GELENEK VE GELECEK ARASINDA BİR KÖPRÜ: ÂŞIK VEYSEL

Sözlü kültürler toplumların yüzlerce yıllık deneyimlerinden süzülerek biçimlenen algı ve bilgilerini kuşaktan kuşağa aktararak günümüze ulaştıran iletişim faaliyetidir. İnsanların içten dışa doğru tavır alış biçimi olan bu iletişim faaliyeti aynı zamanda toplumsal tefekkürün belirli formlarla dışavurumudur. Âşık tarzı gelenek de Türk kültürü bütünlüğünde kültürel üretim ve aktarım bakımından önemli bir yere sahiptir. Bu geleneğin 20. yüzyıldaki ustalarından biri de Âşık Veysel’dir. Onun gerek bireysel hayat hikâyesi gerekse sosyal ve kültürel alanda yaşadıkları çok yönlü bir kimlik edinmesinde etkin olmuştur. Bugüne kadar Âşık Veysel hakkında pek çok çalışma yapılmış olmakla birlikte farklı bakış açılarından yaklaşarak onun farklı özelliklerini orta koymak da gereklidir. Çünkü Âşık Veysel kendi adıyla bütünleşerek yaygınlaşan ezgi düzeniyle düşünce ve bilgi birikimini birleştirdiği sanatsal ürünler vasıtasıyla geçmişle gelecek arasında bir köprü olmuş, farklı işlevleri yerine getirmiştir. Bu bağlamda makalede Âşık Veysel’in bilgeliği, uzman taşıyıcılığı, kültürel yaratıcılığı ve geleceği inşa etme özellikleri onun bütüncül kimliği üzerinden ele alınacak ve değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Aşık Veysel, Gelenek, Gelecek, Bilge

PDF

___

Alptekin, Ali Berat. Âşık Veysel-Türküz Türkü Çağırırız. Ankara: Akçağ Yayınları, 2004.
Arslan, Mustafa, Köktürk Milay. “Halkbiliminde Teori ve Yöntem Arayışları”. Milli Folklor Uluslararası Halkbilimi Dergisi 41 (1999), 14-28.
Arslan, Mustafa. “Kültürel Belleğin Uzman Taşıyıcıları Olarak Âşıklar”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi 15/1 (2015), 1-6.
Assmann, Jan. Kültürel Bellek- Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. çev. Ayşe Tekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2001.
Bakiler, Yavuz Bülent. Âşık Veysel. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1989.
Boratav, Pertev Naili. “Âşık Edebiyatı”. Türk Dili Dergisi Türk Halk Edebiyatı Özel Sayısı 19/207 (1968), 340-356.
Cler, Jérome. Yayla-Musiqe et Musiciens de Villages en Turquie Méridionale. Paris: Geutner, 2011.
Ekici, Metin. Halk Bilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri. Ankara: Geleneksel Yayınları, 2004.
Gümüş, İbrahim. “Âşık Veysel’in Kara Toprak Şiirine Ontolojik Bir Yaklaşım”. Hitit Üniversitesi SBE Dergisi 12/1 (2019), 176-187.
Jaspers, Karl. Felsefeye Giriş. çev. Mehmet Akalın. İstanbul: Hareket Yayınları, 1971.
Kant, Immanuel. Pratik Aklın Eleştirisi. çev. İ. Kuçuradi vd. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, 1995.
Kaplan, Mehmet. Şiir Tahlilleri-2 Cumhuriyet Devri Türk Şiiri. İstanbul: Dergah Yayınları, 1997.
Köktürk, Milay. “Bilge Kişinin Yol Haritasında İki Durak: Dede ve Filozof”. Çağdaş Türk Düşüncesinin İnşası Yolunda Prof. Dr. Süleyman Hayri Bolay Armağanı. ed. Recep Kılıç. 123-144. Ankara: TKAE Yayınları, 2015.
Köprülü, M. Fuad. Türk Saz Şairleri. Ankara: Milli Kültür Yayınları, 1962.
Kurt, Necdet. “Alevi-Bektaşi Cemlerinde Deste Bağlama Geleneği ve Bağlama Adının Kaynağı”. EÜ Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Dergisi 7 (2015), 43-62.
Oğuz, Öcal (ed). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları, 2020.
Özdemir, Nebi. “Âşıklık Geleneği ve Kültürel Patronajlık”. Doğan Kaya Armağanı 70. Yaş Hatırası. ed. Serhat Sabri Yılmaz vd. 2/1023-1065. Sivas: Vilayet Kitabevi, 2021.
Sanders, Barry. Öküzün A’sı-Elektronik Çağda Yazılı Kültürün Çöküşü ve Şiddetin Yükselişi. Çev. Şehnaz Tahir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2010.
Yakıcı, Ali. “Geleneksel Şiirden Türküye Dönüşümün Yaratıcısı ve Aktarıcısı Olarak Âşık Veysel’in Kültürel Mirasa Katkısı”. Milli Folklor Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi 93 (2012), 101-111.
Yıldız Altın, Kübra. “Kültürel Patronajlık ve Bağlamlar-Arasılık Kavşağında Âşık Veysel”. Âşık Veysel. ed. Süleyman Fidan. 216- 231.Kayseri: Ihlamur Yayınları, 2023.