Vasat Ümmet Örneği

Varlıkların en üstünü olarak yaratılan insan, çok yönlü sosyal bir varlık olmanın gereği, akıl gibi son derece önemli bir cevherle beraber, oldukça karmaşık duygularla da donatılmıştır. Bu itibarla insan, hem akıl, hem de duygularının etkisinde kalabilecek bir yapıda yaratıldığından, farklı boyutlarda olumlu veya olumsuz davranışlar sergileme kabiliyetine sahiptir. Ancak insan bu davranışlarını içgüdüsel tahriklerle değil, iradî olarak gerçekleştirdiğinden yaptıklarından sorumlu tutulmuştur. Kişi, akıl ve duygu yönlerinden birisini ihmal etmek, diğerini ise devreye sokmakla, insanî ve hayvanî noktalar arasında gelgitler yaşayabilmektedir. Bu uç noktalar arasında meydana gelecek bocalamalar ise, insan için oldukça önemli kayıplara neden olabilmektedir. Kullarını çok seven yüce Allah; onları, böyle bir şaşkınlık içinde bırakmak istemediğinden rahmetinin gereği olarak birer elçi ve eğitimci olarak yetiştirip hazırladığı peygamberlerin rehberliğinde, bizzat kendisi tarafından geliştirilen bir eğitim programına tabi tutmuştur. Bu eğitimi başarıyla bitirenler, aklın ve duyguların veriliş amacını iyi kavrayarak onlar arasındaki dengeyi kurmakla, Allah’ın sevdiği ideal birer insan kıvamına ermişler ve huzurlu toplumlar oluşturmuşlardır. Bu eğitimi reddedenler ise, akıl almaz maceralara girerek, hem kendilerine, hem insanlığa büyük acılar yaşatmışlar, adeta dünyayı kendilerine de, başkalarına da zindan etmişlerdir. Bu makalemizde, Yüce Allah’ın, dengeli ve tutarlı olarak övdüğü “Vasat Ümmet” kapsamına girmek için hangi özelliklere sahip bireyler olması gerektiğini, böyle bir huzur toplumunun nasıl inşa edilebileceğini, başta Kur’ân, Sünnet olmak üzere ilgili kaynaklardan ana hatlarıyla tespit etmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler:

Vasat, Ümmet, İtidal, Denge, İstikamet, İfrat, Tefrit

Human, created the most sublime of existence, as required to be a multi-faceted social presence, equipped with a very complicated feelings, besides an extremely important ore as mind. By his nature, since human affected by his mind and emotions, may have a number of positive or negative behavior. Because of acting not instinctive but his will, human has held responsible for his behavior. Human may neglect or keep in the forefront his mental or emotional side. So, they may choose one of the humane or beastly life. This vacillation can lead to significant losses for the people. Allah Almighty who very loves his servants has sent a training program through the prophets, developed by Himself, , trained as a messenger and educator, in order not to leave his servant in vaccilation. The succesfully finishers of this training have become an ideal human Allah loves and created a peaceful society by good grasping the purposes of mind and senses given and establishing the balance between them. Those who reject this training have hurt both themselves and human civilization and turned the world into the dungeon for both themselves and the other people by entering inconceivable adventures. In this paper, it has been tried to determine required characteristics of human, involved in the “Mediocre Ummah" that praised by Allah Almighty as consistent and balanced, and how to built a peaceful community from viewpoint of the Qur'an and Sunnah

Keywords:

Mediocre, Ummah, Moderation, Balance, Direction, Extremism, Negligence,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, Müsnedü’l-İmam Ahmed b. Hanbel, Müessetu’r- Risâle, et-Tab’atü’l-Ûlâ, byy. 2001.

Askerî, Ebu Hilâl el-Hasan b. Abdillah b. Sehl B. Said, Mu’cemu Furuki’l-Luğaviyye, Müessesetu’r-Risâle, et-Tab’atu’l-Ûlâ. Kum 1412.

Beğavî, Ebu Muhammed el-Huseyin b. Mesud b. Muhammed b. el- Fraa’, Me’âlimu’t-Tenzîl fi Tefsîri’l-Kur’ân, Thk. Abdu’r-Rezzak el- Mehdî, Dâru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, et-Tab’atu’l-Ûlâ, III, Beyrut 1420. Bezzar, el-Bahru’z-Zehhar (I-XVII), thk. Mahfuzu’r-Rahman, Mektebetu’l-Ulûm ve’l-Hikem, Medine 2009.

Buhârî, Muhammed b. İsmail Ebu Abdillah Sahîhu’l-Buhârî, Daru Tavki’n-Neca, et-Tab’atu’l-Ûlâ. et-Terğîb Ani’n-Nikâh, byy., 1422.

Cevherî, Ebu Nasr İsmail b. Hammad, es-Sıhah Tâcu’l-Luğa, Daru’l- İlm Li’l-Melâyîn et-Tab’atu’r-Râbi’a, Beyrut 1987.

Cürcânî, Ebu Bekir b. Ahmed b. İsmail İ’tikadu Eimmeti’l-Hadîs, Dârü’l-Âsime, et-Tab’atu’l-Ûlâ, Riyad 1412.

