Tanzimat Dönemi ve Sonrasında İstanbul Et Piyasasını Düzenlemek İçin Alınan Tedbirler

Tanzimat dönemi ve sonrasında İstanbul et piyasasının ele alındığı bu çalışmada, piyasanın düzenlenmesi adına alınan tedbirler konu edilmiştir. Koyun ve kuzu eti İstanbul halkının temel ihtiyaçları içerisinde her zaman ayrıcalıklı bir yere sahip olmuştur. Osmanlı Devleti et piyasasını düzenlemek adına verdiği mücadelede çeşitli tedbirler öne çıkmıştır. Ülke genelinde koyun ve kuzu miktarının arttırılması amacıyla, koyun ve kuzu kesimine cins, ağırlık, bölge ve zaman sınırlamalarının getirilmesi en fazla öne çıkan tedbir şekli olmuştur. Koyun ve kuzu üretiminde verimliliği arttırıcı çalışmalar yapılması; koyun, kuzu ve et fiyatlarını en fazla arttıran nedenler içerisinde gösterilen ve önemli bir maliyet unsuru olan vergi konusunda düzenlemeler yapılması; et piyasasının çeşitli aşamalarında ortaya çıkan ihtikârı önleyici tedbirler alınması; zarar eden ordu et müteahhitlerinin sübvanse edilmesi; özellikle her senenin Ramazan ayında gerekli et miktarının arzı için gayret gösterilmesi; vapur ve şimendiferle taşınan koyunların nakliye maliyetleriyle ilgili çalışma yapılması ve İstanbul'un iaşesine katkıda bulunanlara teşvik mahiyetinde ödül verilmesi başlıca başvurulan diğer tedbir alanlarıydı

Measures Taken to Regulate Istanbul Meat Market During and After Tanzimat Period

This article examines the precautions of the Ottoman authorities to regulate Istanbul's meat market. Sheep meat has always had a distinguished place among the basic needs of people living in Istanbul. The leading precautions the state applied in order to regulate the meat market were as follows: emphisizing the slaughter of sheep; increasing the number of sheep across the country along with some restrictons in species, regions and periods, conducting works for incresing the productivity; regulating the taxes which had been shown as the main reason for increased prices and costs; taking some measures to prevent profiteering in some transactions; subsidizing military meat suppliers who made a loss; having an effort to supply enough meat during the holy month of Ramadan in particular; carrying out some regulations on the costs of sheep transported by ferries and by rail; and finally, awarding those who contributed to the provisioning of Istanbul as an incentive

