp Ensa. “Dini Başa Çıkma, Şükür ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi: Hastalar, Hasta Yakınları ve Hastane Çalışanları Üzerine Amprik Bir Araştırma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 12/2 (01 Nisan 2012), 45-79.
Beck, Aaron T. Depression: Clinical, Experimental, and Theoretical Aspects. Hoeber Medical Division, Harper & Row, 1967.
Beck, Aaron T. “The Current State of Cognitive Therapy: A 40-Year Retrospective”. Archives of General Psychiatry 62/9 (01 Eylül 2005), 953. https://doi.org/10.1001/archpsyc.62.9.953
Beck, Aaron T. “Thinking and depression: II. Theory and therapy”. Archives of General Psychiatry 10 (1964), 561-571. https://doi.org/10.1001/archpsyc.1964.01720240015003
Beit-Hallahmi, Benjamin. “Object Relations Theory”. Encyclopedia of Psychology and Religion. ed. D. A. Leeming vd. New York: Springer, 2010.
Bosmans, Guy vd. “Attachment and Symptoms of Psychopathology: Early Maladaptive Schemas as a Cognitive Link?”. Clinical Psychology & Psychotherapy 17/5 (2010), 374-385. https://doi.org/10.1002/cpp.667
Bowlby, John. A Secure Base Parent-Child Attachment and Healty Human Development. USA: Basic Books, 1988.
Bowlby, John. Attachment and Loss. USA: Basic Books, 1982.
Bowlby, John. Bağlanma ve Kaybetme 1 : Bağlanma. çev. Tuğrul Veli Soylu. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2. Basım, 2013.
Bradshaw, Matt vd. “Attachment to God, Images of God, and Psychological Distress in a Nationwide Sample of Presbyterians”. The International Journal for the Psychology of Religion 20 (2010), 130-147.
Buri, John R. - Mueller, Rebecca A. “Psychoanalytic Theory and Loving God Concepts: Parent Referencing Versus Self-Referencing”. The Journal of Psychology 127/1 (1993), 17-27.
Çetin, Özer. “İmgelem Yetisi ve Bazı Dinî Olgularla İlişkisi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/1 (2011), 157-190.
Ekşi, Halil - Okan, Nesrullah. “Gençlerde maneviyat ve şiddet eğilimi arasındaki ilişkide erken dönem uyum bozucu şemaların moderatör etkisi”. Bilimname 2021/44 (30 Nisan 2021), 521-546. https://doi.org/10.28949/bilimname.845575
Ekşi, Halil vd. “Ergenlerde Beş Faktör Kişilik Özellikleri ve Erken Dönem Uyumsuz Şemalar”. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10/2 (30 Aralık 2020), 318-328.
Ekşi, Halil - Sayın, Mine. “The adaptation of Religious Coping Scale into Turkish language: A study of bilingual equivalance, validity and reliability”. Berlin: BAU International Berlin University, 2016.
Faraji, Haydeh vd. “Relationship Between Early Maladaptive Schemas And Psychological Resilience”. Asya Studies 6/19, 203-214. https://doi.org/10.31455/asya.1012952
Ferenczi, Andrea vd. “Relations Between God-Images and Early Maladaptive Schemas”. Psychiatria Danubina 33/Suppl 4 (Spring-Summer 2021), 833-843.
Godin, A. - Hallez, M. Parental Images and Divine Paternity. ed. A. Godin. Chicago: Loyola University Press, 1965.
Gör, Nağme vd. “Geçmişin Mirası ve Geleceğin Haritası: Erken Dönem Uyumsuz Şemalar”. Nesne Psikoloji Dergisi 5/10 (2017), 197-218.
Granqvist, Pehr - Kirkpatrick, Lee A. “Religious Conversion and Perceived Childhood Attachment: A Meta-Analysis”. The International Journal for the Psychology of Religion 14/4 (2004), 223-250.
Gülbahçe, Fatma. Ergenlerde erken dönem uyumsuz şemalar ile yeme tutumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul: Gelişim Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
Gündüz, Anıl - Gündoğmuş, İbrahim. “Üniversite Öğrencilerinde Çocukluk Çağı Olumsuz Yaşantıları ile Otomatik Düşünceler, Ara İnançlar, Uyumsuz Şemalar, Anksiyete ve Depresif Belirti Şiddeti ve Yaşam Kalitesi Arasındaki İlişki”. Klinik Psikiyatri Dergisi 22/4 (2019), 424-435. https://doi.org/10.5505/kpd.2019.72621
Hacıkeleşoğlu, Hızır. Ebeveyn Tutumları ve Kişilik Özelliklerinin Tanrı Tasavvuru ile İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
Hayta, Akif. Allah’a Bağlanmak: Bağlanma Kuramı ve Tanrı Tasavvuru İlişkisi. İstanbul: Onto Yayınları, 2017.
Hayta, Akif. “Anneden Allah’a: Bağlanma Teorisi ve İslâm’da Allah Tasavvuru”. Değerler Eğitimi Dergisi 4/12 (2006), 29-63.
