Alaaddin ZİREK, Halil BEKLEN, Rezan OKYAY BUDAK, Osman Kadir GÜLER, Ahmet Cem YARDIMCI, Ferhat BOZKUŞ

Paranazal Sinüslerde Anatomik Varyasyonların Sıklığı ve Enflamatuar Sinüs Hastalıklarına Etkisi

Amaç: Bu çalışmada, retrospektif olarak bilgisayarlı tomografi ile yapılmış görüntüleme sonrası, paranazal sinüslerdeki anatomik varyasyonların sıklığını saptamak ve bu varyasyonların, kronik enflamatuar sinüs hastalıklarına predispozisyon oluşturup oluşturmadığı amaçlandı. Materyal ve Metod: Çalışmada kronik enflamatuar sinüs hastalık tanısıyla koronal kesitli paranazal sinüs bilgisayarlı tomografisi çekilen hastaların anatomik varyasyonları ve rekürren sinüs enfeksiyonu varlığı retrospektif olarak değerlendirildi. İstatistiksel analiz SPSS 20.0 programı Ki- Kare ve Fisher Testi ile yapıldı. Bulgular: Çalışmaya alınan 212 hastanın 161'i (%75.9)erkek idi. Toplam 180(%84.9) hastada varyasyon varken, 32'sinde (%15.1) herhangi bir varyasyon bulunmadı. Olgularda sıklık sırasına göre 130'unda (%61.3)nazal septum deviasyonu, 83'ünde (%39.2)orta konka bülloza, 54'ünde (%25.5)Aggernazi hücresi, 29'unda (%13.7)pnömotize krista galli, 28'inde (%13.2)Onadi hücresi, 28'inde (%13.2)maksiller sinüste septa, 27'sinde (%12.7)Haller hücresi, 27'sinde (%12.7)superior konka bülloza ve daha nadir olmak üzere diğer varyasyonlar bulundu. Superior konka bülloza, pnömatize unsinat proces, haller hücresi ve aksesuar maksiller sinüs ostiumu varlığı, kronik enflamatuar sinüs hastalığına predispozisyon oluşturmak açısından istatistiksel olarak anlamlı bulundu. Sonuç: Paranazal sinüslerde anatomik varyasyonlar mukozal değişikliklere predispozisyon oluşturmakla birlikte, bu durum bütün varyasyonlar için geçerli değildir. Çalışmamıza göre superior konka bülloza; kronik sinüzit için predispozan bulunmuştur. Ayrıca cerrahi planlanan hastalarda preoperatif dönemde varyasyon tespitinin, operasyonda komplikasyon gelişme ihtimalini düşüreceği de göz önünde bulundurulmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Paranasal sinüsler, Anatomik varyasyonlar, Bilgisayarlı tomografi

Clinical Importance and Frequency of Anatomic Variations on Inflammatory Sinus Diseases

Objective: This study was planned to see the frequency of anatomic variations of the paranasal sinus disease and predisposition to the chronic inflammatory sinuses disease by imaging with computed tomography. Materials and Methods: In this retrospective study, patients with diagnosis of sinonasal disease were evaluated with coronal section of paranasal sinus computed tomography who has anatomic variations and the presence of recurrent sinus infection. Statistical analysis was performed with SPSS 20.0 software ChiSquare and Fisher test. Results: In the study, 161 (75.9%) of 212 patients were male. Atotal of 180 (84.9%) patients had variations, while 32 (15.1%) patients did not have any variation. According to the order of frequency in the cases of 130 (61.3%) had nasal septum deviation, 83 (39.2%) of them had middle concha bullosa, 54 (25.5%) of them had the aggernasi cell, 29 (13.7%) of them had pneumotized crista galli, 28 (% 13.2)of them had onodi cell, 28 (13.2%) of them had septation in the maxillary sinus, 27 (12.7%) of them had haller cell, 27 (12.7%) of them had superior concha bullosa and other variations were found to be more rare. Superior concha bullosa, pneumatized uncinate process, haller cell and the presence of accessory maxillary sinus ostium was statistically significant with predisposition to sinusitis. Conclusion: Paranasal sinuses anatomical variations are important etiological factors in chronic inflammatory paranasal sinus disease. This does not apply to all variations. According to our study superior concha bullosa; It was found to predispose to chronic sinusitis. The detection of anatomical variations of diseases of the paranasal sinüs with computed tomography can reduce the possibility of complications of surgical interventions in addition it may be associated with disease recurrence and mucosal changes.

Keywords:

