Hemşirelerin özelleştirmelere ilişkin algı ölçeğinin geliştirilmesi

Amaç: Bu araştırma, hemşirelerin sağlık hizmetlerinde özelleştirme uygulamalarına ilişkin algılarını belirlemek üzere bir ölçek geliştirmek amacıyla yürütülmüştür. Yöntem: Metodolojik bir çalışmadır. Meslek örgütüne üye, İstanbul’da, kamuda çalışan hemşirelerin oluşturduğu örneklem grubundan uygun şeklide doldurulup geri toplanan 460 anket değerlendirilmeye alınmıştır. Ölçeğin değerlendirilmesinde kapsam geçerliği, yapı geçerliği, iç tutarlık analizi ve algı puan ortalamaları kullanılmıştır. Bulgular: Ölçeğin kapsam geçerlik indeksi, genel özelleştirme, sağlıkta özelleştirme ve özelleştirmelerin hemşireliğe etkisi alt boyutlarında sırasıyla 0,88; 0,84 ve 0,96 olarak bulunmuştur. Ölçeğin madde toplam puan korelasyonları 0,41-0,75 arasında ve Cronbach _ güvenirlik katsayısı 0,95, alt boyutlarda ise sırasıyla 0,82, 0,89, 0,92 olarak 0,70’den yüksek ve güvenilir bulunmuştur. Yapı geçerliği başlığında doğrulayıcı faktör analizi yapılmış, üç faktörlü ölçek yapısı doğrulanmış ve faktör yükü 0,40’ın altında olan maddeler çıkarılmıştır. Uyum iyiliği istatistiklerinde, ölçeğin uyumunun iyi olduğu bulunmuştur. Ölçek toplam puan ortalaması 2,16±0,57’dir. Alt ölçeklerin ortalaması sırasıyla; genel özelleştirme, 2,20±0,66; sağlıkta özelleştirme, 2,10±0,59 ve özelleştirmelerin hemşireliğe etkisi 2,21±0,65’tir. Sonuç: Bu çalışmaya göre hemşireler özelleştirme uygulamalarını, genel özelleştirmeleri, sağlıkta özelleştirmeleri ve özelleştirmelerin hemşireliğe etkisini olumsuz algılamaktadırlar. Bu çalışmada geliştirilen ölçek geçerli ve güvenilirdir. Sağlık hizmetlerinde farklı örneklem gruplarında kullanılması önerilir.

Developing the scale on nurses perceptions About Privatizations

Objective: The present study was carried out to develop a scale for defining the perceptions of nurses of privatization practices in health services. Method: This is a methodological study. Four hundred and sixty questionnaires completed and returned by the sample group consisting of nurses who were members of the same occupational organization and worked at public hospitals in Istanbul, were analyzed. Content validity, construct validity, internal consistency and perception score means were used in the evaluation of the scale. Results: Content validity index of scale was found as 0.88, 0.84, and 0.96 in “general privatization”, “privatization in health”, and “effects of privatizations on nursing” subscales, respectively. Mean total score correlations of the scale were between 0.41-0.75; Cronbach’s _ coefficient of the scale was 0.95; Cronbach’s _ coefficients of the subscales were 0.82, 0.89, 0.92, respectively, and were over 0.70 and significant. Explanatory factor analysis was done in construct validity, three-factor scale structure was confirmed and the items with factor load less than 0.40 were removed. Goodness of fit statistics showed that the goodness of fit indexes of the scale were suitable. Mean total score of the scale was 2.16±0.57 and the means of the subscales were 2.20±0.66 in general privatization, 2.10±0.59 in privatization in health, and 2.21±0.65 in the effects of privatization on nursing. Conclusion: The present study confirmed that the nurses perceived privatization practices, general privatizations, privatizations in health, and the effect of privatizations on nursing negatively. The scale developed in this study is reliable and valid, and the scale is recommended to be used in different sample groups in health services.