Işık, Zehra. Ebeveyni Ölen Yetişkinlerde Dini Başa Çıkma. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
Karaca, Faruk. Dini Gelişim Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, 2016.
Karaca, Faruk - Hacıkeleşoğlu, Hızır. “Allah Tahayyülleri Ölçeği”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi 54 (31 Aralık 2020), 67-83. https://doi.org/10.29288/ilted.771686
Keskingöz, Berna. Üniversite Öğrencileri ile Anoreksiya Nervoza Tanısı Alan ve Almayan Bireylerde Bağlanma Biçimleri, Kişilerarası Şemalar Ve Yeme Örüntüleri Arasındaki İlişkiler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
Keyfitz, L. The Role of Positive Schemas in Child Psychopathology and Resilience. Canada: The University of Guelph, Master Thesis, 2010.
Keyfitz, L. vd. “The Role of Positive Schemas in Child Psychopathology and Resilience”. Cognitive Therapy and Research 37/1 (01 Şubat 2013), 97-108. https://doi.org/10.1007/s10608-012-9455-6
Kılıç, Sabire. Üniversite Öğrencilerinde Pozitif Şemaların İyi Oluş ve Psikolojik Belirtileri Yordaması. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
Kımter, Nurten. “İlgili-Seven Anne-Baba Tutumları ile Din ve Dindarlık Arasındaki İlişki Üzerine”. Dini Araştırmalar 18/46 (2015), 9-44.
Kış, Betül. Müslümanlarda Bağlanma ve Tanrı Algısı. İstanbul: Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
Kreuter, Eric A. - Moltner, Kenneth M. Treatment and Management of Maladaptive Schemas. New York : London: Springer, 2014.
Kula, Naci. “Deprem ve Dini Başa Çıkma”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (30 Haziran 2002), 234-255.
Lockwood, George - Perris, Poul. “A new look at core emotional needs”. The Wiley-Blackwell handbook of schema therapy: Theory, research, and practice. 41-66. Wiley Blackwell, 2012. https://doi.org/10.1002/9781119962830.ch3
Louis, John vd. “Positive Clinical Psychology and Schema Therapy (ST): The Development of the Young Positive Schema Questionnaire (YPSQ) to Complement the Young Schema Questionnaire 3 Short Form (YSQ-S3)”. Psychological Assessment 30 (30 Kasım 2017). https://doi.org/10.1037/pas0000567
Macleod, Andrew K. - Moore, Richard. “Positive Thinking Revisited: Positive Cognitions, Well-Being and Mental Health”. Clinical Psychology & Psychotherapy 7/1 (2000), 1-10.
Makas, Samet - Çelik, Eyüp. “Erken Dönem Uyumsuz Şemalar ile Sosyal Görünüş Kaygısı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 17/67 (20 Temmuz 2018), 926-937. https://doi.org/10.17755/esosder.323007
McIntosh, Daniel N. “Religion-as-Schema, With Implications for the Relation Between Religion and Coping”. The International Journal for the Psychology of Religion 5/1 (01 Ocak 1995), 1-16. https://doi.org/10.1207/s15327582ijpr0501_1
Morrison, Anthony D. “Case Formulation and Cognitive Schemas in Cognitive Therapy for Psychosis”. Cognitive Schemas and Core Beliefs in Psychological Problems A Scientist- Practitioner Guide. ed. P Lawrence vd. Washington, D.C.: American Psychological Association, 2007.
Murat, Ayşe - Kızılgeçit, Muhammed. “Dini Başa Çıkma ve Psikopatoloji İlişkisi (Rize Örneği)”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/11 (30 Haziran 2017), 111-151.
Özkan, Bahar. Yetişkinlerde Bağlanma Stillleri ve Dini Başa Çıkma İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
Özkök, Şerife. Yetişkinlerde Yılmazlığın Yordanmasında Pozitif Şema ve Koronavirüs Kaygısının Rolü. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
Pargament, K. I. Vd. “The Religious Dimension of Coping: Advances in Theory, Research, and Practice”. Handbook of the Psychology of Religion and Spirituality. Ed. Raymond F. Paloutzian – Crystal L Park. New York ; London: Guilford, 2005.
Pargament, Kenneth I. “Acı ve Tatlı: Dindarlığın Bedelleri ve Faydaları Üzerine Bir Değerlendirme”. Çev. Ali Ulvi Mehmedoğlu. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (2005), 280-313.
Pargament, Kenneth I. Vd. “Patterns of Positive and Negative Religious Coping with Major Life Stressors”. Journal for the Scientific Study of Religion 37/4 (1998), 710-724. https://doi.org/10.2307/1388152
Racine, Christian T. Does religious Coping Moderate The Relationship Between Early Maladaptive Schemas and Negative Trait Affect, College Adjustment, and Alcohol Use? Ann Arbor, United States, Ph.D., 2015.
Rackley, Blake. God Image and Early Maladaptive Schemas: A Correlational Study. Ann Arbor: Regent University, Ph.D., 2007.
Rafaeli, Eshkol – Bernstein, David P. Schema Therapy. New York : London: Routledge, Taylor & Francis Group, 2011.