Paranasal sinuses, Anatomic variations, Computed tomography,

PDF

___

1.Yalçin S, Kaygusuz İ, Karlidağ T, Gök Ü, Susaman N, Demirbağ E. Paranasal Sinüs Enfeksiyonlarında Anatomik Varyasyonların Önemi ve Bilgisayarlı Tomografinin Yeri. KBB Klinikleri, 2000. 2:143-7.
2.Stammberger H, and Posawetz W. Functional endoscopic sinus surgery. Concept, indications and results of the Messerklinger technique. Eur Arch Otorhinolaryngol, 1990. 247(2): 63-76.
3 .St ammb e rg e r H. ,En d o s c o p i c e n d o n a s a l surgery—concepts in treatment of recurring rhinosinusitis. Part II. Surgical technique. Otolaryngology--Head and Neck Surgery, 1986. 94(2): 147-156.
4.Bolger W.E, Butzin C.A, and Parsons D.S. Paranasal sinus bony anatomic variations and mucosal abnormalities: CTanalysis for endoscopic sinus surgery. Laryngoscope, 1991. 101(1 Pt 1): 56-64.
5.Kennedy D.W. Prognostic factors, outcomes and staging in ethmoid sinus surgery. Laryngoscope, 1992. 102(12 Pt 2 Suppl 57): 1-18.
6.Hawke M. Functional Endoscopic Sinus Surgery (The Messerklinger Technique). Japanes Journal of Rhinology 1995. 33(2): 91-95.
7.Stallman J.S, Lobo JN, and P.M. Som. The incidence of concha bullosa and its relationship to nasal septal deviation and paranasal sinus disease. American Journal of Neuroradiology, 2004. 25(9): 1613-1618.
8.Jun Kim H. The relationship between anatomic variations of paranasal sinuses and chronic sinusitis in children. Acta oto-laryngologica, 2006. 126(10): 1067- 1072.
9.Fernández J.S.Morphometric study of the paranasal sinuses in normal and pathological conditions. Acta otolaryngologica, 2000. 120(2): 273-278.
10.Earwaker J. Anatomic variants in sinonasal CT. Radiographics, 1993. 13(2): 381-415.
11.Chao T.K. Uncommon anatomic variations in patients with chronic paranasal sinusitis. Otolaryngology-Head and Neck Surgery, 2005. 132(2): 221-225.
12.Arslan H. Anatomic variations of the paranasal sinuses: CT examination for endoscopic sinus surgery. Auris Nasus Larynx, 1999. 26(1): 39-48.
13.Dursun E, H. Korkmaz, M. Şafak. Paranazal sinüs infeksiyonlarında ostiomeatal kompleksteki anatomik varyasyonlar. KBB ve BBC Dergisi, 1998. 6: 147-56.
14.Ünlü H. Kronik / Rekürent sinüzitli hastalarda orta meatus patolojileri: Endoskopik ve tomografik değerlendirme., 21. Türk Ulusal Otorinolarengoloji ve Baş Boyun Cerrahisi Kongre Kitabı, D. İ., Editör 5-12 Ekim 1991: İstanbul. 359-362.
15.Messerklinger W. On the drainage of the normal frontal sinus of man. Acta oto-laryngologica, 1967. 63(2- 3): 176-181.
16.Ortalı M, Gökçeer T, Şerbetci E. Paranazal sinüs tomografisinde anatomik varyasyonlar., Türk Ulusal Otorinolarengoloji ve Baş Boyun Cerrahisi Kongresi, Kaytaz A, Editör 1995; : Antalya. 891-894.
17.Bolger W.E, Parsons D.S, and Butzin C.A. Paranasal sinus bony anatomic variations and mucosal abnormalities: CT analysis for endoscopic sinus surgery. Laryngoscope, 1991. 101(1): 56-64.
18. Ö n e r c i M . E n d o s k o p i k S i n ü s Cerrahisi(Endoscopic Sinus Surgery): Kutsan Ofset. Ankara 1999; s24.
19.Stammberger H. Wolf A. Headaches and sinus disease: the endoscopic approach. The Annals of otology, rhinology & laryngology. Supplement, 1987. 134: 3-23.
20.Doğru H. Pneumatized inferior turbinate. American journal of otolaryngology, 1999. 20(2): 139-141.
21.Şahin C, Yılmaz Y.F, Titiz A, ve ark. Paranazal Sinüslerin Anatomik Varyasyonları: KBB ve BBC Dergisi 15 (2):71-73, 2007
22.Kantarci M. Remarkable anatomic variations in paranasal sinus region and their clinical importance. European journal of radiology, 2004. 50(3): 296-302.
23.Zinreich S. Paranasal sinuses: CT imaging requirements for endoscopic surgery. Radiology, 1987. 163(3): 769-775.
24.Stammberger H, Posawetz W. Functional endoscopic sinus surgery. European Archives of Oto-rhinolaryngology, 1990. 247(2): 63-76.
25.Aydın Ö. Paranazal sinüs bilgisayarlı tomografilerinde anatomik varyasyonlar: KBB İhtisas Dergisi, 1998. 5: 99- 103.
26.Orhan İ, Soylu E, Altın G, Yılmaz F, ve ark. Paranazal Sinüs Anatomik Varyasyonlarının Bilgisayarlı Tomografi ile Analizi. Abant Med J 2014;3(2):s145-149
27.Yücel A, Dereköy F.S, Yılmaz M.D, Altuntaş A. Sinonazal anatomik varyasyonların paranazal sinüs enfeksiyonlarına etkisi. Kocatepe Tıp Dergisi, 2004. 5:s43- 47
28.Basic N. Computed tomographic imaging to determine the frequency of anatomical variations in pneumatization of the ethmoid bone. European Archives of Oto-rhinolaryngology, 1999. 256(2): 69-71.
29.Laine F, Smoker W. The ostiomeatal unit and endoscopic surgery: anatomy, variations, and imaging findings in inflammatory diseases. AJR. American journal of roentgenology, 1992. 159(4): 849-857.
30.Şerbetçi E., Endoskopik sinüs cerrahisi: 1. Baskı. İstanbul: Güzel Sanatlar Matbaası AŞ. 1999; 59.
31.DeLano M.C, Fun F, and Zinreich SJ. Relationship of the optic nerve to the posterior paranasal sinuses: a CT anatomic study. American Journal of Neuroradiology, 1996. 17: 669-675.
32.Dessi P. Protrusion of the optic nerve into the ethmoid and sphenoid sinus: prospective study of 150 CT studies. Neuroradiology, 1994. 36(7): 515-516.
33.Lloyd G, Lund V, and Scadding G, CT of the paranasal sinuses and functional endoscopic surgery: a critical analysis of 100 symptomatic patients. The Journal of Laryngology & Otology, 1991. 105(03): 181-185.
34.Elwany S, Elsaeid I, and Thabet H. Endoscopic anatomy of the sphenoid sinus. The Journal of Laryngology & Otology, 1999. 113(02): 122-126.