Ömer AKBULUT

Çok Değişkenli ve Farklı Ölçekli Araştırmalarda Örneklem Büyüklüğünün Tespiti

Tahmin ve analiz çalışmalarının kalitesini ve sunduğu bilgilerin doğruluğunu etkileyen faktörlerden biri araştırmanın örneklem büyüklüğüdür. Örneklem büyüklüğünü tahmin etmede etkili birçok faktör bulunmaktadır. Bunlar  hatası, testin gücü 1-’ ve etki büyüklüğüdür. Araştırmalarda genellikle çok sayıda bağımlı değişkenin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu durumda her bir değişkenin varyasyonu, dolaysıyla etki büyüklüğü, farklı olduğu için örneklem büyüklüğünün belirlenmesi zorlaşmaktadır. Bu değişkenlerin hem kesikli hem de sürekli değişkenlerden oluşması işi daha da güçleştirmektedir. İstatistiksel anlamlılık çalışmalarında hem yetersiz örneklem hem de gereğinden fazla örneklem hatalara (Alfa ve Beta) neden olabilmektedir. Her iki durumda da mevcut imkânların israfı söz konusudur. Bu makalede tek ve çok değişkenli çalışmalar için gerekli ve yeterli örneklem büyüklüğü hesaplanması rakamlı örnekler ile gösterilmiştir. Örneklem büyüklüğünün belirlenmesinde, güvenilir bilgi, işgücü ve maliyet unsurları da optimize edilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Örneklem Büyüklüğü, Araştırma Tasarımı, Çok Değişken, Kesikli Değişken, Sürekli Değişken

PDF

___

Akbulut, Ö., Yıldız, N., Orhan H. 2015. İstatistik Analizlerde Temel Formüller ve Tablolar. Aktif Yayınevi s:8-9
Alpar, R. 2016. Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik Güvenirlik. Detay yayıncılık. s.647
Ankaralı, H., Ankaralı, S. 2019. Hayvan Deneylerinde Verimliliği Artıracak Deney Tasarımları ve Denek Sayısı. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, Eylül 2019; 24 (3): 248-259.
APA, 2010. American Psychological Association. (2010). Publication manual of the American Psychological Association (6th Ed.). Washington, DC
Cohen, J. 1988. Statistical Power Analysis for The Bihavioral Science. Hilsdale: Lawrence Erlbaum Associates.
Demir, M, Kılınç, M. 2019. Bal Tozu İkamesinin Kek Kalitesi Üzerine Etkisi . Necmettin Erbakan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 1 (1) , 53-58.
Doğan, İ., Doğan N. 2020. Deney Hayvanı Kullanılan Çalışmalarda Örneklem Büyüklüğünün Kaynak Eşitlik Yöntemi ile Tahmini. Türkiye Klinikleri Biyoistatistik Dergisi,12(2):211-217
Doğan E. 2008. Klinik Araştırmalarda Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / İstatistik Ana Bilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara. S.167
Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A.-G., Buchner, A. 2007. G*Power 3.1 A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39, 175-191.
G*Power Manual. 2017. GPower Manual.pdf . https://www.psychologie.hhu.de Mathematisch-Naturwissenschaftliche Fakultaet/Psychologie/ Erişim: 01:02:2021.
Jones, S.R. Carley,S. Harrison M. 2003. An introduction to power and sample size estimation Emergy Med. J. 20; 453-458.
Kalaycıoğlu, O. ve Akhanlı, S.E. 2020. Sağlık araştırmalarında güç analizinin önemi ve temel prensipleri: Tıbbi çalışmalar üzerinde uygulamalı örnekler. Turk J. Public Health 18 (1) 103-112.
Kartal, M. 2006. Bilimsel Araştırmalarda Hipotez Testleri, Nobel Dağıtım Ankara.
Keskin, B. 2020. İstatistiksel güç bir araştırmanın sonuçlarına etki edermi? Örneklem büyüklüğüne nasıl karar verilmeli. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 18(Armağan Sayısı) 157-174.
Mundan, D , Bozkaya, F , Akdağ, F , Meral, B . 2017. Evaluation of Linear Type Traits in Aberdeen Angus Breed Cows from Uruguay . Journal of Advances in VetBio Science and Techniques , 2 (2) , 1-9
Özçomak, M.S. Çebi,K. 2017. İstatistiksel güç analizi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Üzerine Bir U ygulama Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 31 (2) 413-431.
Özcan, K. 1995. Damızlık İneklerin Dış Görünüş Özelliklerine Göre Değerlendirilmesi. Türk Holstein Friesian Yet Derg, 1 (2), 7–9.
Sullivan, L. 2020. Power and Samples Size Determination . Boston Univeristy School of Public Health Boston USA pp:1-27 Erişim: 01.15.2021. https/www.google.com/search samples+size+estimation+Sullivan.
Suresh, K.P, Chandrashekara, S.2012. Sample size estimation and power analysis for clinical research studies. J Hum Reprod Sci 2012;5:7-13
Şevgin, H., Çetin, B.2017. Eğitim araştırmalarında güç analizi ve bir uygulama. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi 14 (1): 1462-1480.
Temel ,G. ve Erdoğan, S.2017. Determining the sample size in agreement studies. Marmara Mesical Journal (30) 101-112.
Ulutaş, Z., Akbulut, Ö., Tüzemen, N., Özlütürk, A. 1996. Farklı sürelerde sütten kesilen D.A.K. buzağılarında büyüme ve gelişme. Lalahan hay. Araş. Enst. Derg. 36 (2) 54-67.
Yıldız, N., Akbulut, Ö., Bircan, H. 2020a. İstatistiğe Giriş (14. Basım) Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınevi, Erzurum.
Yıldız, A., Demir, P., Arslan, A. 2020b. Dondurma Üretiminde Bal Kabağı Kullanımı ve Kalite Üzerine Etkisi . Kocatepe Veterinary Journal , 13 (2) , 130-139.
Yuan, Ke-H., Maxvel S. 2005. On the post hoc power in testing mean differences, Journal of Edicational and Bihavioral Statistics 30 (2) 141-167.