Riso, Lawrence – Mcbride, Carolina. “Introduction: A Return to a focus on cognitive schemas”. Cognitive Schemas and Core Beliefs in Psychological Problems A Scientist- Practitioner Guide. Ed. P Lawrence vd. Washington, D.C.: American Psychological Association, 2007.
Rizzuto, Ana-Maria. “Critique of the contemporary literature in the scientific study of religion, , in New York, NY 1970.” New York, 1970.
Sağ, Bilgen. Erken Dönem Uyumsuz Şemalar ve Pozitif Algının, Psikolojik Dayanıklılık, Depresyon ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
Scandrett, Karen Glasser - Mitchell, Susan L. “Religiousness, Religious Coping, and Psychological Well-Being in Nursing Home Residents”. Journal of the American Medical Directors Association 10/8 (01 Ekim 2009), 581-586. https://doi.org/10.1016/j.jamda.2009.06.001
Schultz, Duane P. - Schultz, Sydney Ellen. Modern Psikoloji Tarihi. çev. Yasemin Aslay. Kaknüs Yayınları- Ders Kitapları, 8. Basım, 2016.
Seligman, Martin E. P. - Csikszentmihalyi, Mihaly. “Positive psychology: An introduction”. American Psychologist 55/1 (2000), 5-14. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.5
Smith Lee, Jocelyn R. vd. “‘Pray That I Live to See Another Day’: Religious and Spiritual Coping with Vulnerability to Violent Injury, Violent Death, and Homicide Bereavement among Young Black Men”. Journal of Applied Developmental Psychology 70 (01 Temmuz 2020), 101180. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2020.101180
Soygüt, Gonca - Savaşir, Işik. “The relationship between interpersonal schemas and depressive symptomatology”. Journal of Counseling Psychology 48 (2001), 359-364. https://doi.org/10.1037/0022-0167.48.3.359
Spilka, Bernard vd. “Parents, Self, and God: A Test of Competing Theories of Individual-Religion Relationships”. Review of Religious Research 16/3 (1975), 154-165.
Subaşı, Hacer. Üniversite Öğrencilerinin Tanrı ile İlişkilerinin Bağlanma Kuramı Açısından Değerlendirilmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
Taylor, Nicole M. “Utilizing Religious Schemas to Cope with Mental Illness”. Journal of Religion and Health 40/3 (01 Eylül 2001), 383-388. https://doi.org/10.1023/A:1012514025892
Tedrus, Glória Maria Almeida Souza vd. “Spiritual/Religious Coping in Patients with Epilepsy: Relationship with Sociodemographic and Clinical Aspects and Quality of Life”. Epilepsy & Behavior 28/3 (01 Eylül 2013), 386-390. https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2013.05.011
Teke, Esra vd. “Ölüm Kaygısı ile Yaşamın Anlamı ve Pozitif Şemalar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Future Visions Journal 5/16 (2021), 9-16.
Temiz, Yunus Emre. Yetişkinlerde dini başa çıkma yöntemi olarak dua. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Doktora Tezi, 2014.
Tomlinson, R. M. vd. “Unique Contributions of Positive Schemas for Understanding Child and Adolescent Life Satisfaction and Happiness”. Journal of Happiness Studies 18/5 (01 Ekim 2017), 1255-1274. https://doi.org/10.1007/s10902-016-9776-3
Ursaru, Manuela vd. 4th World Conference on Psychology, Counseling and Guidance (WCPCG-2013). “Quality of Life and Religious Coping in Women with Breast Cancer”. Procedia - Social and Behavioral Sciences 114 (21 Şubat 2014), 322-326. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.12.705
Yaka, Ali İhsan. Bağlanma, Erken Döneme Yönelik Şemalar, Öz-Yönetim ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişkiler. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
Yıldırım, İ. Esen. İstatistiksel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı., 2017.
Yıldırım, Murat vd. “Do Fear of COVID-19 and Religious Coping Predict Depression, Anxiety, and Stress among the Arab Population during Health Crisis?” Death Studies, 1-7. https://doi.org/10.1080/07481187.2021.1882617
Yıldız, Muhammed. “Üniversite Öğrencilerinde Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Depresif Belirtilere Etkisi”. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi 2/2 (31 Aralık 2017), 18-23.
Yılmaz, Mehmet Taki - Kesici, Şahin. “Anne Baba Tutumları ve Kardeş Sırasının Üniversite Öğrencilerinin Öz-Anlayışlarının Gelişimine Etkisi”. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 4/6 (23 Temmuz 2016), 131-157.
Young, Jeffrey E. Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach. Sarasota, FL, England: Professional Resource Exchange, Inc, 1990.
Young, Jeffrey E. vd. Schema Therapy: A Practitioner’s Guide. New York: Guilford Press, 2003.
Zarrouq, Btissame vd. “An investigation of the association between religious coping, fatigue, anxiety and depressive symptoms during the COVID-19 pandemic in Morocco: a web-based cross-sectional survey”. BMC Psychiatry 21/1 (22 Mayıs 2021), 264. https://doi.org/10.1186/s12888-021-03271-6