PDF

___

1. Aktan CC. Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları. Ankara: TÜSİAD Yayınları, 1992; 1-27.
2. Kaplan A. Özelleştirme, sağlık hizmetlerinde özelleştirmenin kavramsal boyutu. Yeni Türkiye Sağlık Özel Sayısı 2001a; 40(7): 1409-1430.
3. Önder İ. Özelleştirmeye Genel Yaklaşım. İçinde E. Arıoğlu (Ed.), Dünyada ve Türkiye’de Özelleştirme. Ankara: Türkiye Maden İşçileri Sendikası Yayını, 1994; 5-50.
4. Kaplan A. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler açisindan sağlik hizmetlerindeki özelleştirmelerin nedenleri, yaklaşımlar ve çeşitli uygulamalar. Yeni Türkiye Sağlık Özel Sayısı 2001b; 40(7): 1431- 1448.
5. Scarpaci JL. The Theory and Practice of Health Services Privatization. İçinde JL Scarpaci (Ed). Health Services Privatization in Industrial Societies. New Brunswik: Rutgers University Press, 1989; 1-23, 220-244.
6. Friedman M. Bütçe ve Maliye Politikasına Hakettiğinden Fazla mı Değer Veriliyor? İçinde Liberalizm, Refah Devleti, Eleştiriler. (G Özcan, Çev.). Ankara: Bağlam Yayıncılık, 1993a.
7. Friedman M. Parasalcı İktisat Siyasası. In, Refah Devleti, Eleştiriler. (G Özcan, Çev.). Ankara: Bağlam Yayıncılık, 1993b.
8. Yeldan E. TEKEL workers’ resistance: Re-Awakening of the Proletariat in Turkey. 2010. (Online). Available from http://www.sendika.org/english/ yazi.php?yazi_no=29021 (Accessed 2012 July 30)
9. Boratav K. Türkiye İktisat Tarihi. (5. Baskı), İstanbul: İmge Kitabevi, 2010.
10. Hayran O, Sur H. Sağlık hizmetlerinde desantralizasyon. Management, Education, Research-Informatics for Health 2003. (İnternet). Ulaşım adresi: http://www.merih.net/m1/wosmhay16.htm (Ulaşım tarihi: 30/07/2012)
11. Belek İ, Soyer A. Sağlıkta Özelleştirme. Ankara: Sorun Yayınları,1995.
12. Pollock AM. NHS plc. The Privatizaiton of our health care. London: Verso, 2005.
13. Homedes N, Ugalde A. Human resources: The Cinderella of health sector reform in Latin America. Hum Resour Health 2005; 3(1): 1-13.
14. Soyer A, Yazgan A, Kılıç B, Yavuz CI, Şeyhoğlu CO, Akyol E, Yentük E, Erdoğan F, Belek İ, Erdoğan J, Pala K, Özelsoy L, Keysan N, Etiler N, Günay O, Hamazaoğlu O, Keysan O, Kayıkçı Ö, Özcan U, Yaş Y, Akyol Y. Sağlıkta Dönüşüm Programı, 2003 Türkiyesi’nde Halka, Hekimlere ve Sağlık Personeline Ne Getiriyor? (2. Baskı), Ankara: Türk Tabipleri Birliği Yayınları, 2004.
15. Üstündağ N, Yoltar Ç. Türkiye’de Sağlık Sistemi’nin Dönüşümü: Bir Devlet Etnografisi. İçinde B Akkıyal (Ed.), Avrupa’da ve Türkiye’de Sağlık Politikaları, Reformlar, Sorunlar, Tartışmalar. İstanbul: İletişim yayınları, 2007.
16. Pala K. Sağlık hizmetlerinde döner sermaye uygulaması. Toplum ve Hekim 2005; 20(1): 71-74.
17. Soyer A, Aslanhan B, Bilaloğlu E, Kılıç G, Öztürk O, Yavuz CI, Zencir M. Sağlıkta Piyasacı Tahribatın Son Halkası: AKP. 2007. (İnternet). Ulaşım adresi: http://www.ttb.org.tr/kutuphane/saglikta_ piyasaci_tahribat.pdf (Ulaşım tarihi: 30/07/2012)
18. SB. Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşların Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. 2011. (İnternet). Ulaşım adresi: http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/10009 (Ulaşım tarihi: 30/07/2012)
19. Kaplan A. Türkiye’de sağlık hizmetlerinde özelleştirme yaklaşımları ve Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerin özelleştirilmesi çalışmaları hakkında yüksek öğrenimli sağlık personelinin düşüncelerinin tespiti. Yeni Türkiye Sağlık Özel Sayısı 2001c ;40(7): 1535-1554.