PDF

___

I.Başbakanlık Osmanlı Arşivi Kaynakları (BOA)
Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme (A.MKT.MHM):102/93, 1273 R 4.
Sadaret Mektubi Kalemi Meclis-i Vâlâ (A.MKT.MVL): 63/84, 1269 N 14; 9/44, 1264 Ş 10.
Sadaret Mektubi Kalemi Nezareti ve Devair (A.MKT.NZD): 405/87, 1278 N 5.
Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayet (A.MKT.UM): 170/53, 1271 S 15.
Bâb-ı âli Evrak Odası (BEO): 186/13896, 1310 L 6; 2550/191199, 1323 S 10;
2651/198803,1323 C 26; 2819/211370, 1324 Ra 7; 2917/218721, 1324 Ş 8;
3013/225941, 1325 S 3; 3014/226034, 1325 S 4; 3018/226286, 1325 S 06; 3075/230580,
1325 R 29; 3324/249278, 1326 Ca 1; 3358/251841, 1326 C 20; 385/28841, 1311 L 10;
388/29083, 1311 L 15; 391/29251, 1311 L 19; 3936/295239, 1329 N 18; 4188/314065,
1331 B 25; 4234/317477, 1331 Z 18.
Cevdet Belediye (C.BLD): 140/6986, 1196 N 29; 97/4812, 1218 Ra 29; 97/4820,
1169 Z 29; 97/4812, 1218 Ra 29.
Dâhiliye Mektubi Kalemi (DH. MKT): 1709/65, 1307 B 27; 2612/53, 1325 C 23.
Dâhiliye Hukuk Müşavirliği (DH.HMŞ): 11/68, 1332 B 20.
Dâhiliye İrade-i Umumiye (DH. İ.UM): 20-09, 2/35, 1338 B 05.
Dâhiliye İdari (DH.İD): 101/42, 1332 Ca 15; 137/4, 1331 Z 29.
Dâhiliye Mektubi Kalemi (DH. MKT): 1728/103, 1307 L 15; 1735/125, 1307 Za 7;
1815/107, 1308 B 24; 1914/84, 1309 C 23; 1920/84, 1329 B 10; 1999/133, 1310 S 18;
2004/75, 1310 S 28; 2006/103, 1310 Ra 10; 2062/103, 1310 L 5; 2199/74, 1316 Z 28;
2465/109, 1318 Z 4; 2467/112, 1318 Z 9; 253/71, 1311 Z 27; 2601/18, 1321 M 18;
2610/71, 1324 R 04; 2611/45, 1324 L 17; 2702/94, 1326 Z 16; 378/55, 1312 Za 28; 578/32,
1320 C 5; 901/4, 1322 Ş 10.
Hatt-ı Hümayun (HAT):1364/53868, 1222 Z 29; 200/10177, 1204 Z 29.
İradeler Hususi (İ.HUS): 143/8, 1324 Ca 01.
İradeler, Orman ve Maadin (İ.OM): 11/39, 1324 L 23.
İrade Rüsumat Emaneti (İ.RSM): 20/51, 1322 L 22.
İrade Şehremaneti (İ.ŞE): 22/1, 1325 C 2.
Meclis-i Vükela Mazbataları (MV): 111/63, 1323 Ca 9; 112/43, 1323 N 01; 113/36,
1324 S 10; 113/9, 1324 M 8; 116/114, 1325 B 16.
Meclis-i Vâla Riyaseti (MVL): 288/30, 1271 N 2; 416/6, 1279 L 29.
Rumeli Müfettişliği Makamât (TFR.1.MKM): 23/2270, 1325 7 26.
Yıldız Sadaret Hususi Maruzat (Y.A.HUS): 512/127, 1326 Ca 28.
Yıldız Mütenevvi Maruzat (Y.MTV):73/149, 1310 C 20; 296/16, 13325 Ş 4;
296/190, 1325 Ş 27; 297/105, 1325 Ra 21; 297/142, 1325 Ra 28; 297/66, 1325 Ra 16;
302/207, 1325 Ş 27; 60/107, 1309 Ş 29.
Yıldız Perakende Hariciye (Y.PRK.HR): 30/11, 1318 Z 1.
1335 senesi İstabul Beldesi İhsaiyat Mecmuası, Matbaa-i Osmaniye, Dersaadet, 1337.
Ergin, Osman Nuri. Mecelle-i Umur-ı Belediye, İBB Yayını, c.2. İstanbul 1995.
Faroqhi, Suraiya. Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı, (çev. Emine Sonnur Özcan), Doğubatı yayınları, 2.baskı, Ankara 2010.
Greenwood, Anthony. İstanbul's Meat Provisioning: A Study of the Celebkeşan System, Basılmamış Doktora Tezi, Chicago 1998.
Güran, Tevfik. Osmanlı Devleti'nin İlk İstatistik Yıllığı 1897, DİE, Ankara 1997. İhsaiyat-ı Maliye 1885-1909, Maliye Bakanlığı, Ankara 2000.
Marion-Crawford, Francis. (çev.Şeniz Türkömer), 1890'larda İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 3.baskı İstanbul 2012.
Sayın, Abdurrahman Vefik. Tekâlif Kavaidi, Maliye Bakanlığ Yayını, Ankara 1999.
Şemseddin Sami, Kâmûs-i Türkî, "zebhiye" maddesi. Süleyman Sudi, Defter-i Muktesit, 2.cilt, Dersaâdet 1307.
Tahsin Paşa'nın Yıldız Hatıraları, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1990.
Türkhan, Mehmet Sait. 18.Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul'un Et İaşesi'nin Temini: Hassa Kasapbaşılık Kurumu, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2006.
Ülgener, Sabri F., Tarihte Darlık Buhranları, Derin yay., İstanbul 2000.
Uzun, Ahmet. İstanbul'un İaşesi'nde Devletin Rolu: Ondalık Ağnam Uygulaması 1783-1857, TTK, Ankara 2006.