Mehmet KOYUNCU, ÖZİŞ Şeniz ALTINÇEKİÇ, Mustafa KAYMAKÇI, Erdoğan TUNCEL

Kıvırcık koyunlarında üremenin mevsime bağlılığı ve östrus boyunca östradiol-17β ve progesteron hormonu düzeylerinin değişimi

Bu çalışma, Kıvırcık koyunlarında (n=13, 1 yaşlı) yıl boyunca kızgınlık etkinliğinin tanımlanmasına yönelik olarak U.Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde yürütülmüştür. Koyunlarda kızgınlık, her gün sabah ve akşam 20 dk. süre ile, karın ve kasık bölgesi bezle kapatılmış koç yardımıyla izlenmiştir. Kıvırcık koyunlarında kızgınlık süresi ortalama 20.2±1.20 saat, kızgınlık döngüsü uzunluğu ortalama 20.2±1.20 gün olarak bulunmuştur. Çiftleşme mevsimi süresince kızgınlık döngü sayısının 2 ile 7 arasında değişiklik gösterdiği saptanmıştır. Anöstrus dönemi ve çiftleşme mevsimi uzunluğu sırasıyla; 261.6±6.31 ve 103.4±6.31 gün olarak tespit edilmiştir. Bursa ili koşullarında Kıvırcık koyunları, günlerin kısalmaya başladığı Eylül başlangıcında kızgınlık göstermeye başlamış ve kızgınlıklar Ocak ayı sonuna kadar devam etmiştir. En yüksek kızgınlık görülme oranına %89.74 ile Ekim ve Kasım aylarında ulaşılmış, Eylül, Aralık ve Ocak aylarında ise bu değer sırasıyla; %29.91, %72.65 ve %21.37 olarak gerçekleşmiştir. Koyunlar kızgınken plazma östradiol-17β düzeyi 22-37 pg/ml arasında, plazma progesteron düzeyi de 0.35-0.69 ng/ml arasında bir değişim göstermiştir. Kızgınlık döngüsünde en yüksek ortalama progesteron hormonu, luteal fazın 9-12. günlerinde 4.82±0.45 ng/ml olarak bulunmuştur. Bursa koşullarında Kıvırcık koyunlarında kızgınlık etkinliği büyük ölçüde gün uzunluğu tarafından kontrol edilmektedir. Kıvırcık koyunlarının sonbaharda optimal kızgınlık etkinliği ile kısa çiftleşme mevsimine sahip bir ırk olduğu sonucuna varılmıştır. Bu yüzden en yüksek gebelik oranını sağlamak için Kıvırcıklarda koç katımının Ekim ayında yapılması önerilebilir.

The change of plasma progesterone and estradiol-17β hormone levels during oestrous period in kivircik ewes

This study was carried out to determine oestrus activity of Kivircik ewes (n=13, 1 year old) throughout the year at the Agricultural Faculty of Uludag University. The onset of estrus was detected by two mature aproned rams for 20 minute periods twice a day. Rams were changed every day to minimise differences in sexual behaviour of the individual ram. Blood samples collected three times a week in October and November were analyzed by Enzyme immunoassay for progesterone and by radioimmunoassay for oestradiol. Oestrus cycle lengths and oestrus lengths were 20.2±1.20 days, 20.2±1.20 hours, respectively. The total number of oestrus cycle’s measured varied between 2 and 7. The breeding season length was 103.4±6.31 days and anoestrus period length was 261.6±6.31 days. In Bursa province conditions, oestrus is occured between September and January. The highest frequency of ewe’s showing oestrus appeared in October and November with 89.74%. The other oestrus frequencies shown in September, December and January were 29.91%, 72.65% and 21.37%, respectively. Plasma oestradiol levels changed between 22-37 pg/ml, plasma progesterone levels changed between 0.35-0.69 ng/ml in sheep on heat. Average progesterone level of 9-12th days of luteal phase of oestrus was 4.82±0.45 ng/ml. The seasonality of estrus activity of Kıvırcık ewes in the Bursa province is controlled mainly by photoperiod. It was concluded that Kıvırcık ewes could be considered as a breed with a short breeding season with an optimal estrus activity in autumn. Because of this, it is recommended that insemination of Kıvırcık must take place in October for highly conception to occur.

