Çağrı Çağlar SİNMEZ

Dünyada ve Türkiye’de Hayvan Haklarının Mevcut Anayasal Konumu

Günümüzde hayvanlara karşı kötü muamele, şiddet ve istismar vakalarının artışı hayvanlara ilişkin yasal düzenlemelerin gözden geçirilmesi ve hayvanların korunmasının anayasal güvence altına alınması fikrini ortaya çıkardı. Bu bağlamda, çalışmada, dünyada ve Türkiye’de hayvan hakları ve korunmasına ilişkin anayasa düzenlemelerini tespit etmek, bu konuda yaşanan tartışmaları bilimsel ve çağdaş anlamda karşılaştırmalı hukuk çerçevesinde değerlendirmek ve çözüm odaklı öneriler getirmek amaçlandı. Çalışmanın belgelerini, dünyada ve Türkiye’de yürürlükte olan anayasalar oluşturdu. Çalışmada elde edilen belgelere doküman incelemesi yöntemi aracılığıyla içerik analizi yapıldı. Dünyada yer alan 193 ülke içinde anayasalarında hayvan hakları ve hayvanların korunmasına ilişkin hükümler içeren 49 ülkenin yer aldığı belirlendi. Bunlardan Almanya, Avusturya, Bolivya, Brezilya, Gambiya, Güney Sudan, Hindistan, İsviçre, İzlanda, Libya, Malezya, Meksika, Mısır, Papua Yeni Gine ve Slovenya gibi ülkelerin anayasalarında hayvan haklarına ilişkin düzenlemelere yer verdikleri görüldü. Türkiye’de ise 1982 Anayasası’nda hayvan hakları ve hayvanların korunmasına ilişkin doğrudan bir hükmün olmadığı tespit edildi. Çağdaş hukuk sistemlerinde olduğu gibi Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda da hayvan haklarını koruyan ve güvence altına alan hükümlere ihtiyaç duyulduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Hayvan hakları, Hayvanların korunması, Karşılaştırmalı anayasa hukuku, T.C. Anayasası.

The Current Constitutional Position of Animal Rights in the World and Türkiye

Today, the increase in cases of ill-treatment, violence, and abuse against animals has led to revising the legal regulations regarding animals and providing the protection of animals under constitutional guarantee. In this context, this study aimed to determine the constitutional rules on animal rights and protection in the world and Turkey, evaluate the debates on this subject within the framework of scientific and contemporary comparative law, and offer solution-oriented solutions suggestions. The constitutions created the study documents in force in the world and Turkey. Content analysis was performed on the documents obtained in the study through the document analysis method. Among the 193 countries in the world, it was determined that there were 49 countries with provisions on animal rights and animal protection in their constitutions. It has been seen that countries such as Germany, Austria, Bolivia, Brazil, Gambia, South Sudan, India, Switzerland, Iceland, Libya, Malaysia, Mexico, Egypt, Papua New Guinea, and Slovenia include regulations regarding the rights of animals in their constitutions. In Turkey, on the other hand, it was determined that there was no direct provision regarding animal rights and animal protection in the 1982 Constitution. It can be said that there is a need for provisions protecting and guaranteeing animal rights in the Constitution of the Republic of Turkey, as in modern legal systems.

Keywords:

Animal protection, Animal rights, Constitution of the Republic of Turkish, World constitutions.,

PDF

___

1. Akbulut O, Çobanoğlu N, 2020: Türk hukukunda hayvanların korunmasına ilişkin yasal mevzuat ve bu mevzuata göre hayvanların hukuki durumları. SD Sosyal Bil Enst Derg, 36, 1-37.
2. Bolliger G, 2016: Legal protection of animal dignity in Switzerland: Status quo and future perspectives. Anim Law, 22, 311-395.
3. Çelebi Ö, 2018: Kişi ve eşya ayrımı bağlamında hayvanların hukuki statüsü. İstanbul Hukuk Mecmuası, 76(2), 559-622.
4. Çığcı M, 2019: Avrupa insan hakları mahkemesi kararları işığında temel hak ve özgürlükler açısından hayvanların hukuki durumu. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
5. Dadak K, 2016: Yeni kuşak hak olarak çevre hakkı. Uyuşmazlık Mahkemesi Derg, 5, 309-326.
6. Eisen J, 2017: Animals in the constitutional state. Int J Const Law, 15(4), 909-954.
7. Güneş AM, 2009: Alman çevre hukukunun anayasal çerçevesi. Ankara Üniv Hukuk Fak Derg, 58(4), 777-824.
8. Güneş AM, 2011: Yeni anayasa tartışmaları bağlamında çevre. Gazi Üniv Hukuk Fak Derg, 15(3), 259-284.
9. İnce N, 2017: Alman hukukunda veteriner hekimin aydınlatma yükümlülüğü. İnönü Üniv Hukuk Fak Derg, 8(2), 515-550.
10. Kaboğlu İÖ, 1996: Çevre Hakkı. İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
11. Köybaşı S, 2018: Yeni bir anayasal hak öznesi olarak hayvan-I. Anayasa Hukuku Derg, 7(13), 103-156.
12. Nattrass KM, 2004: Und die tiere constitutional protection for Germany’s animals. Anim Law, 10, 283-312.
13. Sabuncu Y, 2003: Anayasaya Giriş. İmaj Yayınevi, Ankara.
14. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 1982: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf, Erişim tarihi; 15.06.2021.
15. Uran Murphy P, 2019: Hayvanların anayasal çerçevede korunması. Akademik Sosyal Araş Derg, 88, 252-275.
16. Uyumaz A, 2016: Bir hukuk sorunsalı olarak güncel gelişmeler ışığında Türkiye’de hayvan hakları. Gazi Üniv Hukuk Fak Derg, 20(3), 133-184.
17. Yıldırım A, Şimşek H, 2016: Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
18. Yılmaz H, 2006: Hayvan haklarına bakış. Türkiye Barolar Birliği Derg, 62, 212-229.