20. Ataay F. Kamu Hastane Birlikleri Tasarısı Üzerine Değerlendirme. Ankara: Türk Tabipleri Birliği Yayınları, 2007.
21. Guevara EB, Mendidas EP. A comparative analysis of the changes in nursing practice related to helath sector reform in five conutries of The Americas. Rev Panam Salud Publica, 2002; 12(5): 347–353.
22. Corey-Lisle P, Tarzian AJ, Cohen MZ, Trinkoff A . Health care reform: Its effects on nurses. JONA 1999; 29(23): 30-37.
23. Lister J. Sağık Politikası Reformu, Yanlış Yolda mı Gidiyoruz? Küresel “Sağlık Reform”u Endüstrisinin Eleştirel Klavuzu. (M İnan, AKılıçaslan, N Erten Çev.). İstanbul: İnsev yayınları, (Orijinal baskı Middlesex University pres 2005), 2008.
24. Engstörm AK, Axelsson R. The double spiral of change - experiences of privatization in a Swedish hospital. Int J Health Plan Mgmt 2010; 25: 156- 168.
25. Pamukcu T, Yeldan E . Country Profile: Public Sector and Fiscal Policy Issues. 2005. (Online). Available from http://www.bilkent.edu.tr/~yeldane/ FEMISE_Fiscal2005.pdf (Ulaşım tarihi: 5/02/2012)
26. Zerwkh J, Calborn JL. Nursing Today. (2nd ed.). Philadelphia:W.B. Saunders Company, 1997.
27. Marquis LB, Carol JH. Leadreship Roles and Management Functions in Nursing. Philedelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2000.
28. Wynne R. Clinical nurses’ response to an enviroment of health care reform and organizational restructuring. J Nurs Manag 2003; 11: 98-106.
29. Yurdugül H. Ölçme Kuramı ve Güvenirlik Katsayıları. 2005. Available from: http://yunus.hacettepe. edu.tr/~yurdugul/3/indir/Guvenirlik.pdf (Ulaşım tarihi: 10/01/2012)
30. Rigoli F, Dussault G. The interface between health sector reform and human resources in health. Hum Resour Helath 2003; 1(9): 1-12.
31. Aksayan S, Bahar Z, Bayık A, Emiroğlu ON, Erefe İ, Görak G, Karataş N, Kocaman G, Kubilay G, Seviğ Ü. Hemşirelikte Araştırma İlke Süreç ve Yöntemleri. In İ Erefe (Ed), İstanbul: Odak Ofset, 2002. 49-63, 125-187.
32. Tavşancıl E. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. 1. Baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2002.
33. Baş T. Anket Nasıl Hazırlanır, Uygulanır, Değerlendirilir. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2006.
34. Çam MO, Baysan Arabacı L. Tutum ölçeği hazırlamada nitel ve nicel adımlar. Hemşirelikte Araştrıma Geliştirme Dergisi 2010; 12(2): 59-71.
35. Akgül A. Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri “SPSS Uygulamaları”. (3. Baskı), Ankara: Emek Ofset, 2005.
36. Ural A, Kılıç İ. Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık, 2005. 3- 23, 258-263.
37. Aksakoğlu G. Sağlıkta Araştırma ve Çözümleme. (2.Baskı), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlük Basımevi, 2006. 64-95.
38. Büyüköztürk Ş, Kılıç Çakmak E, Akgün ÖE, Karadeniz Ş, Demirel F. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (5.Baskı), Ankara: Pegem Akademi, 2010. 102-122.
39. Kolehmainen-Aitken RL. Decentralization’s impact on the health workforce: Perspective of managers, workers and national leaders. Human Resources for Health 2004; 2(5): 1-11.
40. Öner N. Türkiye’de Kullanılan Psikolojik Testler: Bir Başvuru Kaynağı. (Genişletilmiş 2. Baskı). İstanbul : Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2008.
41. Şimşek ÖF. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş, Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Cem Ofset, 2007. 73-145.
42. Harrington D. Confirmatory Factor Analysis. NewYork, Oxford University Press, 2009.