PDF

___

Alaçam, E., Güven, B., Aya,r A., Saban, E. 1999. Ankara keçilerinde gonadorelin uygulamalarının kan progesteron, östradiol-17 düzeyleri ile bazı fertilite parametrelerine etkisi. Turkish J. Vet. Anim. Sci. 23: 77-81.
Anonim, 2003. Devlet Meteoroloji Işleri Genel Müdürlüğü. http://www.dmi.gov.tr. Erişim tarihi: 07.12.2003.
Bartlewski, P.M., Beard, A.P., Cook, S.J., Chandalia, R.K., Honaramooz, A., Rawlings, N.C. 1999a. Ovarian antral follicular dynamics and their relationships with endocrine variables troughout the oestrus cycle in breeds of sheep differing in polificacy. J. Reprod. Fertil. 115: 111-124.
Bartlewski, P.M., Beard, A.P., Rawlings, N.C. 1999b. The relationship between vaginal mucous impedance and serum concentrations of estradiol and progesterone throughout the sheep estrous cycle. Theriogenology 51: 813-827.
Bartlewski, P.M., Beard, A.P., Rawlings, N.C. 1999c. An ultrasonograhic study of luteal function in breeds of sheep with different ovulation rates. Theriogenology 52: 115-130.
Başaran Arsoy, D. 2002. Akkaraman koyunlarında östrusun yıl boyunca davranışsal ve endokrinolojik değişimi. III. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, 14-16 Ekim, Ankara.
Bathaei, S. 1996. Breeding season and estrus activity of Iranian fat-tailed Mehraban ewes and ewe lambs. Small Rumin. Res. 22: 13-23.
Cunningham, M.F., Symons, A.M., Soba, M. 1975. Levels of progesterone, LH and FSH in the plasma of sheep during the oestous cycle. J. Reprod. Fertil. 45: 177-180.
Driancourt, M.A., Gibson, W.R., Cahill, L.P. 1985. Follicular dynamics throughout the oestrus cycle in sheep. Reprod. Nutri. Dev. 25(1A): 1-15.
Düzgüneş, O., Kesici, T., Gürbüz, F. 1983. İstatistik metodları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları Yayın No: 861.
Edgar, D.G., Ronaldson, J.W. 1985. Blood levels of progesterone in the ewe. J. Endocrino. 16: 378-384.
Gaafar, K.M., Gabr, M.K., Teleb, D.F. 2005. The hormonal profile during the estrous cycle and gestation in Damascus goats. Small Rum. Res. 57: 85-93.
Góreckı, M.T., Wójtowskı, J., Kaczmarek, P., Danków, R., Caıs-Sokolıńska, D., Nowak, K.W. 2004. Concentrations of progesterone and 17β-estradiol in blood and milk and those of natural inhibitors in milk of goats in various physiological stages. Arch. Tierz. 47: 90-96.
Gökçen, H., Çetinkaya, K. 1990. Ramlıç ve Dağlıç koyunlarında temel dölerme özelliklerinin saptanması üzerinde araştırmalar. Uludağ Üniv. Vet. Fak. Derg. 8-9(1-2-3): 135-145.
Güven, B., Özsar, S., Saban, E., Özdemir, S. 1997. Progesteron için enzimimmonoessey (EIA) tekniğinin geliştirilmesi. Kafkas Üniv. Vet. Fak. Derg. 3(1): 13-17.
Hafez, E.S.E. 1993. Reproductive cycles. In, Hafez ESE, (Eds.): In Reproduction in Farm Animals. 6th Edition, pp. 114-143, Lea and Febiger, Philadelphia.
Haresign, W., Foster, J.P., Haynes, N.B., Crighton, D.B., Lamming, G.E. 1975. Progesterone levels following treatment of seasonally anoestrus ewes with synthetic LH-relesing hormone. J. Reprod. Fertil. 43: 269-279.
Irwing, C.F.P. 1975. Early pregnancy testing and it is relationship to abortion. J. Reprod. 23: 485-488.
Kaymakçı, M. 1984. Kimi yerli koyun ırklarında temel dölerme özelliklerinin değişimi üzerinde araştırmalar. Çayır-Mer’a ve Zootekni Araştırma Enstitüsü Yayın No: 92. Ankara.
Kaymakçı, M., Aşkın, Y., Karaca, O. 1988. Akkaraman koyunlarında temel dölerme özellikleri. Sivas Yöresinde Tarımın Geliştirilmesi Simpozyumu. Sivas. s: 437-452.
Kaymakçı, M., Sönmez, R. 1996. İleri koyun yetiştiriciliği. Ege Üniversitesi Yayınları. İzmir. 365s.
Kaymakçı, M. 2002. Üreme biyolojisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No: 503. Bornova-İzmir. 305s.
Prakash, B.S., Meyer, H.H.D., Schallenberger, E., Van de Wiel, D.V.M. 1987. Development of a sensitive enzymeimmunoassay for progesterone determination in unextracted bovine plasma, using the second antibody techniques. J. Steroid Biochem. Mol. Biol. 28(6): 623-627.
Romano, J.E., Abella, D.F., Villegas, N. 2001. A note on the effect of continuous ram presence on estrus onset, estrus duration and ovulation time in estrus synchronized ewes. Appl. Anim. Behav. Sci. 73: 193-198.
Schramm, W., Yang, T., Midgley, A.R. 1987. Monoklonal antibody used in solid-phase and liquid-phase assays, as exemplified by progesterone assay. Clin. Chem. 33(8): 1331-1337.
Stellflug, J.N., Weems, Y.S., Weems, C.W. 1997. Clinical reproductive physiology of ewes. In, Youngquist RS, (Eds.): Current Therapy in Large Animal Theriogenology, W.B. Saunders Campany, pp. 594-598, Philadelphia.
Sulu, N., Özsar, S., Güven, B., Bağcı, C. 1993. Sakız koyunlarında progesteron ve östron sülfat düzeyleri. Turkish J. Vet. Anim. Sci. 17: 9-17.
Van de Wiel, D.F.M., Koops, W. 1996. Development and validation of enzyme immunoassay for progesterone in bovine milk or blood plasma. Anim. Reprod. Sci. 10: 201-213.
Yeates, N.T.M., Edey, T.N., Hill, M.K. 1975. Reproduction. In Animal Science. First Published. Pergamon Pres. Australia.
Yuthosastrakol, P., Palmer, W.M., Howland, E. 1975. Luteinizing hormone, oestrogen and progesterone levels in peripherol serum of anoestrus and cyclic ewes as determined by radioimmunoassay. J. Reprod. Fertil. 43: 57-65.