Derveze, Muhammed İzzet, et-Tefsîru’l-Hadîs, Dâru İhyau’l-Kütubi’l- Arabiyye, Kahire 1383.

el-Hamevî, Ahmed b. Muhammed b. Ali el-Misbâhu’l-Münîr fi Garîbi’iş-Şerhi’l-Kebîr, el-Mektebetü’l-İlmiyye, Beyrut, ts.

Ebû Davûd, Süleyman b. Davûd b. êl-Cârûd, Müsnedü Ebî Dâvûd, Dâr-ü Hicr, et-Tab’atu’l-Ûlâ. Mısır 1999.

Ebu Davûd, Süleyman b. el-Aş’as b. İshak b. Beşir b. Şeddad b. Ame el-Ezdî, Sünenü Ebî Davûd, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, ts.

Ebu’l-Kasım en-Nisabûrî, Î‘cazu’l-Beyan fi Meâni’l-Kur’ân, Thk. Hanif b. Hasan el-Kasımî, Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, et-Tab’atu’l-Ûlâ, Beyrut 1415.

Hicâzî, Muhamme d Mahmud, et-Tefsîru’l-Vadıh, Dâru’l-Cîl, et- Tab’atu’l-Âşire, Beyrut 1415.

İbn Âşûr, Muhammed b. et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et- Tâhir, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, ed-Daru’t-Tunusiyye li’n-Neşr, Tunus 1984.

İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed b. Hanbel, b. Hilâl, el-Esedî es- ş_Şeybânî, Müsnedü’l-İmam Ahmed b. Hanbel, Müessesetü’r-Risâle, et- Tab’atu’l-Ûlâ, Beyrut 2001.

İmam Malik, b. Enes b. Malik el-Medenî, el-Muvatta’, Müesseset-ü Zayed b. Sultan Âl-ü Neheyan, et-Tab’atu’l-Ûlâ, Ebu Zabî, 2004.

Kazvinî, Ahmed b. Faris b. Zekeriyya’ Mücmelu’lluğa, Müessetu’r- Risale, Beyrut 1986.

Mukâtil b. Süleymanm el-Ezdî, Tesîr-ü Mukâtil b. Süleyman, Daru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, et-Tab’atu’l-Ûlâ. Beyrut 1423.

Müslim b. el-Haccac, Sahîh-u Müslim, Thk. Muhammed Fuad Abdu’l- Bâkî, Beyrut, ts.

Nesefî, Ömer b. Muhammed b. Ahmed b. İsmail, Talebetu’t-Talebe, Mektebetu’l-Âmire, Bağdat 1311.

, Medâriku’t-Tenzîl ve Hakaâiku’t-Te’vîl, Dâru’l-Kelimu’t-Tayyib, et- Tab’atu’l-Ûlâ. Beyrut 1998.

Nevevî, el-Minhac Şerh-u sahih-i Müslim b. el-Haccac, Daru İhyai’t- Turasi’l-Arabî, et-Tab’atu’s-Sâniye, Beyrut 1392.

Nursî, Bediüzzaman Said, İşaratu’l-Î’câz fi Mezann’il-Îcâz, thk. İhsan Kasım es-Sâlihî, Daru’n-Neşr li Sozler, et-Tab’atu’s-Sâlise. Kahire 2004.

, Emirdağ Lahikası, İstanbul 1993.

, Mektubat, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul 2001.

Sa’dî, Abdurrahman b. Nâsir b. Abdillah, Teysîru’l-Kerîmi’r-Rahman fi Tefsir-i Kelâmi’l-Mennan, Thk. Abdurrahman b. Mualla el-Luveyhik, Müessesetu’r-Risâle, et-Tab’atu’l-Ûlâ, byy. 2000.

Sa‘lebî, Ahmed b. Muhammed b. İbrahim, el-Keşfü ve’l-Beyan an Tefsîri’l-Kur’ân, et-Tab’atu’l-Ûlâ. Thk. Ebu İbrahim b. Âşûr, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 2002.

Sebtî, Iyad b. Musa b. Iyad b. Amrun Meşâriku’l-Envâr fi Sıhâhi’l-Âsar, el-Mektebetu’l-Atîka ve Daru’l-Âsar, Beyrut ts.

Taberanî, el-Mu’cemü’l-Evsat, c. 5, s. 213. Kahire, ts.

Taberî, Ebu Cafer Tefsîru’t-Taberî, et-Tab’atu’l-Ûlâ. Thk. Abdu’l- Muhsin et-Turkî, Dâru-u Hicr Li’t-Tiba’a vet-Tevzi’, Yemâme 2001.

Takıyyu’d-Din, Süleyman b. Benîn b. Halef b. Avd, İttifaku’l-Mebânî ve İftiraku’l-Meânî, Daru Ammar, et-Tab’atu’l-Ûlâ, Ürdün 1985.

Tirmizî, Sünen-ü Tirmizî, Şeriketü Mektebeti ve Matbaati Mustafa el- Babî, el-Halebî, et-Tab’atu’s-Sâniye, Mısır 1975.

Zeynü’d-Din Abdurrahman b. Ahmed b. Receb b. el-Hasan, Câmi’u’l- Ulûm ve’l-Hikem, Müessesetu’r-Risâle, et-Tab’atu’s-Sâbi’a, Beyrut 2001.

Zuhaylî, et-Tefsîru’l-Münîr, Dâru’l-Fikri’l-Muâsır, et-Tab’atu’s-Sâlise, Dimeşk 1418.